روابط خانوادگی  فقط ۱۵ دقیقه مکالمه در روز!

پای خاطرات مادر پدرها و بزرگترها که می نشینی، همیشه حرف از دور همنشینی هاست. حلقه ای از اعضای خانواده که سیر تا پیاز آنچه در آن روز اتفاق افتاده را برای هم تعریف می کنند، اما این روزها جدیدترین آمارها نشان می دهد که اعضای خانواده های ایرانی در طول روز تنها 15 دقیقه مکالمه می کنند و این یعنی بی خبری و مرگ روابط خانوادگی.

یاد حرف های شیرین و طولانی دوران نامزدی می افتد، روزهایی که هرگز فراموش نمی شود و شاید هرگز تکرار هم نشود. دلش می خواهد برای ثانیه ای هم که شده برگردد به همان روزهای شیرین همدلی و هم صحبتی؛ اما افسوس که تمام آن روزها به خاطره تبدیل شده است.
می گوید: از زمانی که سردی بین آن ها حاکم شد، دیگر به یاد نمی آورد که برای لحظه ای همچون گذشته کنار یکدیگر نشسته باشند و از خودشان، مشکلات، آرزو ها و امیدهایشان بگویند. این روزها گذشت و گذشت تا فاصله ها بیشتر و بیشتر شد تا این که در نهایت هم صحبتی را با غریبه ها در فضای دیگر جستجو کرد و این جستجو به جدایی و نابودی زندگی اش انجامید.
تا به حال به این مساله فکر کرده اید که در طول روز به چه میزان با اعضای خانواده خود اعم از همسر و فرزندانتان، صحبت می کنید؟ چه مدت زمانی را به این مساله مهم و اساسی اختصاص داده اید؟
شاید برخی گمان کنند که صحبت با هر یک از اعضای خانواده چندان تاثیری در روابط عاطفی افراد ندارد و تنها تامین امکانات مالی یا به عبارتی آسایش و گاهی مسافرت و گردش که آن نیز بعضا با سکوت همراه است، کفایت می کند.
برخی از خانواده ها، میزان سفر و گردش های شخصی خود را معیار خانواده ای موفق و عاطفی می دانند این در حالی است که برخی از خانواده ها در هنگام سیر و سفر نیز کاری به کار یکدیگر ندارند، پدر در فضای مجازی سیر می کند، مادر غرق رفع و رجوع مسائل فرزندان است و همسر حرفی با او ندارد، هر یک از فرزندان نیز در بازیهای اینترنتی یا به هر نحوی در فضای مجازی به سر می برد.

در این بین هم صحبتی همسران با یکدیگر و به تبع آن هم صحبتی با فرزندان از جایگاه خاصی برخوردار است همان گونه که کارشناسان مسائل خانواده بر این باورند که لازمه خانواده سالم داشتن روابط عاطفی سالم و عمیق بین زوجین است براین اساس لازم است تا همسران در طول روز با یکدیگر صحبت کرده و فرزندان شاهد این هم صحبتی صمیمی باشند تا از آن ها تاسی بگیرند.
«مریم» خانمی حدود 35 ساله است، چهارسالی است که ازدواج کرده و هنوز تصمیم بر بچه دار شدن، ندارد، از روابط خود با همسرش می گوید: من و همسرم به یکدیگر خیلی علاقمند و وفادار هستیم. هر دو کارمندیم و زمانی که به خانه می آییم خسته ایم، اما همسرم وقتی در خانه است خیلی کم با من صحبت می کند شاید در طول هفت تا هشت ساعتی که در خانه هستیم مکالمه ای که بین ما رد و بدل می شود بیشتر از 20 دقیقه نباشد.
وی ادامه می دهد: همسرم بیشتر به کارهای شخصی خود اعم از عبادت، کتاب و تلویزیون نگاه کردن توجه می کند البته در کارهای خانه با هم مشارکت داریم اما مکالمه ای بین ما رد و بدل نمی شود و از این بابت ناراحتم، بارها و بارها به صورت مستقیم و غیر مستقیم با او در این زمینه صحبت کرده ام اما به صورت موقتی این مساله برطرف شده است.
محمدرضا مردی حدود 40 ساله و معلم است، در مورد مدت زمان گفت و گو بین خود و همسرش و همچنین فرزندش می گوید: هر روز وقتی از سرکار به خانه می روم غیر از مکالمه های روزمره ، حدود 10 تا 15 دقیقه با همسرم صحبت می کنم، مثلا از او می پرسم امروز را چگونه گذرانده است، کمبود یا ناراحتی ندارد، بچه ها او را اذیت نکرده اند؟
وی ادامه می دهد: توجه به همسرم سبب می شود تا فرزندانم که شاهد این توجه هستند، آموزش ببینند که نشانه یک خانواده سالم گفت و گوی صمیمی بین زوجین است، البته با فرزندانم نیز با زبان کودکانه خودشان صحبت می کنم، گاهی با آن ها هم بازی می شوم و آن ها را به پارک می برم، شاید خسته شوم اما در هنگام خواب با رضایت سرم را بر بالین می گذارم.
زهرا نیز از همسر خود به دلیل توجه زیاد به تلویزیون و فضای مجازی گله دارد، می گوید: من نگران خودم نیست، بیشتر نگران دخترم هستم که شاهد روابط سرد بین من و همسرم است.

سطح روابط در خانواده‌های ایرانی، ۱۵ دقیقه در روز!

پژوهشی که با عنوان «فرهنگ گفت‌و‌گو در میان خانواده‌های ایرانی» انجام شده نشان می دهد زمان گفت‌وگو در خانواده های ایرانی کمتر از ۳۰ دقیقه در روز بوده که نشان از ضعف این فرهنگ در میان اعضای خانواده است. علاوه بر این میانگین صحبت اعضای خانواده در ایران در طول ۹ سال گذشته، نصف شده است. این یعنی ظهور پدیده ای جدید که کارشناسان جامعه شناسی و مردم شناسی آن را خطرناک می دانند.

حذف صله رحم

خانواده بستر ارتباط است و گفت‌و‌گو در خانواده زمینه اصلی ارتباط است. قطع ارتباط کلامی در خانواده یا کم شدن آن رابطه معناداری با افزایش ناراحتی های روحی در بین افراد خانواده دارد.
در گذشته خانواده ها با توجه به اهمیت این موضوع این همراهی و همنشینی را با مجالس شب نشینی و گعده های فامیلی به وجود می‌آوردند که امروزه بسیار کمرنگ شده است و جایگزین مناسبی برای آن تعریف نشده و بسیاری از خانواده ها در حال حاضر از این مشکل رنج می برند و راه حل مناسبی برای مشکل خود نمی یابند.
همکاران، همسالان، تلویزیون و اینترنت به سرعت فرصت گفت‌و‌گو در بین اعضای خانواده را از آنها گرفته و این مشکل روز به روز در حال افزایش است، به شکلی که در گزارش های والدین به مدارس و برعکس، سوابق دادگاه‌های خانواده و گلایه های زوجین از یکدیگر و همچنین تنهایی بزرگسالانی چون پدربزرگ و مادربزرگ این مساله خود را به خوبی نشان می دهد.

زنگ خطر بزرگ اجتماعی

این روزها کافی است موقع مهمانی‌های خانوادگی، نگاهی به حاضران در مجلس بیندازید. نگاه های غرق شده در تلفن‌های همراه گاهی آن‌قدر طولانی و زیاد است که شک می کنید حاضران در مجلس با هم نسبتی داشته باشند و برای گفت‌و‌گو و خوش و بش دور هم جمع شده باشند. 
سال ۹۳ سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران اعلام کرد: بر اساس پژوهش‌های انجام شده، میانگین صحبت اعضای خانواده‌های ایرانی با یکدیگر در مدت شبانه روز به ۱۵ دقیقه رسیده‌است. اتفاقی که موسوی چلک آن را ناشی از عدم علاقه افراد به ارتباط با یکدیگر و موجب کم‌شدن محبت درون خانواده‌ها دانسته است. 
کم حرف‌ شدن زن و شوهر‌ها پدیده‌ای است که چون آمار دقیق و روشنی از آن در دسترس نیست، خیلی جدی گرفته نمی‌شود. اما بسیاری از فعالان و صاحبنظران حوزه اجتماعی این موضوع را یک تهدید برای کشور می‌دانند که باید حتی بیشتر از مسائل اقتصادی به آن توجه کرد. 
در چند سال اخیر سر و کله شبکه های اجتماعی و نرم افزارها و اپلیکیشن‌های ارتباطی پیدا شد که برای کاربران خود امکان ارتباط بیشتر و آسان‌تر را فراهم و دایره دوستان و آشنایانشان را بزرگ‌تر کرده است. حالا نرم افزارهای ارتباطی جزو جدانشدنی تلفن های همراه هستند و حتی بدون آنها زندگی و برقراری ارتباط به شیوه قبل برای کاربران بسیار مشکل است. این در حالی است که میانگین صحبت در خانواده های ایرانی در چند سال اخیر به شدت کاهش یافته و بسیاری از کارشناسان این موضوع را یک زنگ خطر بزرگ اجتماعی و حتی نوعی طلاق عاطفی  در خانواده ها بیان می کنند.
هر چند مساله افزایش مشغله افراد می تواند در امر کم‌ شدن صحبت میان اعضای خانواده‌ها دخیل باشد، اما جز این باید به مسائل دیگر نیز توجه کرد و به طور اساسی این مساله را ریشه یابی کنیم. کم حرف‌تر شدن خانواده‌ها یک زنگ خطر است که می‌تواند در ادامه آن موجب جدایی و از هم پاشیدگی بنیان یک خانواده شود. با ادامه این روند نسل آینده، نسلی است که گفت‌وگو کردن را در محیط خانه تمرین نکرده است که این خود باعث بروز معضلات و مشکلات متعدد اجتماعی خواهد شد.