چه چیز از نماز برتر است؟

«من، شما و تمام فرزندان و خاندانم و كسانی را كه این وصیت نامه ام به آنها می رسد؛ به تقوا و ترس از خداوند، نظم امور خود، و اصلاح ذات البین، سفارش می كنم.»

متفرق نباشیم!

یکی از آفاتی که همبستگی ملی را به خطر می اندازد و پشتوانه ملی حاکمیت را ضعیف می نماید تفرقه و اختلافات داخلی است. تشتت و اختلاف باعث درهم شکسته شدن اقتدار و قدرت حکومت می گردد. یک ملت متفرق و از هم گسیخته طعمه خوبی برای استعمارگران و دشمنان خارجی است.

اسباب عزت و ذلت جوامع

حضرت ازتفرقه جماعت مسلمین ناخشنود بود و ٢٥ سال سكوت را برای حفظ وحدت تحمل كرد: «ایاكم والفرقه فان الشاذمن الناس للشیطان كماان الشاذمن الغنم للذئب»؛ چنانكه گوسفند وامانده از رمه طعمه گرگ است، انسان وامانده از صفوف اجتماع طعمه شیطان است.

حضرت در تحلیلی جامع اسباب عزت و ذلت جوامع را چنین بیان نمودند: «فَإِذَا تَفَكَّرْتُمْ فِی تَفَاوُتِ حَالَیهِمْ فَالْزَمُوا كُلَّ أَمْرٍ لَزِمَتِ الْعِزَّةُ بِهِ شَأْنَهُمْ وَ زَاحَتِ الْأَعْدَاءُ لَهُ عَنْهُمْ وَ مُدَّتِ الْعَافِیةُ فِیهِ عَلَیهِمْ وَ انْقَادَتِ النِّعْمَةُ لَهُ مَعَهُمْ وَ وَصَلَتِ الْكَرَامَةُ عَلَیهِ حَبْلَهُمْ مِنَ الِاجْتِنَابِ لِلْفُرْقَةِوَ اللُّزُومِ لِلْأُلْفَةِ وَ التَّحَاضِّ عَلَیهَا وَ التَّوَاصِی بِهَا وَ اجْتَنِبُوا كُلَّ أَمْرٍ كَسَرَ فِقْرَتَهُمْ وَ أَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ مِنْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ وَ تَشَاحُنِ الصُّدُورِ وَ تَدَابُرِ النُّفُوسِ وَ تَخَاذُلِ الْأَیدِی.»

پس آنگاه كه در تفاوت حال آنان به هنگامی كه در خوبی بودند و زمانی كه در شر و بدی قرار داشتند اندیشه نمودید، به سراغ كارهایی روید كه موجب عزت و اقتدار آنان شد، دشمنان را از آنان دور نموده، عافیت و سلامت به آن ها روی آورد، نعمت را در اختیارشان قرار داد، و كرامت و شخصیت باعث پیوند اجتماعی آنان شد، یعنی از تفرقه و پراكندگی اجتناب ورزیدند و بر الفت و هم گامی همت گماشتند، و یكدیگر را به آن توصیه و تحریص نمودند. از هر كاری كه ستون فقرات آن ها را در هم شكست و قدرت شان را سست كرد اجتناب ورزیدند، یعنی از كینه های درونی، بخل و حسادت و پشت كردن به هم و ایجاد فتور و سستی بین جامعه سخت دوری گزیدند.

اصلاح بین مردم از نماز و روزه برتر است

امام علیه السلام همدلی و همبستگی و پرهیز از تفرقه و پراکندگی را مایه عزت و سربلندی ملت ها می دانند. و کینه ورزی و اختلاف را مایه سستی و خواری ملت ها دانسته اند.

بر همین اساس در آخرین لحظات عمر شریف شان به امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) و تمام بشریت چنین سفارش  می نمایند: «أُوصِیكُمَا وَ جَمِیعَ وَلَدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ كِتَابِی بِتَقْوَی اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِكُمْ وَ صَلَاحِ ذَاتِ بَینِكُمْ فَإِنِّی سَمِعْتُ جَدَّكُمَا صلی الله علیه واله یقُولُ صَلَاحُ ذَاتِ الْبَینِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیام .»

من شما و تمام فرزندان و خاندانم و كسانی را كه این وصیت نامه ام به آنها می  رسد؛ به تقوا و ترس از خداوند، نظم امور خود، و اصلاح ذات البین، سفارش می  كنم زیرا كه من از جد شما شنیدم که می  فرمود: «اصلاح بین مردم از نماز و روزه برتر است».

در فراز دیگر از همین نامه می فرمایند: «وَ عَلَیكُمْ بِالتَّوَاصُلِ وَ التَّبَاذُلِ وَ إِیاكُمْ وَ التَّدَابُرَ وَ التَّقَاطُعَ لَا تَتْرُكُوا الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْی عَنِ الْمُنْكَرِ فَیوَلَّی عَلَیكُمْ أَشْرَارُكُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا یسْتَجَابُ لَكُمْ.» و بر شما لازم است پیوندهای دوستی و محبت را محكم دارید و بذل و بخشش را فراموش نكنید، و از پشت كردن به هم و قطع رابطه بر حذر باشید.

اسباب تفرقه و اختلاف جوامع

برای مبارزه با هر پدیده اجتماعی باید به ریشه یابی آن معضل پرداخت.حضرت علی علیه السلام، اسباب تفرقه و اختلاف مسلمانان را چنین ریشه یابی نمودند: «وَ إِنَّمَا أَنْتُمْ إِخْوَانٌ عَلَی دِینِ اللَّهِ مَا فَرَّقَ بَینَكُمْ إِلَّا خُبْثُ السَّرَائِرِ وَ سُوءُ الضَّمَائِرِ فَلَا تَوَازَرُونَ وَ لَا تَنَاصَحُونَ وَ لَا تَبَاذَلُونَ وَ لَا تَوَادُّونَ مَا بَالُكُمْ تَفْرَحُونَ بِالْیسِیرِ مِنَ الدُّنْیا تُدْرِكُونَهُ وَ لَا یحْزُنُكُمُ الْكَثِیرُ مِنَ الْآخِرَةِ تُحْرَمُونَهُ وَ یقْلِقُكُمُ الْیسِیرُ مِنَ الدُّنْیا یفُوتُكُمْ حَتَّی یتَبَینَ ذَلِكَ فِی وُجُوهِكُمْ وَ قِلَّةِ صَبْرِكُمْ عَمَّا زُوِی مِنْهَا عَنْكُمْ كَأَنَّهَا دَارُ مُقَامِكُمْ. »

شما همه از نظر دین خدا برادرید، و چیزی جز زشتی درون و سوء نیت شما را از هم پراكنده نكرده، نه به یكدیگر كمك می كنید، و نه همدیگر را نصیحت، نه به هم بذل و بخششی دارید و نه به یكدیگر مهر و محبت می ورزید، شما را چه شده كه با رسیدن به مقدار كمی از دنیا فرحناك و با نشاط می شوید، ولی از دست رفتن و محرومیت فراوان آخرت شما را محزون نمی  كند؟ و هرگاه متاع ناچیزی از دنیا را از دست بدهید شما را مضطرب و پریشان می  كند تا آنجا كه آثار آن در چهره هایتان آشكار و در برابر آنچه از دست داده اید كم صبری می  كنید. گویا اینجا سرای اقامت همیشگی شما است.

کلام آخر

با استفاده از فرمایشات امام اساس تفرقه عبارتست از: ١- پلیدی و پلشتی درونی ٢- دنیا طلبی ٣- غفلت از آخرت ٤- دلبستگی به دنیا ٥- سستی ایمان و اعتقادات دینی.

منابع:
- نهج البلاغه، خطبه ١١٣، ١٢٧، ١٩٢؛ نامه ٤٧
- بحارالانوار، ج ٣٢ ص ٢٦٣
- آسیب شناسی حکومت دینی از دیدگاه امام علی(علیه السلام)، غلامرضاپیشقدم