ضرورت مصرف آنتی اکسیدان ها در تالاسمی
اگر چه اکسیژن برای ادامه ی حیات ضروری است، اما به علت تبدیل مولکول های اکسیژن به رادیکال آزاد خطراتی را نیز می تواند ایجاد کند. هنگامی که تولید رادیکال های آزاد کنترل نشوند، این رادیکال ها باعث آسیب های جدی در فرد شده و منجر به بیماری می شوند.
مصرف آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی مانع تخریب های اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد می شود.
در بیماران تالاسمی به علت افزونی آهن در بدن، خطر بیشتر از تخریب اکسیداتیو وجود دارد، در نتیجه مصرف بیشتر آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی روزانه این افراد توصیه می شود.
آنتی اکسیدان های اصلی عبارتند از:
- ویتامین E
- ویتامین C
- کاروتنوئیدها
- فلاونوئیدها
* ویتامین E
ویتامین E مهم ترین آنتی اکسیدان در رژیم غذایی است.
بهترین منبع ویتامین E روغن های گیاهی از قبیل روغن زیتون، روغن ذرت و روغن سویا است که بهترین آن روغن زیتون است، زیرا چربی آن به گونه ای است که به پیشگیری از بیماری های قلبی نیز کمک می کند.
به هر حال به خاطر بسپارید که ویتامین E با سرخ کردن تخریب می شود. بنابراین بهترین راه استفاده از روغن زیتون اضافه کردن آن به غذا در انتهای مراحل پخت یا پس از آن است.
به عنوان مثال مخلوط روغن زیتون و لیمو ترش می تواند یک سس خوشمزه برای انواع ماهی، جوجه، سبزی های پخته یا انواع سالادها است.
سایر منابع ویتامین E عبارتند از: لبنیات، غلات، انواع مغزها (مغز گردو، بادام، فندق و...)، تخم مرغ و گوشت.
لبنیات علاوه بر تامین ویتامین E ، به علت داشتن مقادیر زیاد کلسیم در پیشگیری از پوکی استخوان نیز موثر می باشد و همچنین باعث عدم جذب آهن در بدن می شود که برای بیماران تالاسمی بسیار مفید است. بنابراین؛ بهتر است با هر وعده ی غذایی، یک لیوان شیر بنوشید.
* ویتامین C
این ویتامین در میوه و سبزی های تازه یافت می شود.
ویتامین C جذب آهن موجود در مواد غذایی غیرگوشتی از قبیل: تخم مرغ، شکلات، غلات، سبزی ها، میوه ها، سیب زمینی، هویج، لوبیا و عدس را افزایش می دهد. بنابراین با اینکه ویتامین C یک آنتی اکسیدان قوی است، ولی مصرف آن با مواد غذایی غیرگوشتی حاوی آهن ، برای بیماران تالاسمی توصیه نمی شود.
پس بهتر است که میوه ها و سبزی ها را در فاصله ی دو وعده ی غذایی میل کنند و مصرف آن ها به هنگام غذا خوردن یا بلافاصله پس از آن توصیه نمی شود. مقدار لازم سبزی ها و میوه ها برای تامین ویتامین C مورد نیاز، 5 واحد در روز است.
هر واحد عبارتست از :
- یک لیوان آب میوه
- یک عدد سیب
- یک عدد گلابی
- یک عدد موز
- یک عدد پرتقال
- نصف عدد گریپ فروت
- یک عدد گوجه فرنگی
- یک کاسه ی کوچک از سبزی هایی مانند هویج یا سالاد
ویتامین C یک ویتامین محلول در آب است و هنگام پخت سبزی، ویتامین C به درون آب آن می رود. پس بهتر است آب سبزی پخته شده را نیز مصرف کنید.
حرارت ملایم، ویتامین C مواد غذایی را در هنگام پخت بهتر حفظ می کند.
همچنین بهتر است ویتامین E و C توام مصرف شوند. بنابراین بهتر است سبزیجات پخته شده را همراه با روغن زیتون و لیمو استفاده کنید.
* کاروتنوئیدها
کاروتنوئیدها نیز جزء آنتی اکسیدان ها هستند.
مواد غذایی حاوی کاروتنوئیدها عبارتند از: هویج، کدو حلوایی، ذرت، سیب زمینی، انبه، پرتقال و سبزی هایی با برگ های سبز تیره.
کاروتنوئیدها در حرارت های بالا تخریب می شوند، بنابراین هنگام پخت این مواد از حرارت کم استفاده کنید و تا جایی که ممکن است زمان پخت را کوتاه کنید.
همچنین بیشتر این غذاها حاوی مقادیر زیادی ویتامین C نیز هستند. پس توصیه های مربوط به غذاهای حاوی ویتامین C را در مورد غذاهای حاوی کاروتنوئیدها نیز باید به کار بست.
هنگامی که غذا حاوی چربی یا روغن باشد، جذب کاروتنوئیدها در بدن افزایش می یابد. بنابراین بهتر است به کاروتنوئید ها نیز روغن زیتون اضافه کنید.
* فلاوونوئیدها
فلاوونوئیدها نیز آنتی اکسیدان هستند و در چای، میوه ها و سبزی ها یافت می شوند.
چای نه تنها مقدار زیادی آنتی اکسیدان دارد، بلکه باعث جلوگیری از جذب آهن مواد غذایی می شود، به ویژه اگر همراه با شیر مصرف شود.
بنابراین ما توصیه می کنیم هر وعده غذایی خود را با یک فنجان چای بنوشید.
معاونت آموزش و پژوهش سازمان انتقال خون ایران
*مطلب مرتبط در این سایت:
