تبیان، دستیار زندگی
پُرخوری، جوهر نفس را تباه می کند، به نیروی تقوا (پرهیزگاری) و ورع (خویشتن داری) ضربه می زند، حجاب تیزهوشی است و دل را سخت و تاریک می سازد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

از این رذیله اخلاقی به شدت بپرهیزید!!

پُرخوری، جوهر نفس را تباه می کند، به نیروی تقوا (پرهیزگاری) و ورع (خویشتن داری) ضربه می زند، حجاب تیزهوشی است و دل را سخت و تاریک می سازد.

فرآوری: آمنه اسفندیاری - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
پرخوری

در نظام آفرینش، «خوردن»، ابزاری برای قوّت پیداکردن برای زندگی و بندگی خدای متعال و به طور کلی یک وسیله است، نه آن که زندگی، ابزار و وسیله ای برای خوردن باشد.
آنچه از روایات معصومین (علیهم السلام) به دست می آید این است که، پرخوری یعنی خوردن و یا آشامیدن بیش از حدّ نیاز و زیاده روی کردن، و می توان این زیاده روی را با توجه به احادیث، این طور بیان کرد که انسان، طوری غذا خورده و یا نوشیدنی  - اعم از آب و دیگر نوشیدنی ها -  بیاشامد، که هم دارای کسالت جسمی شده و هم به راحتی نتواند نفس بکشد؛ چنانچه حضرت امام علی (علیه السلام) فرمودند: « و اگر پرخورى کند راه نَفَس را بر او مى بندد »[1]،و به سختی و دشواری کاری و یا عبادتی را انجام دهد. و چنین چیزی وقتی بر انسان عارض می شود که قبل از این که گرسنه شود، غذا خورده و وقتی شروع به خوردن و یا آشامیدن می نماید، تا آخرین مرحله این خوردن و آشامیدن را ادامه داده و شکم خود را پر نماید.

پرخوری از دو بعد مادّی و معنوی مورد توجّه است:

1- بُعد مادّی

پرخوری قساوت می آورد و موجب می شود انسان در انجام دادن عبادات سستی ورزد

اعتدال در غذا مسأله ای است که ما به اهمّیت آن واقف نیستیم و نمی دانیم چه اثر مهمّی هم از نظر جسمانی و بهداشتی دارد و هم از نظر روحانی و معنوی. ثابت شده که بیشتر بیماری های انسان به سبب پرخوری است.
برخی پزشکان استدلالی برای آن دارند و می گویند: میکروب ها دائم از چهار طریق معروف: هوا، غذا، آب و گاهی هم پوست وارد بدن می شوند و هیچ راهی برای جلوگیری از آنها نیست.
می گویند جاهای آماده در بدن برای میکروب ها و پرورش انواع آنها عبارت است از انواع چربی های اضافی که در لابه لای بافت های بدن ذخیره می شوند، درست مثل زباله ای که وقتی در جایی مدّت زیادی بماند عامل بیماری و پخش میکروب می شود. از جمله چیزهایی که می تواند این بیماری ها را درمان کند سوزاندن این موادّ اضافی در بدن است و سوزاندنش هم از طریق روزه گرفتن صورت می گیرد. این استدلالی است همه فهم، زیرا هرکسی متوجّه می شود که وقتی مقداری غذای اضافی در بدن باشد و جذب بدن نشود در بدن ذخیره و در نتیجه کار قلب زیادتر می گردد. بار سنگین به کلّیه دستگاه های بدن ضربه می زند لذا قلب و سایر دستگاه ها زود بیمار و طبعاً عمر آدمی کوتاه می شود. بنابراین اگر کسی طالب سلامتی است باید از پرخوری بپرهیزد و به کم خوری عادت کند، به خصوص کسانی که فعّالیت جسمانی کمتری دارند.
یکی از پزشکان می گفت: بیست سال است که به درمان بیماران می پردازم و تمام تجربیات من در دو جمله خلاصه می شود: اعتدال در غذا و ورزش.

2- بُعد معنوی

یک  مطلب بسیار مهم این است که پرخوری قساوت می آورد و موجب می شود انسان در انجام دادن عبادات سستی ورزد. این مطلب کاملًا محسوس است که انسان وقتی غذای سنگینی می خورد نمی تواند مثلًا نماز صبح را راحت بخواند و اگر بیدار هم بشود مثل آدم های گیج و مست است، امّا وقتی غذای سبک و ساده ای می خورد وقت اذان یا لحظاتی پیش از اذان صبح بیدار است، نشاط دارد، حال مطالعه و حال عبادت دارد. و نکته مهم اینکه پرخوری، گوش شنوا در مقابل مواعظ را از انسان می گیرد.
روشن است انسان وقتی روزه می گیرد رقّت قلب پیدا می کند و معنویتش بیشتر می شود، امّا وقتی شکم پر است، فکر انسان درست کار نمی کند و خودش را از خدا دور می بیند.
شاید به این نکته توجّه کرده اید که مردم در ماه رمضان قلبشان برای پذیرش موعظه خیلی آماده است، چرا که آن حال گرسنگی و روزه، صفای قلب می آورَد.

برخی از تأثیرات منفی معنوی و جسمی پرخوری در روایات:

1. حضرت امام علی (علیه السلام) در حدیثی می فرماید:«پرخورى، و زیاده روى در خواب وجود انسان را فاسد مى کنند، و کشاننده ضرر و زیان به سوى آدمى هستند».[2]

حضرت عیسی (علیه السلام) به قوم بنی اسرائیل فرمود: «پرخورى نکنید، همانا هرکس پرخورى کند، پرخواب مى شود، و هر کس پرخواب شود، نمازش را کم مى کند، و هر که نمازش را کم کند، از غافلین نوشته مى شود»

2. پرخوری مخارج سنگین و زیادی را در پی دارد: در حدیثی می خوانیم: «سلامت پرخور اندک، و مخارجش سنگین و طاقت فرساست».[3]
3. پرخوری موجب سنگدلی و هیجان شهوت می شود: در روایتی از حضرت امام صادق (علیه السلام) می خوانیم: «چیزى براى قلب مومن زیانبارتر از پرخورى نیست، پرخورى موجب دو چیز است: سنگدلى، هیجان شهوت».[4]
4. پرخوری باعث می شود انسان کمتر نماز بخواند: در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و اله) می خوانیم که حضرت عیسی (علیه السلام) به قوم بنی اسرائیل فرمود: «پرخورى نکنید، همانا هرکس پرخورى کند، پرخواب مى شود، و هر کس پرخواب شود، نمازش را کم مى کند، و هر که نمازش را کم کند، از غافلین نوشته مى شود».[5]
5. سبب کسالت و بی حوصلگی در عبادت می شود: از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل است: «از پرخورى حذر کنید، همانا فاسد کننده بدن، و بیمارى به ارث می گذارد، و موجب کسالت در عبادت است».[6]
6. شکم پر، مبغوض پیش خداست: از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل است: «چیزى نزد خداوند مبغوض تر از شکم پر نیست».[7]
7. پرخوری نورانیت دل را از بین می برد: رسول خدا (صلی الله علیه و اله) در وصیتی به حضرت امام علی (علیه السلام) یکی از مواردی که نورانیت را ازبین می برد، پرخوری می داند.[8]

خلاصه سخن اینکه:

پُرخوری از منظر احادیث، به شدت نکوهیده است. این رذیله اخلاقی، از سلامت می کاهد، و زمینه را برای انواع بیماری های جسمی و روحی فراهم می سازد. پُرخوری، جوهر نفس را تباه می کند، به نیروی تقوا (پرهیزگاری) و ورع (خویشتن داری) ضربه می زند، حجاب تیزهوشی است و دل را سخت و تاریک می سازد.


پی نوشتها:
 [1] . مکارم شیرازی، ناصر،ترجمه گویا و شرح فشرده ای بر نهج البلاغه، با ترجمه: آشتیانی، محمدرضا،و امامی، محمدجعفر،ج3، ص 249، شماره 108
[2] . محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج5، ص 119، ح سوم
[3] . تمیمی آمدی،عبدالواحد بن محمد،غررالحکم، ص 360، حدیث 8168
[4] . مجلسی، محمد باقر،بحارالانوار، ج 63، ص 337، ح 33
[5] . ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج1، ص 47
[6] . بحارالانوار، ج 59، ص 266.
[7] . عاملی، حرّ، وسائل الشیعه، ج 25، ص 24، ح 31049
[8] . وسائل الشیعه، ج 24، ص 244، ح 30447.


منابع:
سایت حوزه
اسلام کوئیست
وسائل الشیعه، ج 24
بحارالانوار، ج 59

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.