حکاکی روی دیوارهای بنای ۷۰۰ ساله
بنای کهن شاه نعمت الله ولی در باغ شهر تاریخی ماهان با ۷۰۰ سال قدمت یکی از مهمترین قطب های گردشگری استان کرمان است که متاسفانه این روزها اسیر حکاکی و دیوار نویسی های متعدد شده است.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – اسما محمودی: شهر ماهان در نزدیکی شهر کرمان باغ شهری تاریخی است که به وجود باغ شاهزاده و آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی شهرت دارد، هرچند که باغ شاهزاده به لحاظ معماری منحصربه‌فرد و جزو بناهای ثبت جهانی ایران محسوب می‌شود اما بنای شاه نعمت‌الله ولی با ۷۰۰ سال قدمت و معماری بی‌نظیر ازنظر معماری جایگاه ویژه‌ای دارد.
کنده کاری روی قلب گردشگری کرمان
وجود این دو بنا و باغ‌های زیبا در ماهان موجب شده است این شهر در همه ایام سال مملو از گردشگران داخلی و خارجی باشد ضمن اینکه این باغ شهر تاریخی در مسیر جاده ارگ بم و کویر لوت و روستای صخره‌ای میمند که هر سه ثبت جهانی هستند نیز قرار دارد و به‌نوعی نبض گردشگری استان کرمان در این شهر می‌تپد.
اولین بنای تاریخی که در هنگام ورود به ماهان خودنمایی می‌کند آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی است، بنایی که هسته اولیه آن در سال ۸۴۰ ه. ق و توسط احمدشاه دکنی بنا نهاده شده است.
بنای منحصربه‌فردی که از چندین صحن، رواق و حجره، حوض‌های بزرگ و مناره‌های سر به فلک کشیده ساخته‌شده است، کاشی‌کاری و گچ‌بری‌های این بنا چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند اما وقتی به دیواره‌های گچ‌بری شده این بنا نزدیک می‌شوید شگفتی و تعجب هر بیننده را میخ کوب می‌کند.
تخریب دیوارهای بنای ۷۰۰ ساله
این تعجب این بار نه از بابت معماری بی‌نظیر این بنا است و نه تاریخ آن، بلکه از حجم بالای کنده‌کاری‌هایی است که بر در و دیوار این بنا دیده می‌شود.
وقتی از دالان اول بنا، برای عبور از صحن نخست به صحن داخلی حرکت می‌کنید بیشترین حجم کنده کارهای را مشاهده خواهید کرد، تمام دیوارهای این دالان مملو از یادگاری‌هایی است که با میخ کنده‌شده است.
نکته تأسف‌بار اینکه این کنده‌کاری‌ها حتی بر روی سقف بنا هم دیده می‌شود.
دیوارهای صحن داخلی بنا و حتی در داخل مقبره نیز از این کنده‌کاری‌های در امان نمانده است و هر جای این بنا را نگاه کنید اسم، تاریخ و اشکال مختلف خودنمایی می‌کند.
سرقت عاج فیل درب های چوبی
درب‌های چوبی این بنا که از چوب و عاج فیل ساخته‌شده است نیز از دست گردشگران در امان نبوده است و افراد بی مسئولیت با وسایل مختلف سعی کرده‌اند تزئین‌های عاج‌های فیل را از میانه چوب‌ها خارج کنند و حتی قسمت‌هایی از این درب‌ها نیز شکسته شده است.
در بخش داخلی بنا اتاقی وجود دارد که محل عبادت بوده است این مکان مملو از نقاشی‌های دیوارنویسی است که چندین قرن از خلق آن‌ها می‌گذرد اما دقیق در کنار همین نقاشی‌های رنگارنگ نیز کنده‌کاری‌های گردشگران چنان خودنمایی می‌کند که نقاشی‌های تاریخی در میان آن‌ها رنگ‌باخته‌اند.
بااین‌وجود زیبایی‌های گچ‌بری‌ها و معماری این بنا همچنان هزاران گردشگر را به خود جلب می‌کند.
این بنا با زیربنای ۳۲ هزار مترمربع با تک گنبدی که تنها گنبد ایرانی با اجزای مفرد محسوب می‌شود با حوض‌های بزرگ و شمعدانی‌های اطراف حوض و درختان قدیمی‌اش مانند گوهری در میان آثار تاریخی کرمان می‌درخشد.
اما آرامگاه شاه نعمت‌الله تنها بنایی نیست که دچار خسارتهای متعدد ناشی از بی‌مسئولیتی گردشگران شده است باغ شاهزاده ماهان، گنبد درگاه قلی بیگ در کرمان و مجموعه بازار کرمان نیز شاهد تخریب‌های گسترده ازاین‌دست است که نشان می‌دهد فرهنگ‌سازی برای حراست عمومی از آثار تاریخی اندر خم یک کوچه مانده است.
تخریب کنندگان شش ماه زندانی می شوند
معاون حفظ و احیای بناهای تاریخی میراث فرهنگی کرمان در گفتگو با مهر در این خصوص اظهار داشت: کنده‌کاری روی بناهای تاریخی در اکثر کشور روی می‌دهد و مختص استان کرمان نیست حتی در بنایی مانند تخت جمشید هم‌چنین یادگاری نویسی هایی را می‌توان دید که توسط گردشگران داخلی و خارجی کنده شده اند.
حمید روحی افزود: آنچه در آرامگاه شاه نعمت‌الله روی‌داده است نیز از همین دست است و امیدواریم مردم زمانی به چنان درکی برسند که خودشان جلوی یادگاری نویسی و کنده‌کاری روی بناهای تاریخی را بگیرند.
وی گفت: این بنا جزو شاخص‌ترین بناهای کرمان درزمینهٔ نوع معماری و تزئین است و نکته اینکه اکثر این تزئینات در دسترس قرار دارند و شاهد کنده‌کاری در برخی از دیوارها و بناهای آرامگاه هستیم.
وی ادامه داد: بخش‌هایی از این بنا که تازه مرمت‌شده نیز شاهد دیوارنویسی با زغال و یا کنده‌کاری است اما این یادگاری نویسی ها فقط مختص شاه نعمت‌الله نیست بلکه در باغ شاهزاده هم مواردی دیده می‌شود و این پدیده نامیمون در بناهای دیگر نیز وجود دارد.
کمبود نیروهای یگان حفاظت در کرمان
روحی افزود: در کرمان ۷۰۰ اثر ثبت ملی و پنج اثر جهانی هستیم وجود دارد اما ما نیروی لازم برای حفاظت از این بناها را نداریم و شاید بتوانیم با امکانات موجود یگان حفاظت ۵۰ درصد بناها را پوشش دهیم.
وی فرهنگ‌سازی درزمینهٔ توسعه گردشگری را بسیار مهم دانست و افزود: قبل از اینکه با چنین افرادی برخورد کنیم باید فرهنگ لازم را در زمینه حفظ آثار تاریخی در جامعه ایجاد کنیم.
روحی ادامه داد: باید بناهای مانند آرامگاه شاه نعمت الله در ماهان مانیتورینگ شود و نظارتها به صورت الکترونیک انجام و سیستم های صوتی مناسب نیز نصب شود که اینها نیازمند اعتبار است.
معاون حفظ و احیای بناهای تاریخی میراث فرهنگی کرمان افزود: افرادی که اقدام به کنده‌کاری روی بناهای تاریخی می‌کنند باید بدانند که این کار جرم محسوب می‌شود و بارها افرادی که به بناهای تاریخی صدمه زده‌اند با پرونده‌های قضایی و جریمه مواجه شده‌اند.
وی گفت: قانون‌گذار برای تخریب آثار تاریخی حداقل شش ماه حبس در نظر گرفته است.
وی از هزینه‌های بالای مرمت آثار تاریخی خبر داد و افزود: صنعت گردشگری نیاز به فرهنگ‌سازی دارد و در این زمینه باید هزینه و برنامه‌ریزی شود.
معاون گردشگری میراث فرهنگی استان کرمان نیز با اشاره به اینکه یکی از نگرانی‌های جدی درزمینهٔ بحث گردشگری وجود گردشگران غیرمسئول است و وجود این افراد خسارتهای عمده ای ایجاد می کند.
محمد جهانشاهی افزود: معمولاً در معرفی مکان‌های بکر گردشگری اکراه داریم دلیل عمده این امر همین تخریب‌هایی است که در مکان‌های تاریخی و یا طبیعی شاهد هستیم.
اول فرهنگ ایجاد کنیم بعد به سمت توسعه صنعت گردشگری برویم
وی افزود: باید فرهنگ گردشگری ایجاد شود و در این زمینه رسانه‌ها نقش تأثیرگذاری دارند اما اگر این فرهنگ وجود نداشته باشد نمی‌توانیم به سمت توسعه گردشگری برویم.
جهانشاهی با اشاره به روند توسعه صنعت گردشگری در کرمان گفت: در کنار سرمایه‌گذاری در زمینه مرمت و ثبت جهانی بناهای تاریخی باید به مردم نیز آموزش لازم داده شود و در همین راستا از سال گذشته برای اصناف مرتبط با گردشگری در کرمان کارگاه‌های متعددی برگزارشده است که این کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی باید به‌صورت عمومی نیز برگزار شود.
توسعه صنعت گردشگری در کرمان به‌عنوان یکی از محورهای توسعه اقتصادی در استان در حالی در دستور کار قرار دارد که این روزها شاهد افزایش قابل‌توجه حضور مسافران حتی در خارج از فصل گردشگری در کرمان هستیم و در این میان نگهداری و حفاظت از پتانسیل‌های گردشگری از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
منبع: مهر
