تبیان، دستیار زندگی
پنج گناه رایج در ادارات
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پنج گناه رایج در ادارات

گناه

دنیای ترازو ها
در دنیای ترازوها وسایل فوق مدرن و دقیقی وجود دارد که حساس ترین و ناچیز ترین وزن ها را محاسبه و مشخص می نمایند؛ ولی با این حال این چنین به نظر نمی رسد که این ترازوهای دقیق از عهده و توانایی محاسبه همه ی وزن ها بر آیند. این در حالی است که در روز قیامت خدای متعال با علم و آگاهی خود به احوال بندگان آگاه بوده و از کوچکترین و ناچیز ترین رفتارهای بشر باز خواست می نماید، خدای متعال در خصوص دقت حسابرسی روز قیامت می فرماید: «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ؛[الزلزله/7و8] پس هر كس هموزن ذرّه‏اى كار خیر انجام دهد آن را مى‏ بیند!و هر كس هموزن ذرّه‏اى كار بد كرده آن را مى‏ بیند!»،
مثقال در لغت هم به معنى ثقل و سنگینى آمده، و هم ترازویى كه با آن سنگینى اشیاء را مى‏ سنجند، و در اینجا به همان معنى اول است. براى" ذرة" نیز در لغت و كلمات مفسران تفسیرهاى گوناگونى ذكر شده است: گاه به معنى مورچه كوچك، و گاه گرد و غبارى كه وقتى دست را بر زمین بگذاریم و برداریم به آن مى‏ چسبد، و گاه به معنى ذرات بسیار كوچك غبار كه در فضا معلق است و به هنگامى كه آفتاب از روزنه ه‏ایی به اطاق تاریك مى ‏تابد، آشكار مى‏ گردد، تفسیر شده است.[1]


شدیدترین حساب رسی و اندازه گیری ها:
بر اساس آموزه های اسلامی هیچ انسانی در این دنیا یله و رها نبوده و تمام اعمال و رفتارهای او در مقابل شدید ترین کنترل ها قرار دارد. کوچکترین و ریزترین رفتار و عمل انسان در برابر دیده گان الهی پنهان نمی ماند؛ کما اینکه خدای متعال بارها خود را به بصیر و آگاه بودن به احوال بندگان معرفی فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ غَیْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ بَصیرٌ بِما تَعْمَلُونَ؛[حجرات/18] خداوند غیبت آسمانها و زمین را مى‏ داند و نسبت به آنچه انجام مى‏ دهید بیناست!». خدای متعال در زوایاى قلب بندگان حضور دارد، و از آنچه در آن مى‏ گذرد كاملا با خبر است. او از تمام اسرار اعماق زمین و غیب آسمان ها آگاه است، بنا بر این چگونه ممكن است از درون دل بندگان  و نوع عملکرد و رفتار ایشان در خفا و آشکار بی خبر باشد؟[2] در آیه دیگر خدای متعال در خصوص علم و آگاهی خود به احوال بندگان می فرماید: أَلا إِنَّ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ قَدْ یَعْلَمُ ما أَنْتُمْ عَلَیْهِ وَ یَوْمَ یُرْجَعُونَ إِلَیْهِ فَیُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلیمٌ؛[نور/64]آگاه باشید كه براى خداست آنچه در آسمانها و زمین است او مى‏ داند آنچه را كه شما بر آن هستید، و (مى‏ داند) روزى را كه بسوى او بازمى‏ گردند و (در آن روز) آنها را از اعمالى كه انجام دادند آگاه مى‏ سازد و خداوند به هر چیزى داناست!».

ایستگاه اندیشه قرآنی(کمی تأمل)
قابل توجه اینكه در این آیه سه بار بر روى علم خدا نسبت به اعمال انسان ها تكیه شده است و این به خاطر آن است كه انسان هنگامى كه احساس كند، كسى به طور دائم مراقب او است، و ذره ه‏اى از پنهان و آشكارش بر او مخفى نمى‏ ماند. این اعتقاد و باور اثر تربیتى فوق العاده روى او مى‏ گذارد و ضامن كنترل انسان در برابر انحرافات و گناهان است.[3] در آیه دیگر، خدای متعال شیوه و روش دقیق حسابرسی بندگان را این چنین متذکر شده و بیان می فرماید: «یا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فی‏ صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا[لقمان/16] «اى پسرك من، اگر [عملِ تو] هموزن دانه خَردلى و در تخته‏ سنگى یا در آسمان ها یا در زمین باشد، خدا آن را مى‏‌آورد.» " خردل" گیاهى است كه داراى دانه‏ هاى سیاه بسیار كوچكى است كه در كوچكى و حقارت ضرب المثل مى‏ باشد.

اشاره به اینكه اعمال نیك و بد هر قدر كوچك و كم ارزش، و هر قدر مخفى و پنهان باشد، همانند خردلى كه در درون سنگى در اعماق زمین، یا در گوشه‏ اى از آسمان ها مخفى باشد، خداوند لطیف و خبیر كه از تمام موجودات كوچك و بزرگ و صغیر و كبیر در سراسر عالم هستى آگاه است آن را براى حساب، و پاداش و كیفر حاضر مى‏ كند، و چیزى در این دستگاه گم نمى ‏شود! ضمیر در آنها به حسنات و سیئات و اعمال نیك و بد باز مى‏ گردد.

پرونده ی سیاه و سنگین  زندگی اداری بعضی افراد
با توجه به آیات تکان دهنده ای که خدای متعال در خصوص محاسبه و حسابرسی دقیق اعمال بندگان بیان می دارد. حال و روز و رفتارهای ما انسان ها در مسئولیت و مشاغلی که بر عهده داریم دیدنی است؛ چرا که با کمی دقت و بررسی در نوع عملکرد خود متوجه می شویم که هیچ توجهی به این آیات الهی نداشته و رفتار ما با هیچ قانون اخلاقی و قرآنی همخوانی ندارد. در ادامه به بعضی از رفتارهای سوء افراد در حیطه ی اداری اشاره می کنیم.

گناهان سنگین و  رایج اداری
1-سوء استفاده نا بجا و غیر قانونی و شرعی از موقعیت شغلی و امکانات دولتی و بیت المال: بهترین مصداق این دسته افراد کسانی هستند که در سمت های دولتی به جای خدمت گزاری و حفظ بیت المال برای خود کیسه می دوزند و با توجیهات غیر موجه، حقوق های چند ده میلیونی را برای خود تجویز می نمایند. این در حالی است که پایین ترین قشر جامعه برای جزئی ترین ما یحتاج خود گرفتار و ناتوان هستند. در کتاب شریف نهج البلاغه امام علی(علیه السلام) کسانی را که با بی تقوای به بیت المال دست درازی می کنند را به شتر تشبیه می نماید: حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: « یَخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ- [خَضْمَ‏] خِضْمَةَ الْإِبِلِ نِبْتَةَ الرَّبِیع‏؛[4] بعضی از افراد مثل شتری كه به علف تازه‌ی بهاری رسیده است ، مال خدا و بیت المال را می‌خورند.» در زمان حال نیز عده ای به درست و یا غلط از روش قانونی یا غیر قانونی به بهانه واهی به خود این اجازه را می دهند که از بیت المال کشور بیشترین و غیر متعارف ترین حقوق را به جیب بزنند. در حالی که در  همین جامعه بسیاری از افراد گرفتار مخارج سنگین و غیر قابل تحمل گرانی و تورم هستند.

2-کم کاری و سستی در انجام وظایف و مسئولیت ها: به راستی بعضی افراد در انجام مسئولیت و وظایف محوله، مصداق بارز کم فروشان هستند، کم فروشانی که خدای متعال در توصیف آنان می فرماید: « وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ الَّذینَ إِذَا اكْتالُوا عَلَى النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ وَ إِذا كالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ أَ لا یَظُنُّ أُولئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ؛ [مطففین/آیات4-1]واى بر كم‏فروشان! آنان كه وقتى براى خود پیمانه مى‏ كنند، حق خود را بطور كامل مى‏ گیرند امّا هنگامى كه مى‏ خواهند براى دیگران پیمانه یا وزن كنند، كم مى‏ گذارند! آیا آنها گمان نمى‏ كنند كه برانگیخته مى‏ شوند». کم نیستند صاحب منصب هایی که هر گاه می خواهند وظایف و مسئولیت های خویش را انجام دهند با سستی، تنبلی و بهانه تراشی به راحتی از خود سلب مسئولیت می نمایند، ولی هرگاه می خواهند کار دیگران را حسابرسی نمایند از کوچکترین خطا و اشتباهات نمی گذرند.

خدای متعال با فرا خواندن این افراد به روز قیامت، ایشان را از کم فروشی های مدرن باز می دارد. روزى كه مردم از قبرها برمى‏ خیزند، و در پیشگاه رب العالمین حاضر مى‏ شوند «یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ»[5] یعنى اگر آنها قیامت را باور مى‏ داشتند و مى‏ دانستند حساب و كتابى در كار است، و تمام اعمالشان براى محاكمه در آن دادگاه بزرگ ثبت مى‏ شود، و هر كس به اندازه سر سوزنى كار نیك و بد كرده، نتیجه آن را در آن روز عظیم مى‏ بیند، هرگز چنین ظلم و ستم نمى‏ كردند، و حقوق افراد را پایمال نمى‏ ساختند.[6]

3-دزدی های مدرن و اداری: ماندن در اداره در ساعات غیر اداری و گرفتن اضافه کاری به سبب انجام ندادن کار در ساعات ادرای. بر اساس روایات اسلامی این چنین مال و دارای دارای برکت نیست و تنها چیزی که نصیب صاحب خود می نماید آتش جهنم است. کما اینکه در کتاب کافی از امام هادی (علیه السلام)این چنین نقل شده است: «اِنَّ الحَرامَ لا یَنمى وَ اِن نَمى لا یُبارَكُ لَهُ فیهِ وَ ما اَنفَقَهُ لَم یُؤجَر عَلَیهِ وَ ما خَلَّـفَهُ كانَ زادَهُ اِلَى النّارِ؛[7] به راستى كه حرام، افزایش نمى ‏یابد و اگر افزایش یابد، بركتى ندارد و اگر انفاق شود، پاداشى ندارد و اگر بماند، توشه ‏اى به سوى آتش خواهد بود».

4-انجام دادن کارهای شخصی و غیر مرتبط با مسئولیت و وظایف محوله: کم نیستند افرادی که در ساعت کاری به جای انجام وظایف محوله به پرداختن به کارهای شخصی همچون مطالعه خبرگزاری ها و چک کردن ایمیل و حساب های شخصی... می پردازند این در حالی است که در قبال آن ساعت کاری حقوق بیت المال را دریافت می نمایند. بی شک این چنین رویکرد نا درست و غیر قانونی نیز به شباهت به دزدی و کم کاری نیست. چرا که در قبال ساعتی که حقوق دریافت می نماید کاری انجام نداده است.

5-اختلاس، جعل و خیانت در امانت، رانت و ویژه خواری.  وظایف و مسئولیت های اداری همانند امانتی در اختیار افراد قرار گرفته اند، لذا نباید از این موقعیت در جهت منافع شخصی و خصوصی خود از آن استفاده نمود. منصب ها و موقعیت های اداری در واقع امانت های هستند که سزاوار است به درستی از عهده آنها بر آمد. در اهمیت امنت داری در منابع روایی از امام علی(علیه السلام)نقل شده است: «أَربَعٌ مَن أُعطیَهُنَّ فَقَد أُعطىَ خَیرَ الدُّنیا و َالخِرَةِ صِدقُ حَدیثٍ و َأَداءُ أَمانَةٍ وَ عِفَّةُ بَطنٍ و َحُسنُ خُلقٍ؛[8]چهار چیز است كه به هر كس داده شود خیر دنیا و آخرت به او داده شده است: راستگویى، اداء امانت، حلال خورى و خوش اخلاقى».

سخن آخر: هر انسان صاحب منصب و موقعیتی، اگر به خوبی از حضور خدای متعال در کنار خود آگاه باشد و به حساب رسی دقیق قیامت ایمان داشته باشد، در هر موقعیت و مسئولیتی به خوبی از عهده وظایف محوله بر می آید و یا حداقل تمام تلاش خود را در انجام درست آن وظایف مبذول می دارد.   

پی نوشت ها:
[1]. تفسیر نمونه، ج‏27، ص: 228
[2]. تفسیر نمونه: ج‏22، ص219.
[3]. همان: ج‏14، ص569.
[4]. نهج البلاغة (للصبحی صالح): ص49.
[5].مطففین/5
[6]. همان: ج‏17، ص51.
[7]. كافى(ط-الاسلامیه) ج 5، ص 125، ح7.
[8]. شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحكم و دررالکلم ج2، ص151، ح2142
تولیدی



































رهپویان قرآن

این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .
مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.