تبیان، دستیار زندگی
هدف از این پژوهش بررسی چگونگی تشکیل بلورهای یخ و مقایسه آن ها در عوامل و شرایط مختلف است که در دانش هواشناسی کاربرد موثری دارد. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مهدی رحمانی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بررسی عوامل موثر بر چگونگی تشکیل کریستال یخ

بررسی عوامل موثر بر چگونگی تشکیل کریستال یخ

یازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.


نام ایده: بررسی عوامل محیطی مختلف موثر بر چگونگی تشکیل کریستال یخ
نام ارائه دهنده/دهندگان: نوشین شریفی
زمینه و نوع پروژه: فیزیک
درجه سختی: متوسط
نام مدرسه: مجتمع آموزشی صبا

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی چگونگی تشکیل بلورهای یخ و مقایسه آن ها در عوامل و شرایط مختلف است که در دانش هواشناسی کاربرد موثری دارد.

مقدمه

برف منبع بسیار مهمی برای تأمین آب آشامیدنی به شمار می رود. برف به خاطر این که رفته رفته به آب تبدیل می شود اهمیت بیشتری نسبت به باران دارد. چون برف محتوی مقدار زیادی هواست، رسانای ضعیفی برای گرما شناخته می شود. در حقیقت برف و بارش آن بزرگترین پشتوانه بر زندگی بشر در زمینه آبیاری و کشاورزی است.

مراحل تشکیل دانه برف

1. در حالی که قطره آب به سوی بالا حرکت می کند، به صورت یک منشور شش وجهی منجمد می شود.

2.  به علت آن که یخ در نزدیک لبه ها سریعترین رشد را دارد، حفره هایی درون آن تشکیل می شود.

3. رشد سریع تر در گوشه های بلور باعث می شود که آن به صورتی شش شاخه بزرگ شود.

4. با ادامه صعود بلور برف، هوا سردتر می شود و در منهای 12 درجه سانتی گراد شاخه ها پهن هستند.

5. در منهای 13 درجه سانتیگراد رشد شاخه های بلوری باریک تر می شود.

6. در منهای 14 درجه سانتی گراد شاخه های جانبی هم روی بلور برف شروع به رشد یافتن می کنند. بلورها به یک دیگر می چسبند و دانه های برف را تشکیل می دهند.

7. هنگامی که این دانه به اندازه کافی سنگین شد تا بر نیروی هوای در حال صعود غلبه کند، به پایین می افتد.

8. هنگامی که دانه برف سقوط می کند، هوای گرمتر باعث می شود که شاخه های جانبی بیشتری با نوک های طویل تر و باریک تر روی آن تشکیل شود.

هدف از این پژوهش بررسی چگونگی تشکیل بلورهای یخ و مقایسه آن ها در عوامل و شرایط مختلف است که در دانش هواشناسی کاربرد موثری دارد.

هم چنین می توان با بررسی چگونگی رشد بلورهای یخ و تاثیر عوامل محیطی بر آن، به تاثیر نیروهای مختلف در ایجاد پیوند بین مولکول های آب در حالت انجماد پی برد.

عوامل محیطی نظیر آلودگی هوا و آلودگی صوتی، تغییرات ناگهانی دما و... برسرعت تشکیل و نیز شکل بلورهای یخ دارند. لذا با انجام آزمایش ها و مشاهدات دقیق می توان با تغییر هر یک از این پارامترها به عنوان متغیر مستقل، تاثیر آن را بر تشکیل کریستال های یخ بررسی نمود.

همچنین تاثیر این عوامل بر شکل دانه های برف نیز قابل پیش بینی خواهد بود، به طوری که بلورها یخ تشکیل شده، یا همان دانه های برف نیز از نظر شکل و سرعت تشکیل بلور از این عوامل تاثیر می پذیرند.

فرضیه دانش آموزان این بود که مقدار و نوع آلاینده ها (آلودگی هوا یا آلودگی صوتی) بر شکل کریستال های یخ و دانه های برف موثر است.

شاید بتوان با طراحی آزمایش های مشابه با آنچه در طبیعت اتفاق می افتد و ساختن یک سیستم قابل کنترل از نظر تغییر متغیر ها، چگونگی تشکیل بلور های یخ را بررسی کرد و حتی میزان تاثیر عوامل محیطی را اندازه گیری نمود.

بررسی عوامل موثر بر چگونگی تشکیل کریستال یخ

دانش آموزان پس ازطرح سوالات مرتبط با موضوع و مشخص کردن سوال اصلی پژوهش، به تحقیق تئوری و جمع آوری اطلاعات زمینه ای درباره ساختمان بلوری یخ پرداخته اند.

با بیان فرضیه و طراحی آزمایش ها (مواد و وسایل مورد نیاز جهت ساخت سیستم تشکیل بلور) یک سیستم مناسب برای تشکیل بلور را ساخته و آزمایش تشکیل بلور ها را با تغییر عوامل محیطی (آلودگی هوا و آلودگی صوتی) در فریزر معمولی و در مرحله بعدی در ظرف حاوی یخ خشک (دمای حدود 50- درج سلسیوس) آزمایش ها را تکرار کردند. تا در نهایت تاثیر هر کدام از این عوامل را بر شکل و سرعت تشکیل بلورهای یخ بررسی کنند.

مهارت های کسب شده

1. استفاده از قوانین سینماتیک
2. یاد گرفتن کاربرد کامپیوتر در فیزیک
3. آشنایی با نحوه تشکیل ابرها
4. آشنایی با علل تغییرات آب و هوایی
5.  آشنایی با نحوه تشکیل برف و باران

بخش پروژه های دانش آموزی سایت تبیان
تهیه: مهدی رحمانی، تنظیم: نیلوفر یاقوتی