جهشه از شعارزدگی تا ماندگاری

کارگردان نمایش «جهشه» که با مضمون دفاع مقدس روی صحنه رفته است تأکید کرد که سعی داشته در این اثر دچار شعارزدگی های مرسوم این نوع آثار نشود.

علی برجی کارگردان عرصه تئاتر درباره نمایش «جهشه» که این روزها در تماشاخانه «سرو» روی صحنه است، گفت: نام این نمایش برگرفته از یکی از وانت هایی است که در ایام قدیم در خرمشهر به کار می رفت و باید بگویم یکی از مشکلاتی که ما در هنگام اجرای این تئاتر داشتیم، یافتن ماشینی شبیه به این وانت بود.

وی با اشاره به اینکه حدود هفت اثر در حوزه دفاع مقدس داشته است، بیان کرد: من سال های زیادی را در حوزه دفاع مقدس کارکرده ام و هفت تئاتر با این مضمون روی صحنه بردم به همین دلیل پیچ و خم ها و شعارزدگی این آثار را می شناسم و در «جهشه» سعی کرده ام دچار شعارزدگی نشوم و با حساسیت خاصی به سراغ آن رفتم.

برجی ادامه داد: «جهشه» نوشته مرتضی شاه کرم یکی از جوانان خوش آتیه است. من هنگامی که این نمایشنامه را خواندم متوجه شدم که یک اثر ضد جنگ است به همین دلیل این موضوع برایم بسیار جالب بود.

جهشه

این کارگردان تئاتر عنوان کرد: با توجه به اینکه خرمشهر شهری محله به محله است، این نمایش روایت کننده افرادی است که در یکی از محله های خرمشهر در زمان جنگ زندگی می کنند و سعی دارند شهر را با یک وانت به نام «جهشه» ترک کنند. این وانت متعلق به نادر است که به مشهد رفته است و آن ها منتظرند که او برگردد و با وانت خود آن ها را از شهر خارج کند، اما یکی از بستگان نادر از آن ها پول می گیرد تا آن ها را سوار وانت خود کند که در ادامه اتفاقاتی می افتد.

وی با اشاره به استقبال خوب مردم از این نمایش گفت: تا به امروز استقبال بسیار خوبی از این نمایش شده است، البته این تئاتر فضاهای کمدی هم دارد که باعث شده است مخاطب ارتباط بیشتری با آن برقرار کند. ما سعی کردیم تا آنجایی که امکان دارد از انجام برخی کارهای کلیشه ای در این نمایش خودداری کنیم. برای مثال ما تنها گاهی اوقات یک صدای انفجار در طول نمایش می شنویم. از نکات جالب توجه دیگر این نمایش این است که ما در پایان آن یک تیتراژ تصویری می بینیم. این را هم باید بگویم که تاکنون دو کارگردان سینما به تماشای آن نشسته اند و هر دوی آن ها به من گفته اند که این نمایش قابلیت سینمایی شدن دارد.

«جهشه» پیام آور وقایع آغازین روزهای جنگ در خرمشهر است. روزهایی که مردان آن در میان آن همه هجران ها، زخم ها، اضطراب ها، وحشت ها، بی کسی ها، دربه دری ها و ... درس مقاومت را با بهترین، رساترین و شیواترین کلام هجا کردند و لحظه لحظه اش را با وصله زدن آلام و رنج ها با واژه های چون شجاعت، ایستادگی، مردانگی و ... درنوردیدند تا درنهایت تاروپود وطن از هم نگسلد و باید به مرتضی شاه کرم به واسطه نوع نگاهش به مقوله جنگ در این نمایش تبریک گفت

روایتی از جهشه

در کش و قوس حمله عراق به خرمشهر، فرزندی متولد می شود که پدر و مادرش قبل از آنکه هنوز نامی برای او برگزینند، در میان هجمه توپ و تانک مهیای فرار از شهر به سمت اهواز هستند؛ اما پیش از آماده کردن اسباب و اثاثیه، با سیل جمعیتی از اقوام و همسایگان روبه رو می شوند که قصد همراهی آن ها را دارند. در یک سرشماری جمعیت به 40 نفر می رسد و چون وانت توان انتقال همه مسافران را ندارد، در یک تصمیم گیری اجباری، قرار بر آن می گذارند که فقط زن ها و بچه ها سوار بر خودرو به اهواز بروند و مردها در شهر بمانند.

سکوت در یک لحظه همه جا را فرا می گیرد و هیچ کس نمی داند با این تصمیم اجباری چگونه کنار آید «چاره ای نیست». این تنها جوابی می شود که در میان انبوه سوالات زنان و بچه ها از دهان مردان خارج می شود.

زنان در میان گلوله و آتش بر سر دو راهی اند: بروند یا نروند؟ اگر نروند چه باید کرد؟ اگر بروند چند زن و بچه به کجا روند؟ دربه در کدام شهر غریب شوند؟ چگونه زندگی کنند؟ و ...

به سمت اهواز

وانت در میان سوال های بی جواب و با اصرار مردان راه خود را به سمت اهواز کج می کند. هرچند هنوز کوچه را تا انتها نتوانسته درنوردد، هدف گلوله تانکی قرار می گیرد و زن ها و بچه ها در میان شراره های آتش تنشان می سوزد... و این نمایی کلی یکی از متفاوت ترین نمایش های دفاع مقدس است که به کوشش انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس و به کارگردانی علی برجی در تماشاخانه سرو روی صحنه رفت. نمایشی که قرار است یکی دیگر از صحنه های نامیمون و نامبارک جنگ را که در لایه های زیرین خاطرات دفاع مقدس دفن و به بوته فراموشی سپرده شده بود، از دل تاریخ بیرون کشد و در عمق نگاه تماشاگران حکاکی کند.

قابلیت ماندگاری

نمایش جهشه را باید از نمایش های خوب و جذاب این روزهای تئاتر کشور به شمار آوریم. نمایشی که بی شک نمایشنامه آن قابلیت اجراهای متعدد را دارد و شایسته ماندگاری دارد.
«جهشه» پیام آور وقایع آغازین روزهای جنگ در خرمشهر است. روزهایی که مردان آن در میان آن همه هجران ها، زخم ها، اضطراب ها، وحشت ها، بی کسی ها، دربه دری ها و ... درس مقاومت را با بهترین، رساترین و شیواترین کلام هجا کردند و لحظه لحظه اش را با وصله زدن آلام و رنج ها با واژه های چون شجاعت، ایستادگی، مردانگی و ... درنوردیدند تا درنهایت تاروپود وطن از هم نگسلد و باید به مرتضی شاه کرم به واسطه نوع نگاهش به مقوله جنگ در این نمایش تبریک گفت. نمایشنامه نویسی که چندسالی است تلاش می کند از خود ردپایی منحصربه فرد در حوزه نمایش به یادگار گذارد و به نظر می رسد این نمایشنامه از اولین کلمه ای که روی کاغذ نقش می بندد-«جهشه»- تا لحظه لحظه حوادث و دیالوگ های حاکم بر آن پتانسیل ماندگاری دارد.

جنگ، درد نهفته

دردنامه ای که فرزند خلف خرمشهر تلاش می کند به واسطه آن نشان دهد جنگ فقط جبهه، اسلحه و رزمنده نیست؛ بلکه مجموعه دردهایی است که در دل خانه به خانه، لحظه به لحظه و فرد فرد مردم یک کشور نهفته است.نمایش «جهشه» در اجرا نیز بد ظاهر نشده است. علی برجی کارگردان توانمند و فعال این روزهای تئاتر کشور که ماه پیش نمایش «هفت هشتم» را روی صحنه برده بود، این بار هم خوش درخشید و با اجرای یک پرفورمنس خلاقانه توانست روح نمایشنامه را در کالبد اجرا به خوبی جاساز کند و برای تماشاگر ملموس سازد. هر چند انتخاب نامناسب زمان و مکان اجرا شاید تا حدودی بر پیکره کار لطمه زده است

نمایش «جهشه» در اجرا نیز بد ظاهر نشده است. علی برجی کارگردان توانمند و فعال این روزهای تئاتر کشور که ماه پیش نمایش «هفت هشتم» را روی صحنه برده بود، این بار هم خوش درخشید و با اجرای یک پرفورمنس خلاقانه توانست روح نمایشنامه را در کالبد اجرا به خوبی جاساز کند و برای تماشاگر ملموس سازد. هر چند انتخاب نامناسب زمان و مکان اجرا شاید تا حدودی بر پیکره کار لطمه زده است.

جهشه دچار کج سلیقگی شد

نمایشی که می توانست با کمی صبر در اواخر شهریور و در روزهایی که رنگ و بوی دفاع مقدس می دهند، تماشاگران زیادی را به سمت خود کشانده است. با وجود پشتیبانی از سوی انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس و حضور در سالن اختصاصی آنان، به نظر با کج سلیقگی در روزهایی به صحنه رفته است که هر مخاطبی حس تماشای این نوع نمایش ها را ندارد. هرچند سالن تازه تأسیس سرو نیز به واسطه ناشناخته بودن برای مخاطبان به نوعی چالشی دیگر فراروی این نمایش ایجاد می کند.

نور و دکور ضعیف نمایش نیز که به نظر بیشتر چوب کاستی های سالن را می خورد تا کار طراح و نورپرداز می توانست با بهبودشان می شد کار وزین تر و مخاطب پسندتری ارائه شود. با این وجود نمایش جهشه را باید از نمایش های خوب و جذاب این روزهای تئاتر کشور به شمار آوریم. نمایشی که بی شک نمایشنامه آن قابلیت اجراهای متعدد را دارد و شایسته ماندگاری دارد.

گفتنی است: «جهشه» تا 12 شهریورماه هر شب ساعت 21: 00 در تماشاخانه سرو روی صحنه می رود.

منابع: مهر/تسنیم