ایدز و تغذیه با شیر مادر

تقریباً یک سوم بچه های متولد شده از مادران مبتلا به ایدز ، در طی دوران بارداری  ، حین زایمان یا دوران شیردهی  به این بیماری مبتلا شده اند. در سال 2001، تعداد هشتصد هزار بچه ی زیر 15 سال مبتلا به ایدز تشخیص داده شدند که حدود نود درصد آنها از طریق مادرشان مبتلا شده بودند. حدود 15 تا 35 درصد از بچه های متولد شده از مادران مبتلا به ایدز، طی بارداری یا حین زایمان آلوده شده و حدود 15 درصد در طی شیردهی مبتلا شده بودند.

عواملی که احتمال انتقال HIV ( ویروس ایدز  ) را در دوران شیردهی کاهش می دهد ، شامل موارد زیر است :

1. دوره ی کوتاه تر تغذیه با شیر مادر

در بچه هایی که مدت طولانی تری از مادر مبتلا به ایدز ، شیر خورده اند احتمال ابتلا به عفونت بیشتری می باشد. دیده شده احتمال ابتلا به این بیماری در کودکانی که مدت شش ماه شیر مادر خورده اند، یک سوم کودکانی است که برای دو سال با شیر مادر تغذیه شده اند.

2. تغذیه ی انحصاری با شیر مادر در ماه های اول

عوامل ایمنی بخش موجود در شیر مادر، به ویژه مادران مبتلا به HIV ، باعث افزایش مقاومت بدن در برابر این عفونت می شود. یک مطالعه در جنوب آفریقا نشان داد که احتمال ابتلا به عفونت در کودکانی که به مدت سه ماه تغذیه ی انحصاری با شیر مادر داشته اند نسبت به کودکانی که از سایر مواد مثل آب ، آب میوه و ... استفاده کرده اند کمتر است.

3. جلوگیری و درمان مشکلات پستان

التهاب پستان، زخم نوک پستان و سایر مشکلات پستانی باعث افزایش احتمال انتقال HIV  می شود.

4. پیشگیری از ابتلا به عفونت HIV در طول شیردهی

ابتلا به عفونت در طی شیردهی باعث افزایش احتمال HIV می شود.

5. درمان سریع زخم و برفک دهان بچه

زخم دهان  کودک باعث انتقال راحت تر ویروس به بدن او می شود.

توصیه های سازمان بهداشت جهانی و صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (UNICEF) در رابطه با تغذیه با شیر مادر :

1. زنانی که به ایدز مبتلا نیستند و یا افرادی که وضعیت ابتلا به بیماری در آنها ناشناخته است، باید کودک را تا 6 ماه  با شیر خودشان تغذیه کنند و همچنان که شیردهی ادامه دارد، در 6-4 ماهگی تغذیه تکمیلی  مناسب را شروع کنند که این روند تا 2 سالگی یا بیشتر باید ادامه یابد.

2. همه مادران مبتلا به HIV  در زمینه خطرات و مزایای روش های تغذیه ی کودک، نیاز به مشاوره دارند و لازم است برای انتخاب روش مناسب راهنمایی شوند و بعد از اتخاذ تصمیم حمایت گردند.

3. زمانی که استفاده از جانشین های شیر مادر، قابل قبول، عملی و قابل تداوم باشد، لازم است کودک در ماه اول منحصراً با شیر مادر تغذیه شود .

4. در مورد مادران مبتلا به HIV که کودک را با شیر خودشان تغذیه می کنند، باید از روش صحیح شیرهی جهت جلوگیری از مشکلات پستان مانند زخم نوک پستان، التهاب پستان و غیره اطمینان پیدا کرد و در صورت بروز این مشکلات باید به سرعت درمان انجام شود.

5. برای به حداقل رساندن انتقال HIV از طریق تغذیه با شیر مادر، باید شرایط محلی، موقعیت شخصی فرد و خطرات همراه با تغذیه ی مصنوعی شامل سایر عفونت ها، سوء تغذیه در نظر گرفته شود.

6. مادران مبتلا به HIV که نوزاد را با شیر خودشان تغذیه می کنند باید در زمان از شیرگیری، برای جلوگیری از نتایج زیان بار تغذیه ای و روانی و حفظ سلامتی پستان ها راهنمایی و حمایت شوند.

7. زمانی که مادر مبتلا به HIV ، کودک را با شیر خود تغذیه نمی کند یا این که مدتی بعد از تولد ، شیردهی را قطع می کند برای اطمینان از برنامه ی غذایی جایگزینی کافی حداقل در 2 سال اول زندگی نیاز به مشاوره دارد.

8. زنان مبتلا به ایدز باید به مراقبت های بالینی، حمایت های تغذیه ای و مراکز مشاوره ی خانوادگی دسترسی داشته باشند.

اصول کلیدی و راهبرد

خطرات عفونت HIV با خطرات مرگ و میر و بیماری ناشی از عدم تغذیه با شیر مادر مقایسه شده است.

تغذیه با شیر مادر، نوزاد را در مقابل مرگ ناشی از اسهال  ، عفونت های تنفسی و سایر عفونت ها  محافظت می کند. تغذیه با شیر مادر علاوه بر نیازهای غذایی، نیازهای روانی نوزاد (به ویژه در ماه اول زندگی) را هم برآورده می کند.

بنابراین برای مادران مبتلا به HIV به ویژه در کشورهای در حال توسعه ، تصمیم برای دادن شیر مادر یا جانشین های شیر مثل شیر خشک و شیر گاو تغییر یافته دشوار است، در حالی که تغذیه با شیر مادر احتمال انتقال HIV به بچه را 15 درصد افزایش می دهد. مصرف جانشین های شیر، خطرات ناشی از بیماری های عفونی مثل اسهال و عفونت های تنفسی را در طول دو ماه اول زندگی کودک 6 برابر می کند. تعداد زیادی از مادران در کشورهای در حال توسعه یا نمی توانند جانشین های شیر را تهیه کنند یا به آب تصفیه شده که برای تهیه ی آن لازم است دسترسی ندارند.

همچنین در خیلی از فرهنگ ها، عدم تغذیه با شیر مادر را ننگ می دانند. مادری که مبتلا به HIV است با مشکلات زیادی روبه رو است. مثلاً در مورد سلامتی و زنده ماندن خودش، و احتمال انتقال عفونت از طریق شیر به نوزادش و نیز مشکلات سلامتی که در صورت عدم تغذیه با شیر مادر برای نوزاد او پیش می آید، نگران است.

منبع : WWW.UNICEF.ORG