رکورد بی ادبی و فحاشی در فضای مجازی
با کمی تأمل و مأنوس شدن با آموزه های اخلاق اسلامی، به خوبی می توان این آیین آسمانی دینی را آکنده از موازین اخلاقی و مهرورزانه شناخت. دینی که در آن برای آداب و اخلاق فردی و اجتماعی جایگاه ممتاز قائل بوده و همگان را به استفاده صحیح از آن موازین اخلاقی دعوت نموده است.
در عصر ارتباطات و رسانه ها نوع عملکرد و شیوه تعامل اجتماعی و بین المللی پیروان این دین آسمانی با سایر اقوام و ادیان به خوبی می تواند گویای زیبایی های این مکتب انسان ساز باشد.
آیین اسلام، دین محبت و اخلاق مداری
منابع اسلامی پُر است از دُرهای کمیابی از آموزه های اخلاقی، که همچون یاقوتی در شب تار به زیبایی چشم نوازی می نمایند. در عصر جاهلیت مدرن، که چوب حراج به انسانیت و اخلاق گذاشته شده، لزوم بهره مندی و استفاده از فرامین انسان ساز اسلام بیش از پیش اهمیت و ضرورت دارد.
آیین پاک و اخلاقی که خدای متعال مبلغ و مروج آن را به اخلاق عظیم معرفی می نماید: «وَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظیمٍ؛[سوره قلم، آیه4] و تو اخلاق عظیم و برجسته اى دارى!»
در حدیثی از منابع اسلامی پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) هدف خویش را از رسالت پیامبری خود به کمال رساندن اخلاق معرفی می نماید: «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاق؛[1] من براى این مبعوث شده ام كه فضائل اخلاقى را تكمیل كنم.»
زینت و آبروی اسلام باشیم
در عصر ارتباطات و رسانه ها که هر گروه و فرقه ای سعی دارد با زیبا جلوه دادن کالای خود سهم به سزایی در یارگیری و گسترش حوزه نفوذ خود در بین مردم داشته باشند، سهم جامعه اسلامی و پیروان آیین و مکتب اسلام چه اندازه بوده است؟
نوع عملکرد و شیوه تعامل ما با جهان مدرن و حُسن استفاده از رسانه های ارتباط جمعی، به خوبی می تواند همانند ابزار و وسیله ای کار آمد و اثر بخش، موجب نشان دادن محاسن و مکارم اخلاقی پیروان مکتب اسلام باشد، چرا که دیگران پیش از آنکه به قول و سخن ما توجه داشته باشند، به عملکرد و رفتار و منش ما می نگرند؛ کما اینکه در متون و منابع اسلامی نیز راه دعوت دیگران به خوبی ها عملکرد صحیح افراد معرفی شده است: در کافی ابو اسامه از امام صادق (علیه السّلام) این چنین نقل می نماید: «عَلَیْكَ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ حُسْنِ الْخُلُقِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ وَ كُونُوا دُعَاةً إِلَى أَنْفُسِكُمْ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِكُمْ وَ كُونُوا زَیْناً وَ لَا تَكُونُوا شَیْناً؛[2] بر تو باد به تقواى خدا و ورع و كوشش و راستى گفتار و اداء امانت و حسن خلق و نیكى با همسایه. و مردم را با غیر زبان به مذهب خود دعوت كنید (یعنى رفتار شما شیعیان باید طورى باشد كه مخالفینتان به گرویدن مذهب شما مایل شوند) و زینت ما باشید و ننگ ما نباشید.»
رکورد بی ادبی و فحاشی در فضای مجازی
با وجود میراث گرانبهای فرهنگ و اخلاق اسلامی و با تأکید و سفارش فراوان اولیای الهی، به لزوم حسن معاشرت و برخورد با همنوعان، متأسفانه شاهد رفتارهای غیر اخلاقی بعضی از افراد در فضای مجازی و حقیقی هستیم.
رفتاری بر خلاف شاخص های اخلاقی، در شبکه های مجازی، که تیتر بسیاری از خبرگزاری های داخلی و خارجی شده است. استفاده از ابزار فحش و الفاظ رکیک در مراودات اجتماعی، بخصوص در مواجه با صفحه های شخصی افراد در اینستاگرام و فیس بوک، ویروس خطرناکی ست، که نه فقط به حساب شخصی افراد، بلکه به نام فرهنگ و ادب یک ملت نوشته شود؛ کما اینکه شاهد هستیم بعضی از خبرگزاری ها این رفتار غیر اخلاقی به اسم شخصی کاربران بلکه به نام ملت ها منتشر کرده اند. هفته نامه فرانسوی «لکسپرس» در گزارشی با عنوان: «ایرانی ها به پایت به دلیل مصدومیت رونالدو توهین کردند»، نوشت: «پایت پیام های توهین آمیزی را از هواداران ایرانی فوتبال دریافت کرد. صفحه فیس بوک و اینستاگرام این بازیکن بین المللی مالامال از پیام های انتقادی و گاه توهین های بسیار تند کاربران ایرانی است.»[3]
سخن قرآن به رکورد شکنان
در مقابل این رفتار غیر اخلاقی و رکورد فحاشی و بی ادبی در فضای مجازی و حقیقی، خداوند متعال همگان را به استفاده صحیح از گفتار نیکو دعوت می نماید: وَ قُلْ لِعِبادی یَقُولُوا الَّتی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطانَ كانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبیناً؛[سوره اسراء، آیه 53] به بندگانم بگو: «سخنى بگویند كه بهترین باشد! چرا كه (شیطان بوسیله سخنان ناموزون)، میان آنها فتنه و فساد مى كند همیشه شیطان دشمن آشكارى براى انسان بوده است.»
علت و منشأ این رویکرد غیر اخلاقی
1- تقلید کورکورانه: به طور قطع و یقین این رفتارهای غیر اخلاقی را نباید به پای آموزه های دینی و اسلامی گذاشت و اینکه همه ایرانیان را افرادی فحاش و بد دهن معرفی کرد، در واقع این هنجار شکنی های سایبری را تنها عده ای معدودی از افراد انجام می دهند که نوعاً دوست دارند رفتاری همانند سایر کاربران مجازی از خود بروز دهند درحالی که هیچ گونه مشابهت فرهنگی و دینی با آنان ندارند.
در مذمت این نوع شبیه سازی کورکورانه در قرآن کریم این چنین مذمت شده است: « وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ آباوُهُمْ لا یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُون» [سوره بقره، آیه 170]
2- سست شدن ارزش های معنوی در جامعه: به اذعان جامعه شناسان یکی از علل و عوامل بروز این هنجار شکنی های اجتماعی، سست شدن پایه های ارزشی در جامعه می باشد. به هر اندازه افراد جامعه از ارزش های دینی و اخلاقی فاصله بگیرند به همان مراتب به رفتارهای بی پایه و اساس غیر اخلاقی متمایل می شوند.
3- فقط برای تفریح و خوش گذرانی: بعضی دیگر نیز تنها منشأ این رفتار را در تفریح و خوش گذرانی های مجازی معرفی می نمایند. این در حالی است، که آموزه های قرآنی به شدت از فحاشی و نسبت های ناروا همگان را بر حذر داشته است: «وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإیمانِ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُون؛[حجرات، آیه11] و با القاب زشت و ناپسند یكدیگر را یاد نكنید، بسیار بد است كه بر كسى پس از ایمان نام كفرآمیز بگذارید و آنها كه توبه نكنند، ظالم و ستمگرند.»
سخن آخر
در پایان می توان بیکاری و ولگردی های مجازی، را نیز از جمله عوامل تأثیرگذار در بروز این رفتارهای غیر اخلاقی دانست.
پی نوشت ها:
[1]. طبرسى، حسن بن فضل ، مكارم الأخلاق: ص8.
[2]. الكافی، ج 2، ص77، ح9.
[3]. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)
