جنگ بنی قریظه و پاسخ به یک شبهه
جنگ بنی قریظه یکی از جنگ های صدر اسلام است که دشمنان درباره آن به شبهه پراکنی پرداخته اند. آنها طبق یک نقل کشتن ۹۰۰ زن و کودک اسیر از یهودیان در این جنگ با رضایت حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) را دست مایه ساخت این شبهات قرار دادند. برای روشن شدن مسئله و بررسی صحت این مطلب ابتدا به علت وقوع جنگ و پس از آن به شرح ماجرا به طور خلاصه می پردازیم.
علت وقوع جنگ بنی قریظه
بنی قریظه قبیله ای کوچک از یهودیان بودند که طبق عهدنامه ای که با مسلمانان بسته بودند، حق مبارزه با مسلمانان را نداشتند. اما آنها پیمان شکنی کرده و در جنگ احزاب (خندق) به همکاری کفار و مشرکان آمده و موافقت خود را برای همکاری با قریش در جنگ با مسلمانان اعلام کردند. هنگامی که این خبر به پیامبر رسید، ایشان گروهی از یارانش مثل سعدبن معاذ، اسیدبن حضیر و سعدبن عباده را برای بررسی خبر به سوی آنها فرستاد. یهودیان بنی قریظه نیز به تصمیم خود مبنی بر جنگ علیه مسلمانان اذعان کرده و به پیامبر اهانت کردند.[۱]
به دلیل موقعیت سکونت بنی قریظه این امکان وجود داشت که به هنگام یورش قریش، آنها از پشت سر به مسلمانان حمله ور شوند. تمهیدات جنگی آنها و کمک خواستن از مشرکان برای نیروهای کمکی فضای رعب و وحشت را دربین مسلمانان پدید آورده بود و روحیه مسلمانان را تضعیف کرده بود. تاجایی که برخی از ساکنان مدینه می گفتند ما از خطر بنی قریظه نسبت به زنان و کودکانمان بیشتر می ترسیدیم تا خطر قریش[۲]
به دلیل موقعیت خاص آنان، پیمان شکنی و اهانت هایشان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) همان روزی که دشمنان در جنگ احزاب پراکنده شدند، به جنگ با بنی قریظه رفتند. مسلمانان خانه ها و قلعه هایشان را ۱۵ تا ۲۵ روز محاصره کردند. یهودیان که وضعیت را چنین دیدند، از پیامبر خواستند که سعدبن معاذ را، که از متحدان پیش از اسلام آنها بود به عنوان حکم و قاضی قرار دهند. پیامبر نیز پذیرفت. او نیز با توجه به احکام تورات و عهدی که قبلاً با مسلمانان بسته بود حکم داد که هر کسی علیه پیامبر(صلی الله علیه وآله) تجمع کرده کشته شود و زنان و کودکان اسیر شوند.
در قرآن درباره این جنگ چنین نازل شد:
«وَأَنْزَلَ الَّذِینَ ظَاهَرُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِنْ صَیَاصِیهِمْ وَقَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَرِیقًا تَقْتُلُونَ وَتَأْسِرُونَ فَرِیقًا وَأَوْرَثَكُمْ أَرْضَهُمْ وَدِیَارَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ وَأَرْضًا لَمْ تَطَئُوهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرًا [احزاب/ ۲۵-۲۶] و كسانى از اهل كتاب را كه با [مشركان] هم پشتى كرده بودند از دژهایشان به زیر آورد و در دلهایشان هراس افكند گروهى را مى كشتید و گروهى را اسیر می َکردید. و زمینشان و خانه ها و اموالشان و سرزمینى را كه در آن پا ننهاده بودید به شما میراث داد و خدا بر هر چیزى تواناست».
گزارش ها بیانگر کشته شدن تنها جنگجویان و کسانی است که علیه اسلام اقدام کرده بودند به تعداد ۴۰۰ تا ۸۰۰ است.[۳]و[۴]
پاسخ به شبهه
همانگونه که اشاره شد کشتار ۹۰۰ نفر از اسیران در این جنگ به مسلمانان نسبت داده شده است. اما این تهمتی بیش نیست. چراکه طبق آیات قرآنی چنین عملی مذموم است و نقل های معتبر حدیثی و تاریخی نیز چنین مطلبی را بیان نکرده اند. در ادامه به پاسخ ها می پردازیم:
۱- قرآن کریم با عبارتی کوتاه و بلاغتی بی نظیر پرده ای از تاریخ بر داشته و فرموده است: «فَرِیقًا تَقْتُلُونَ وَتَأْسِرُونَ فَرِیقًا [احزاب/26] گروهى را مى كشتید و گروهى را اسیر می َکردید». از این عبارت کوتاه و تقدیم «فریقاً بر تقتلون» این نتیجه گرفته می شود که کشته شدگان تنها گروهی از اسیران بودند. و اسیران هم در قرآن اینگونه معرفی شده است: «الَّذِینَ ظَاهَرُوهُمْ[احزاب/26] این مطلب با نقل تاریخی هم هماهنگ است. چرا که بر اثر محاصره و تسلیم یهودیان جنگ خاصی صورت نگرفت و تنها کسانی که اقدام به عهدشکنی کرده بودند دستگیر شدند. حال از اینها عده ای کشته و عده ای اسیر گردیدند.
۲- استفاده قرآن از لفظ تَأْسِرُون برای اسارت بیانگر این است که اسیران فقط مردان بودند، چرا که برای دستگیری زنان و کودکان از سبایا استفاده شده است. بنابراین کشته شدن زنان و کودکان اسیر اصلاً قابل قبول نیست؛ زیرا اصولاً این افراد به اسارت گرفته نشدند.
۳- طبق آیه قرآن و شواهد تاریخی عهدشکنی یهودیان و هم پیمان شدن با مشرکان علت جنگ با آنان است و از آن جهت که از زنان و کودکان عهدی گرفته نمی شود پس عهدشکنی و هم پیمانی با کفار از آنها سر زدنی نیست. و طبق آیه قرآن: وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى [فاطر/ ۱۸] هیچکس بار گناهان دیگری را به دوش نمی کشد؛ مجازات زنان و کودکان که جرمی مرتکب نشده اند مخالف حکم قرآن است.
۴- اسیران در مدینه تنها در دو خانه جا داده شدند: خانه بنت الحارث از بنی نجار و خانه اسامه بن زید. با توجه به اینکه خانه ها از مسجدالنبی بسیار کوچکتر بودند و متراژ ۳۵ در ۳۰ مسجد پیامبر، فهمیده می شود که این خانه ها گنجایش نگهداری آن تعداد اسیرانی از زن و کودک و جنگجویان نداشته است.
۵- دشمنی یهودیان با مسلمانان و برای مظلوم نمایی آنان در تاریخ انگیزه هایی است که آنان داستان پردازی ها و تحریف هایی داشته باشند. با این همه چیزی که رخ داده کشتن عهدشکنان طبق معاهده های خودشان بوده است.
نتیجه گیری
باتوجه به شواهد و قرائن قرآنی و تاریخی بسیار کشته شدن کودکان و زنان اسیرشده به طور کامل منتفی است و اگر چنین واقعه ای رخ داده بود که صدها نفر کشته شده اند، می بایست گودال هایی برای این امر حفر کرده باشند؛ پس چرا آثاری از آن یا کمترین علامتی که بر این واقعه اشاره کند؛ وجود ندارد؟ اگر چنین کشتار عظیمی رخ داده بود؛ فقها آن را به عنوان یک مبنا، مورد استناد قرار می دادند. در حالی که بر عکس مبنای آنان بر اساس آیه «لا تزر وازرة وزر اخری» است. ضمن اینکه در جنگ ها و فتوحات بعدی نیز باید رخ می داد یا آنکه فقها طبق آن فتوا به جواز کودکان و زنان اسیر می دادند. به علاوه آنکه باتوجه به دشمنی یهودیان با مسلمانان تحریف تاریخ و مظلوم نمایی آنها اصلاً چیز عجیبی نیست.
پی نوشت ها:
[۱] . واقدی، المغازی، ج۲، ص ۴۵۴-۴۵۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، چاپ بیروت، ج۲، ص ۲۲۰-۲۲۱
[۲] . واقدی، المغازی، ج۲، ص ۴۶۰-۴۶۲.
[۳] . عاملی، سید جعفرمرتضی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ج۱۲ص ۸۸ و ابن شهرآشوب، مناقب، ج ۳ص ۱۷۱.
[۴] . احمد بن حنبل و ترمذی و ابن حبان و نسایی تعداد کشته شدگان را به روایت جابر بن عبدالله انصاری چهارصد نفر ذکر کرده اند. موسی بن عقبه صاحب المغازی و ابن عبدالبر آنرا ۶۰۰ نفر ذکر کرده اند.
منبع:
رهپویان قرآن
