روزنامه نگاری موبایلی چیست؟
آیا تا به حال پیش آمده که شاهد صحنه جالبی باشید و قصد کرده باشید با موبایلتان از آن عکس بردارید، درباره آن بنویسید و نوشته را همراه عکس در اینترنت به اشتراک بگذارید؟!
روز به روز بر ویژگی‌های گوشی‌های موبایل افزوده می‌شود، دیگر کیفیت عکس و فیلم برداری آنها، دست کمی از دوربین‌های کمپکت ندارد. تعداد اپلیکیشن‌های خوب ویرایشگر متن، تصویر و حتی ویدئو هم کم نیست و به تدریج بر تعداد آنها افزوده می‌شود. در بسیاری از نقاط جهان هم گوشی‌های موبایل می‌توانند به اینترنت با سرعت خوب متصل شوند.
رسانه‌ای به نام گوشی‌های تلفن همراه
روزنامه‌نگاری موبایلی یا موبایل ژورنالیسم همان‌گونه که از نام آن برمی‌آید، شکلی از خبرنگاری رسانه‌های جدید است که گزارشگران با استفاده از قابلیت‌های روزافزون گوشی‌های موبایل یا نوت‌بوک‌های متصل به اینترنت اقدام به جمع‌آوری، ویرایش و توزیع اخبار از جامعه پیرامون خود می‌کنند. به تعریف دیگر، هر نوع خبرنویسی (چه تخصصی و چه غیرتخصصی) که با گوشی‌های موبایل تهیه شود، به‌عنوان رسانه‌نگاری مبتنی بر موبایل یا موبایل ژورنالیسم شناخته می‌شود.
با این تعریف، امروزه یک شهروند عادی هم می‌تواند خبرنگار بوده و دفتر روزنامه‌نگاری‌اش را همواره همراه خود داشته باشد. لذا اگر سر سوزن ذوق همراه اندکی بخت و اقبال در وجود او باشد، می‌تواند گزارش‌های خبری از رویدادهای روزمره جهان تهیه کند و چه بسا خبرگزاری‌های معتبر دنیا با تشکیلات عریض و طویل و بودجه‌های کلان در پوشش خبری یک رویداد از یک شهروند خبرنگار عقب بمانند.
استادان علوم ارتباطات درباره روزنامه‌نگاری موبایلی می‌گویند: روزنامه‌نگاری شهروندی و روزنامه‌نگاری موبایلی دو مقوله جدید است که سبب شده شهروندان خود روزنامه‌نگار شوند. دیگر مخاطب روزنامه‌ها مصرف‌کننده صرف اطلاعات نیستند، بلکه می‌توانند تولیدکننده خبر باشند. مهم‌تر این که خبر از حصر سنتی دروازه‌بانان خبر رسانه‌ها خارج و هر روزنامه‌نگار موبایلی یک دروازه‌بان خبر می‌شود. این تغییر علاوه بر دروازه‌بانی خبر در چهار حوزه محتوا و سبک‌های خبرنویسی، بازاریابی خبر، ابزار انتقال خبر و تغییر در مخاطبان نیز قابل مشاهده است.
اصول روزنامه‌نگاری موبایلی
کارشناسان ارتباطات، اصولی را برای روزنامه‌نگاری موبایلی در نظر گرفته‌اند که برخی آنها عبارت است از:
1ـ صفحه موبایل به خاطر کوچک بودن یک محدودیت محسوب می‌شود؛ بنابراین خبرها نباید از چهار پاراگراف بیشتر باشد، آن هم پاراگراف‌های نه‌چندان بلند یعنی حداکثر 12 سطر.
2ـ تیتر باید ساده و گیرا باشد، یعنی حداکثر هفت تا هشت کلمه کافی است. اگر تیتر از این طولانی‌تر شود در صفحه موبایل دوخطی می‌شود که جالب نیست.
3ـ خبرها باید کوتاه باشد و روی تک‌تک کلمات فکر شود. خبر اگر فهمیده شود به روزنامه‌نگار موبایلی این امکان را می‌دهد با کلمات بازی کند. البته باید دقت کرد اصل خبر تحریف نشود.
4ـ اگر درون لینک، کلمات فارسی وجود دارد یا لینک طولانی است از سایت‌هایی که لینک را کوتاه می‌کنند می‌توان استفاده کرد، مانند www.yon.ir
5ـ صفت‌های افراد، اشیا و مکان‌ها را حذف کنید.
6ـ استفاده از اسامی و عناوین مخفف شده بسیار مطلوب است.
7ـ از نقل‌قول‌های طولانی و کشدار پرهیز شود. فقط از نقل‌قول‌های کوتاه، آن هم در جای ضروری استفاده شود.
8ـ خبر طوری نوشته شود که برای همگان قابل فهم باشد. از کلمات تخصصی و واژگان رمزگونه پرهیز شود تا خواننده خبر در درک معنای آن دچار اشتباه نشود.
9ـ غلط املایی و محتوایی به آسانی از زیر دست هر خبرنویسی در می‌رود؛ لذا خبر قبل از ارسال لازم است دوباره‌خوانی شود. وقتی اشتباهی منتشر شد دیگر برای تصحیح آن دیر بوده و تمام دنیا خبر شما را اشتباه خوانده است.
10ـ خبر به هر زبانی که نوشته می‌شود، سعی شود از به کارگیری گویش‌های محلی پرهیز شود. برخی کلمات احتمال دارد در زبان یا گویش دیگر معنای دیگری داشته باشد. این بسیار مهم است که به فرهنگ‌ها و زبان‌های دیگر توهین نشود.
11ـ روزنامه‌نگار موبایلی ملزم باشد نوشته خود را با دیدی انتقادی بازخوانی کند و از خود بپرسد آیا مردم داخل کشور و حتی خارج از کشور هم می‌توانند مطلب او را به همان خوبی بفهمند؟
خلاصه کلام این که اصل در روزنامه‌نگاری موبایلی، حرکت در مسیر توئیت‌نویسی است. در توئیتر فرد تمرین می‌کند و البته مجبور است کمتر از 140 کلمه بنویسد. توئیت‌نویسی غایت تکنیکی روزنامه‌نگاری موبایلی است.
روزنامه نگاری موبایلی و رشد رسانه های اجتماعی تاثیر بسیاری بر فضای رسانه جهان گذاشته است آنها اکنون با رسانه های رسمی رقابت می کنند و در برخی موارد در کیفیت کار آنها و همچنین جایگاهشان تاثیرات شگرفی گذاشته اند این ماجرا در کشور ما هم وجود دارد البته فقدان مدیریت این فضا آسیب هایی را برای ما در پی داشته است.
- عضو هیات علمی دانشگاه سوره- دراینباره می گوید: : آن زمان هم که می‌خواستیم روزنامه‌نگاری دیجیتال را بپذیریم، تقریباً ۱۵ سال با دنیا اختلاف داشتیم. برای روزنامه‌نگاری سایبر و آنلاین هم همین اتفاق افتاد و امروز هم در استفاده از شبکه‌های اجتماعی ما همچنان این تاخیر را که می‌تواند سازمانی، حقوقی، فرهنگی و ... باشد را داریم. این در حالی است که رسانه‌های رسمی می‌توانستند با بهره‌برداری درست از شبکه‌های اجتماعی بسیار موثرتر در صحنه حضور داشته باشند. اگرچه امروز برخی از خبرگزاری‌ها در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند، اما فعالیت‌شان بسیار محدود و ابتدایی است؛ به عنوان مثال کانال‌های خبری برخی از خبرگزاری‌ها در تلگرام، به همان شیوه اخبار را منتشر می‌کنند که در سایت آنها را بارگذاری کرده‌اند. این در حالی است که کارکردهای این دو مدیوم کاملاً با هم متفاوت است. این مشکل هم به عدم شناخت کافی از رسانه‌های نوین موبایلی برمی‌گردد.
دریغ از یک سرفصل از روزنامه‌نگاری موبایلی
وی همچنین در بخش دیگری از سخنانش درباره راه‌کاری که می‌توان به رسانه‌های رسمی پیشنهاد داد، گفت: این خطر تنها برای رسانه‌ها وجود ندارد، بلکه برای دولت به معنای خاص و حاکمیت به معنای عام نیز وجود دارد. هر دو اینها باید رسانه‌های کشور را حمایت‌های مالی، حقوقی و فنی کنند تا ترغیب شوند که از شبکه‌های اجتماعی و به ویژه شبکه‌های اجتماعی بومی استفاده کنند. امروز خیلی از شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده مردم ما بومی نیستند و آن تعدادی هم که فعال هستند به دلیل ناتوانی فنی و مالی و عدم پشتیبانی حقوقی آنطور که باید شناخته شده و کارآمد نیستند و این در حالی است که تعدادی از آنها از ظرفیت‌های درونی بسیار بالایی برخوردارند.
او خاطرنشان کرد: مهندسان ما برای طراحی شبکه‌های اجتماعی بومی حمایت‌های مالی و فنی نمی‌شوند. معتقدم که دولت باید مکانیزم‌های تشویقی جهت تولید و ارائه محتواهای متناسب با کشور بگذارد. بسیاری از مقامات مسئول به شبکه‌های اجتماعی نگاه منفی دارند، چراکه معتقدند این شبکه‌ها مروج فرهنگ غربی هستند، اما در ازای آن فعالیتی برای تولید محتوای داخلی صورت نمی‌گیرد. راه کار دیگر این است که مدیران رسانه‌ای باید به سمت کسب علمی و تجربی رسانه های جدید بروند و دانشگاه‌ها می‌توانند در این زمینه کمک کنند. اما متاسفانه الان در دانشگاه‌های ما رشته روزنامه‌نگاری تدریس می شود، اما دریغ از یک سرفصل از روزنامه نگاری موبایلی.
منابع: همشهری، جام جم آنلاین
