«گفتگو با دخترم درباره مرگ» در بازار کتاب

نویسنده کتاب حاضر که در دبیرستان‌های فرانسه معلم فلسفه است، کوشیده به جای طرح مسائل اعتقادی درباره مرگ، به تشریح جنبه‌هایی عملی و واقعی بپردازد که کمتر به آن توجه شده است؛ مثلاً، سن وقوع مرگ، محل از دنیا رفتن آدم‌ها، عوامل بروز مرگ و آداب و رسوم رایج در روزهای پس از وقوع مرگ یا حتی نحوه ارتباط اطرافیان با کسی که از دنیا رفته است.
 
نویسنده خواسته تا خوانندگانِ خود را با تصورات و باورهای مردم سرزمین‌های مختلف آشنا کند؛ از این‌رو، گاهی طرح بعضی از مسائل و مطاله آن‌ها موجب حیرت و تعجب بعضی از خوانندگان خواهد شد. در این موارد، لازم است به گوناگونی فرهنگ مردم سراسر جهان، تنوع باورها و گوناگونی آداب و رسوم، آیین‌ها و عقاید توجه کنیم و به یاد داشته باشیم که تنوع اقلیمی و آب‌وهوایی، تجربه‌های متفاوت زندگانی و کثرت الگوهای زندگی در میان میلیون‌ها انسانی که روی زمین به‌سر برده‌اند، تنوع عقاید و باورهای بی‌شمار را در میان آدمیان رقم زده است، عقایدی که گاه نپذیرفتنی و با یکدیگر متناقض به‌نظر می‌رسند.
 
ضرغامیان در ابتدای این کتاب در یادداشتی نوشته است: «مرگ فرجام مشترک همه آدم‌هاست و این را هم می‌دانیم که سایر موجودات زنده، نظیر گیاهان و جانوران، هم روزی تسلیم مرگ می‌شوند. زیرا مرگ به اصطلاح شتری است که در هر خانه‌ای می‌خوابد. این فرجام گریزناپذیر مردم سرزمین‌های مختلف و پیروان ادیان و باورهای گوناگون را به اندیشیدن واداشته است؛ اندیشه‌هایی که غالباً برخاسته از نگرش‌ها و جهان‌بینی‌های مرتبط با زندگی و حتی چگونگی خلق انسان و جهان است. بر این پایه، تصورات مربوط به مرگ و باورهای مرتبط با آن در ادامه باورهای مربوط به زندگی و تفسیر و توجیه چگونگی پیدایش حیات شکل می‌گیرد. بنابراین، همان‌گونه که ادیان و آیین‌های مختلف درباره زندگی و منشأ آن وجوه اشتراک و افتراق گوناگونی دارند، درباره مرگ و مسائل مربوط به آن نیز توافق‌ها و اختلاف‌نظرهای زیادی دارند.»
 
آمانوئل هوییزمان، معتقد است موضوع عجیبی است که آدم با دخترش درباره مرگ گفتگو کند، عجیب‌تر این که دخترش یازده ساله باشد. قطعا در دنیا کارهای بهتر، مهم‌تر یا ساده‌تری هست که بتوان انجام داد. اما زندگی همه آدم‌ها در پیوند با مرگ است، زندگی پدربزرگ‌ها، پدرها و پسرها و همچنین زندگی مادربزرگ‌ها، مادرها و دخترها.
 
در مقدمه این کتاب به قلم نویسنده آن می‌خوانیم: «چرا طرح این مسئله و پرداختن به این موضوع برای دختر یازده ساله‌ام ممکن است اندوهناک باشد؟ برای من هم مثل دیگران ـ و شاید بیش از دیگران ـ اتفاق افتاده که مگر نزدیکان را به فرزندانم اطلاع بدهم. می‌دیدم که دادن این خبر چقدر آنان را به هم می‌ریزد. چنان که مرا هم آشفته می‌کرد.
 
البته هدفم از پرداختن به این موضوع چیز دیگری است. من در این جا درباره مرگ کسی صحبت نمی کنم و قرار نیست گفته‌هایم جریان زندگی خاصی را تغییر دهد. تنها کوشیده‌ام با دختر کم سن و سالم در فضای آرامش‌بخش خانه و در ضمن ساعاتی آرام و بی‌دغدغه آنچه در زندگی خود از مرگ فهمیده‌ام. در میان بگذارم این که دختر یازده ساله‌ام را برای گفتگو انتخاب کرده‌ام و نه پسرهای بزرگ‌ترم را، که آنان هم به این موضوع علاقه‌مند و مرتبط بوده‌اند، بدین جهت است که به نظرم در پایان دوره کودکی، مرگ ساده‌تر بیان می‌شود. بچه‌های کم‌سن تر اغلب اوقات درباره مرگ حرف می‌زنند. اما همین که بزرگ‌تر می‌شوند، از صحبت درباره چنین مسائلی دست می‌کشند. دیگر جرئت نمی‌کنند حرفش را بزنند. متوجه اضطراب و سکوت بزرگسالان می‌شوند. من می‌خواهم با این سکوت مباره کنم. اگر نمی‌توانیم از مرگ بپرهیزیم، دست کم می‌توانیم نگذاریم این موضوع به راز یا تابو تبدیل شود. در لایه زیرین این گفتگو تمایلی واهی نهفته است: میل به این‌که گفتگوی حاضر خطابه‌ای آرام‌بخش درباره مرگ باشد. می‌خواهم بچه‌ها مرگ را صرفاً عامل از دست دادن وحشتناک عزیزان و عذابی دردناک نبینند، بلکه آن را پدیده‌ای طبیعی و پذیرفتنی بدانند.
 
چنین گفتاری از نظر کسانی که گرفتار مصیبت و داغدیدگی شده‌اند، مطالبی به دردنخور و بی‌معنی است. اما وقتی از مرگ حرف می‌زنیم، وقتی آن را در نظر می‌گیریم بی‌آنکه از اهمیتش کم کنیم، وقتی آن را می‌سنجیم بی‌آن‌که نادیده‌اش بگیریم، به یادش هستیم بی‌آن‌که برجسته‌اش کنیم نه به معنای فهمیدن مرگ است و نه به معنای دقیق کلمه تشریح این موضوع است، این کارها به لحاظ عقلانی غیرممکن هستند، اما این کار شنیدن درباره مرگ و راه آمدن با آن است تا گرفتار ترس و وحشت از آن نشویم. گفتگو با بچه‌ها درباره مرگ یکی از بهترین روش‌هاست تا آن‌ها با علاقه بیشتری زندگی کنند و سکوت ناشی از نگرانی درباره این موضوع را کنار بگذارند.»
 
انتشارات آفرینگان کتاب «گفتگو با دخترم درباره مرگ» را در قالب 72 صفحه با شمارگان یک‌هزار و 100 نسخه با قیمت پنج هزار تومان منتشر کرده است.

---

منبع: ایبنا