از یادگیری الكترونیكی تا یادگیری سیار: مبانی نظری

رویکرد یادگیری در هر زمان و هر مکان، با پیشرفت فناوری های بی سیم و یادگیری سیار تا حد زیادی به واقعیت پیوسته است.

یادگیری سیار به عنوان مدلی از یادگیری الکترونیکی اشاره به کسب دانش، نگرش و مهارت با بهره گیری از فناوری های سیار دارد. هدف این مقاله بررسی رویکردها و نظریه های یادگیری سیار می باشد.

در ابتدای مقاله، تعریف یادگیری سیار، جایگاه آن در نظام یادگیری از راه دور و فرصت ها و چالش های حاصل از این یادگیری مورد بررسی قرار گرفته اند. در ادامه رویکردهای یادگیری سیار شامل فناوری، تحرک، فردگرایی، یادگیری هم زمان و یادگیری الکترونیکی همراه با نظریه های یادگیری سیار شامل رفتارگرایی، شناخت گرایی، سازاگرایی، نظریه فعالیت، یادگیری مسئله محور، مشارکتی، گفتمانی، مادام العمر و غیره مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت چشم اندازهای آینده یادگیری سیار مطرح می شود.

اثربخشی یادگیری سیار نیازمند توجه به رویکردها و نظریه های یادگیری سیار می باشد زیرا با به کارگیری هوشمندانه رویکردها و نظریه های یادگیری، می توان به را هحل هایی برای یادگیری دست یافت که نیازهای قرن بیست و یکم را برآورده می سازد.

مقدمه

در طی چند سال اخیر، پیشرفت های قابل توجهی درفناوری های ارتباطی و اطلاعاتی به وجود آمده است. با افزایش استفاده از فناوری های مدرن ارتباطی، واژه های جدیدی چون یادگیری الکترونیکی و یادگیری سیار متولد شد.

یادگیری الکترونیکی، بهره گیری از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت ونظام های چندرسانه ای و فرارسان های برای بهبود کیفیت یادگیری از طریق تسهیل دسترسی به منابع و خدمات آموزشی و فراهم کردن ساز وکارهایی چون تعامل و مشارکت از راه دور است.

قابلیت یادگیری در هر زمان و هر مکان که از خصوصیات یادگیری الکترونیکی است، با پیشرفت فناوری بی سیم و یادگیری سیار (در حال حرکت)  به واقعیت پیوسته است.

یادگیری سیار در حقیقت مدلی از یادگیری الکترونیکی است که از طریق فناوری های سیاری چون ،PDA (Personal Digital Assistant) ، تلفن همراه های صوتی، کتب الکترونیکی و غیره صورت می گیرد. Player اثربخشی یادگیری سیار نیازمند توجه به رویکردها و نظریه های یادگیری سیار می باشد.

بهره گیری از این رویکردها و نظریه ها به فعالیت های یادگیری در فرایند یادگیری سیار جهت داده و به تربیت نیروی انسانی متناسب با عصر دانش و اطلاعات می انجامد.

تعریف یادگیری سیار

در گذشته یادگیری سیار اغلب به کاربرد فناوری های سیار محدود بوده، اما امروزه ملاک تفکر در این زمینه تحرک یادگیرندگان است.

بر این باور است که یادگیری سیار قابلی تهای Kooleیادگیرندگان برای برقراری ارتباط و دستیابی به اطلاعات را از طریق وسایل سیار و بی سیم گسترش داده و بهبود می بخشد.

محبوب ترین وسیله و فناوری سیار برای یادگیری، تلفن همراه است. شاید مهم ترین دلیل این محبوبیت، قابلیت های متعدد این وسیله باشد چرا که تلفن های همراه دارای قابلیت هایی چون ژس برداری، سرویس پیام کوتاه، سرویس ،Bluetooth ، فیل مبرداری، مکان یابی پیام چند رسان های، انواع و اقسام نرم افزارهای آموزشی، اینترنتی،کتب الکترونیکی و غیره می باشند.

جایگاه یادگیری سیار در نظام آموزش از دور

در طی چند سال اخیر، پیشرفت های قابل توجهی در فناوری اطلاعات و ارتباطات به وجود آمده است. با افزایش استفاده از فناوری های مدرن ارتباطی، واژه های جدیدی به نام یادگیری از دور یادگیری الکترونیکی و یادگیری سیار ،)Distance Learning(متولد شد. در این قسمت مقاله ابتدا این سه نظام را تعریف خواهیم کرد و سپس ارتباط آنها را با استفاده از تصویر 1 نشان خواهیم داد.

یادگیری از دور فرایندی است که در محیط آموزش از دور به طرق مختلفی در جهت هدایت یادگیرنده صورت می گیرد .

یادگیری الکترونیکی زیرمجموعه یادگیری از دور است. در واقع یادگیری الکترونیکی بهره گیری از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت و نظا مهای چند رسان های و فرارسانه ای برای بهبود کیفیت یادگیری از طریق تسهیل دسترسی به منابع و خدمات آموزشی و فراهم کردن ساز وکارهایی چون تعامل و مشارکت از راه دور است.

رویکرد یادگیری در هر زمان و مکانی که از خصوصیات یادگیری الکترونیکی می باشد، با پیشرفت فناوری بی سیم و یادگیری سیار تا حد زیادی به واقعیت پیوسته است.

یادگیری سیار را اینگونه تعریف می کند: فناوری های Brown سیار می تواند یادگیری را به طور موثرتر از زمانی شکل دهد که ما از محیط های یادگیری الکترونیکی استفاده می کنیم . او شکل زیر را برای نشان دادن جایگاه یادگیری سیار در حوزه یادگیری از دور ویادگیری الکترونیکی پیشنهاد می کند.

فرصت ها و چالش های یادگیری سیار

الف) فرصت های یادگیری سیار

یادگیرنده در مورد اینکه چه چیزی یاد بگیرد، چگونه و در چه مکان و زمانی یاد بگیرد، آزاد است منجر به تحقق تعلیم و تربیت همگانی و عمومی می شود
بر یادگیری مشارکتی، خلاق و مبتنی بر دانایی تأکید دارد
به علت عدم نیاز به امکانات فیزیکی و کلاس های درس، به کاهش هزینه های زیرساختی می انجامد امکان یادگیری در موزه ها، گالری ها و محیط های باز خارج از شهر را فراهم می کند 2منجر به بسط ارتباطات و تعاملات افراد با یکدیگر می شود

ب) چالش های یادگیری سیار

1. چالش های مربوط به فناوری

. طول عمر ناکافی باتر یها و قابلیت پردازش ضعیف پهنای باند محدود. و کلیدهای )Screen(  2اندازه کوچک صفحه نمایش فناوری های مورد استفاده آن 2استفاده از مواد آموزشی دوره های یادگیری الکترونیکی برای دوره های یادگیری سیار با توجه به ویژگی های متفاوت دو دوره.

استفاده از استانداردهای متفاوت، صفحات نمایش در انداز ههای مختلف و سیستم های اجرایی گوناگون محدودیت در کاربرد نرم افزارها و محتوا و چالش های مربوط به یادگیری نحوه استفاده از محصولات سیار

2. چالش های آموزشی و اجتماعی

عدم حمایت از فرایند یادگیری در محیط های مختلف یادگیری عدم وجود نظریه مناسب یادگیری برای یادگیری سیار
تفاوت های مفهومی بین یادگیری الکترونیکی و یادگیری سیار و مشتبه شدن این دو با یکدیگر.
عدم امنیت اطلاعات شخصی و خصوصی.

رویکردهای یادگیری سیار

همچنانکه در بخش تعریف یادگیری سیار گفته شد، یادگیری سیار توسط افراد مختلف به شیوه های متفاوتی تعریف شده است.

رویکر دهای اولیه یادگیری، متمرکز بر فناوری می باشند. یادگیری سیار به عنوان انتقال آموزش از طریق ابزارهای سیار مانند تلفنdigital audio( پلیرهای صوتی دیجیتالی ،PDA ، همراه ضبط ،)digital cameras( دوربین های دیجیتالی ،)players و غیره تعریف می شود. برای مثال )voice recorders( صوت ها بهره گیری از آن را این گونه تعریف می کند [ MoLoNETفناوری های دستی ساده با شبکه های بی سیم و تلفن همراه برای رویکرد دیگر یادگیری .»

تسهیل، حمایت و بهبود تدریس و یادگیری پیشنهاد Keagen . است (mobility)سیار، متمرکز بر تحرک می کند که یادگیری سیار باید منحصر به یادگیری با وسایل کوچک سیار باشد به نظر او وسایل سیار در هر جایی قابل حمل هستند. برخی محققان یادگیری سیار را ب هعنوان بخشی از یادگیری یادگیری سیار را به عنوان Kadirire . الکترونیکی شناسایی می کنند.

شکلی از یادگیری الکترونیکی تعریف می کند که می تواند در هر زمان PDA ، و مکانی با کمک یک وسیله ارتباطی سیار مانند تلفن همراه یا هر وسیله سیار کوچکی انجام گیرد . امروزه رویکردهای جدید یادگیری، یادگیری سیار را دگرگون ساخته است. از رویکردهای جدید یادگیری سیار، رویکرد یادگیرنده محور است. یادگیری سیار در این رویکرد هر نوع یادگیری است که در یک موقعیت سیار و متغیر صورت می گیرد یا فرصت های یادگیری از طریق فناوری های سیار را می دهد. رویکرد دیگر بر محوریت فردگرایی و اصول استقلال فردی است.

مطابق با این رویکرد، یادگیری سیار به عنوان هر نوع فعالیتی تعریف می شود که امکانات انفرادی را جهت تولید، توزیع، تعامل یا ایجاد اطلاعات به واسطه یک وسیله سیار دیجیتالی فراهم می کند. برخی محققان نیز یادگیری سیار را به یادگیری هم زمان پیوند می دهند.

نظریه های یادگیری سیار

نظریه های کنونی یادگیری سیار شامل رفتارگرایی، شناخت گرایی، سازاگرایی، یادگیری موقعیتی، مسئله محور، مشارکتی، گفتمانی، مادا مالعمر، غیررسمی، نظریه فعالیت، ارتباط گرایی، فرهنگی و اجتماعی و غیره می باشد.

نویسنده: راضیه برزگر، حسین دهقان زاده، اصغر مقدم زاده

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

بخش آموزش الکترونیکی تبیان - نتظیم: نیلوفر یاقوتی