روش تدریس شیمی

شیمی (Chemistry) یکی از دانش های بنیادین است که به مطالعه و بررسی ساختار، خواص، ترکیبات، و دگرگونی ماده می پردازد.

همان طور که در مطالب قبل دانستید، انسان از دیرباز علاقه فراوانی در مطالعه اجزاء تشکیل دهنده ماده داشته است. شیمی شاخه ای از علوم تجربی است که بر ماده، اجزاء ماده و به وجود آمدن ماده جدید و تغییرات آن و مسائل پیرامون این را بررسی می کند.

برای انتقال هر مفهوم باید از روش تدریس مناسب آن استفاده شود. استفاده از روش های گوناگون برای تدریس وبیان مطالب مختلف با اسلوب ها و شیوه های متفاوت سبب ایجاد علاقه در امر یادگیری  شاگردان شده و توجه آنان را به موضوع آموزشی معطوف می سازد.

 اینکه یک معلم مطالب درسی را کاملا بلد باشد برای تدریس کفایت نمی کند بلکه یک معلم بایستی شناخت خوبی از استعدادها و تجارب گذشته و نیز نیاز های کسانی را که می خواهد آموزش بدهد داشته باشد اولین نکته ای که باید گفته شود این است که موقعیت ما در حال حاضر چیست و قرار است به کجا برسیم توجه داشته باشیم که رسیدن به مقصد بایستی به اتفاق دانش آموز باشد.

- زمانی که معلم یک محیط امن برای فراگیران فراهم نماید فراگیران قادر به انجام ریسک هستند.
اگر معلم یک فضای مناسب برای دانش آموزان ایجاد نماید استعدادها و قابلیت های دانش آموزان شکوفا می گردد. بنابراین نگاه تحقیرآمیز به پاسخ های غلط نیز از سوی معلم عواقب بدی را بدنبال دارد زیرا قدرت بیان موضوعات و دیدگاه های آنان را کاهش می دهد لذا بایستی به تمامی ژس العمل ها اعم از درست یا غلط با نگاه احترام برخورد شود. اگر این فضا فراهم شود قدرت ریسک پذیری دانش آموزان افزایش و استعدادهای آنان شکوفا می گردد.

- مدرسان بزرگ هم اشتیاق و هم هدف داری را به دانش آموزان انتقال می دهند.
اختلاف بین مدرس خوب و یک مدرس عالی، تخصص آنان نیست بلکه مربوط به اشتیاق و علاقه آنان است و این اشتیاق مسری است. اگر معلم دارای علاقه و اشتیاق باشد دانش آموزان نیز اشتیاق و علاقه نشان می دهند. لذا یک فضای مناسب برای کار و فعالیت مشترک ایجاد می گردد.

- زمانی که معلم مشخص کند دانش آموزان چه چیزهایی را بایستی یاد بگیرند آنها بهتر فرا می گیرند.
زمانی که مدرس موقعیت کنونی و مقصد را دقیقا برای فراگیران تشریح نماید، توان یادگیری آنان افزایش می یابد، لذا در شروع هر مبحث بهتر است اهداف و نکات مهم ذکر شود. هم چنین بایستی یادآوری شود که فهم چه میزان از مطالب پراهمیت و ضروری است. این شیوه توانایی دانش آموزان را در یادگیری افزایش می دهد.

- مطالب مهم و نکات لازم در درس به طور واضح و روشن بیان نمایید.
یکی از خصوصیات معلمان قوی، توانایی آنان در شکستن مسائل پیچیده و ساده سازی و قابل فهم نمودن مسائل است. بنابراین اگر یک مطلب پیچیده را نمی توانید کاملا ساده نمایید، آنرا به وضوح برای دانش آموزان شرح دهید.

- بدون فدا کردن اعتماد پذیری، آسیب پذیری را تمرین کنید.
از نظر برخی از مردم، معلم یا رهبر بودن به معنی دانستن همه پاسخ ها است. بعضی اوقات (نمی دانم) بهترین پاسخ یک معلم است. به جای از دست دادن اعتبار، معلم اعتماد دانش آموزان را جلب می نماید و این اعتماد اساس یک رابطه مولد است. همگی ما می دانیم که کامل بودن یک نقاب است، بنابراین به افراد پشت نقاب (همه فن حریف) اعتماد نمی کنیم زیرا آنها با ما صادق نبوده اند. پذیرفتن چیزهایی که نمی دانید نشان می دهد که شما هنوز در حال یادگیری هستید به این معنی که خود معلم هنوز فراگیر است.
بهترین روش تدریس روش فرموله شده نیست، افراد مختلف برداشت های متفاوتی از یک مطلب را به شیوه های مختلف تعریف می کنند. به عبارت دیگر ما همان طور که خودمان هستیم آموزش می دهیم. اگر ما کاملا خودمان را نشناسیم، نمی توانیم کاملا دانش آموزانمان را بشناسیم، بنابراین نمی توانیم با آنها ارتباط برقرار نماییم.

- نکات مهم را تکرار کنید.
اگر می خواهید دانش آموزان یک مطلب اساسی را همیشه به خاطر داشته باشند، آن را بیش از یک بار تکرار نمایید. وقتی مطلبی را برای اولین بار ذکر می نمایید آن مطلب تنها شنیده می شود بار دوم تکرار مطلب شناخته می شود و بار سوم مطلب آموخته می شود . پس سعی کنید برای یادگیری بهتر با مثال ها و تمرین های اضافه مفهوم کاملی را به دانش آموزان انتقال دهید، اما تکرار موضوع باید به شیوه ای باشد که سبب خستگی دانش آموزان نشود و یک معلم باتجربه یک مطلب مهم را در عین حال که چندین بار تکرار می نماید اما هر بار به شیوه ای مطلب را بیان می کند که برای شنونده جذاب باشد.

- تعادل در آموزش را رعایت کنید.
آموزش ها لازم است به بهترین و موثرترین شیوه ارائه شود تا دانش آموزان بیشترین بهره را از آن بگیرند. توجه داشته باشید شما تنها کسی نیستید که قرار است دانش آموزان از شما مطالب را یاد بگیرند. آنها می توانند هم از خودشان و هم از هم شاگردی های خود مطالب را بیاموزند.  بنابراین یادگیری مانند رئوس یک مثلث است که تنها یکی از آنها شما هستید. اعتقاد به این است که ویژه تکالیفی که به آنها ارائه می شود باید در حدی باشد که علاوه بر آن که دانش آموز به هدف نهایی خود یعنی فراگیری بهتر و موفقیت بیشتر دست یابد، امکان رشد ابعاد دیگر شخصیت او را نیز فراهم کند. به این معنی که اگر ذهن دانش آموزان تنها به سوی آموزش، بدون پرورش و تفریح متمرکز شود، او به فردی فرسوده، خسته، عصبی، گوشه گیر و یک بعدی تبدیل شده و آن طور که باید، شکوفا نخواهد شد.

شیمی علمی است زنده و پویا كه ویژگی های كمی و كیفی ساختار مواد و چگونگی تغییر و تبدیلات آن ها را بیان می كند.

پس باید برای ایجاد انگیزه و بكارگیری خلاقیت دانش آموزان در زنگ شیمی كلاس درس را ازحالت یكنواختی و تكراری شدن به یك كلاس فعال تبدیل كنید. برای آموختن شیمی نیز می توان از روش های مختلف استفاده نمود.

گاه از یك روش فقط می توان برای یك مطلب درسی بهره گرفت مثلا آموختن خواص مواد با جملات طنز:

اكسیژن  رفیق نابابی است. همنشینی با او سرانجامی جز خاكستر و دود شدن در هوا  ندارد.
اتم ها زندگی مشترك خود را با چه شور و حرارتی آغار می كنند!
بر خلاف تصور ما  برای ر سیدن به كمال همیشه لازم نیست چیزی بدست بیاوریم گاهی باید از چیزی گذشت، سدیم تا از الكترونش نگذرد آرایش الكترونی لایه ظرفیتش كامل نمی شود.

معلم برای آموزش می تواند روش هایی را در نظر بگیرد كه این روش ها حتی با وجود امكانات كم قابل اجرا  است و كلاس درس را از یك محیط حفظ و تكرار به یك محیط پرورش فكر و خلاقیت مبدل كند. روش های زیر در كلاس های درس به راحتی قابل اجرا می با شد و می توان نتایج مثبتی را از بكارگیری این روش ها بدست آورد.

- انجام آزمایشات جالب غیر درسی برای آغاز كلاس ها
- دسته بندی و خلاصه بندی مطالب
- گروه بندی دانش آموزان
- جدول كلمات
- ایجاد برد دیواری
- دست ساخته های دانش اموزان
- آشنا ساختن دانش آموزان با كاربرد علم شیمی در زندگی
- بیان نكات آموزنده
- برگزاری مسابقات شیمی

 پس برای یادگیری بهتر دانش آموزان، معلمان باید موقعیت هایی را در کلاس به وجود آورند که باعث حفظ و نگهداری (holding power) دانش آموزان در فضای یادگیری شود. چنین موقعیت هایی این امکان را فراهم می سازند که دانش آموزان به طور پیوسته در فرآیند یادگیری مشارکت داشته باشند و این مشارکت تداوم یابد. به عبارت دیگر، این موقعیت ها، قدرت نگه داری و حفظ توجه و مشارکت دانش آموزان را از مزاحمت ها و عوامل پرت کننده حواس حفظ می کنند.
منبع: http://gorooh.parsiblog.com