مراقب باشید! هدیه هایی که اعتیادآور هستند
در خصوص اعتیاد دانش آموزان به اینترنت مباحث بسیاری در جوامع پیشرفته دنیا طرح شده و به واقع این تهدید به عنوان دغدغه ای جدی در میان والدین بسیاری از محصلان در اقصی نقاط جهان مطرح است.
در جامعه ایران نیز مباحث و موارد بسیاری در این خصوص طرح شده و هر از چند گاهی اطلاع رسانی هایی نیز در خصوص فضای مجازی و دنیای اینترنت انجام می شود،اما در واقع امر،بصورتی دقیق،ریشه ای و عمیق به این معضل پرداخته نشده و حداقل اینکه در لابه لای آسیب های و مشکلات اجتماعی موجود،این موضوع در حاشیه قرار گرفته و آنچنان که باید بدان توجه نشده است.
رشد چشمگیر اینترنت در گوشه گوشه این جهان غیر قابل کتمان است و اساسا در عصری به سر می بریم که جداکردن و منفک کردن اینترنت از زندگی انسان دشوار نیست بلکه غیر ممکن است.
عصر کنونی و الزامات و مقتضیات آن ایجاب می کند تا هر کسی بنا به موقعیت شغلی،تحصیلی و حتی برای پیگیری امور روزمره خویش،بخشی از ساعات و دقایق زندگی خود را به این فضا و امکانات اختصاص دهد.
در این فضا، ناهنجاری ها و معضلات نوظهوری نیز بروز پیدا کرده که شاید در دهه گذشته،چنین مخاطراتی مطرح نبود و یا اساسا تصور آن به ذهن نیز خطور نمی کرد،اما امروزه به عنوان یک دغدغه و حتی خطر جدی قابل بررسی است.
واژگانی همچون اختلال اعتیاد اینترنتی،وابستگی به فضای مجازی،اعتیاد تکنولوژیکی از نمونه عناوینی به شمار می رود که می توان از آن تحت عنوان آسیب های نوین اجتماعی یاد کرد.
* آسیب های اعتیاد به اینترنت در گروه های دانش آموزی
وابستگی به اینترنت یا فضای مجازی،محدود و منحصر به قشر یا طیف خاصی نمی شود و هر کسی به فراخور شخصیت اجتماعی،محیط زندگی،شرایط روحی و روانی و علایق و تمایلات خود می تواند به نوعی با این آسیب یا نارسایی دچار شود.
اما در این میان، گروههای نوجوان و دانش آموزان بنابر موقعیت خاص روحی و روانی و شرایط اجتماعی که از آن برخوردار هستند با مخاطرات بیشتری در این خصوص همراه هستند.
خشونت،رفتارهای ضد اجتماعی،سست شدن مبانی خانواده،اشاعه جرم و جنایت،انزوا،افسردگی، خانه نشینی،اُفت تحصیلی تنها نمونه ای از آسیب ها و مخاطراتی به شمار می رود که برخی کودکان و نوجوانانی که بصورت افسار گسیخته و بدون چارچوب در فضای مجازی سیر می کنند به آن دچار می شوند.
البته نمی توان ادعا کرد که تمامی افرادی که به نوعی درگیر و مبتلا به استفاده افراطی از اینترنت می شوند لزوما و ضرورتا به چنین آسیب هایی دچار می شوند،اما این نارسایی ها و معضلات از نمونه تهدیداتی به شمار می رود که امکان لغزش و گرفتار شدن در آن وجود دارد.
* اختلالات رفتاری یکی از عوارض و تبعات جدی استفاده افراطی از اینترنت
کیومرث شرافتی،کارشناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی با اشاره به معضل اختلالات رفتاری به عنوان یکی از پیامدهای و عوارض استفاده افراطی از اینترنت یا اعتیاد تکنولوزثیکی اظهار کرد:اختلالات رفتاری در کودکان،نوجوانان و یا قشر محصل و دانش آموز می تواند با هزینه های مادی و معنوی سنگین و غیر قابل جبرانی برای این گروه و قشر از جمعیت جوان جامعه همراه شود.
وی افزود:پرخاشگری،تضعیف اعتماد به نفس،فرآیند ناقص و معیوب اجتماعی شدن،افت تحصیلی و افسردگی از نمونه اختلالات رفتاری به شمار می رود که گاهی شخصیت فرزندان را تا مدت ها و بعضا یک عمر تحت الشعاع قرار می دهد.
شرافتی گفت:دامنه این اختلالات رفتاری در صورت عدم اصلاح می تواند زندگی زناشویی و مشترک زوجین را نیز تحت تاثیر قرار دهد و این مخاطره موید این امر است که تهدیداتِ استفادهِ فراتر از حد معمولِ از اینترنت، برخلاف ظاهرا آرام،موزیانه و خاموش خود،بسیار عمیق،جدی و خسارت آفرین خواهد بود.
این آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:برخی گمان می کنند واژه اعتیاد صرفا به سو مصرف مواد مخدر یا الکل خلاصه می شود،اما وابستگی به فضا ی مجازی نیز نوعی دیگر از اعتیاد محسوب می شود که علاوه بر مخاطرات روحی و روانی بعضا می تواند با عارضه های جسمی همچون چاقی،اختلالات استخوانی و یا ضعف در بینایی و...همراه شود و به واقع باید این موضوع از سوی والدین دانش آموزان و مراکز و مدارس آموزشی با جدیت هر چه بیشتری مد نظر قرار گیرد.
* تضعیف و اختلال در قدرت تصمیم گیری
مریم افضلی فرد،روانشناس و کارشناس علوم رفتاری در تشریح مضرات و آسیب های اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت عنوان کرد: بر اساس تحقیقات و پژوهش های کارشناسان و محققان،نوجوانانی که در استفاده از اینترنت افراط می کنند دچار اختلال در تحلیل ماده خاکستری مغز می شوند،اختلالاتی که روز به روز و به صورت فزاینده و پنهانی تشدید می شود و در نهایت قدرت تمرکز،تصمیم گیری و حافظه افراد درگیر را تضعیف می کند.
وی افزود:کاربرانی که اغلب اوقات خود را صَرف استفاده از اینترنت می کنند،در دراز مدت از لحاظ عاطفی و احساسی دچار مشکل خواهند شد و بعضا قادر به کنترل هیجانات و فراز و فرودهای روحی و عاطفی خویش نخواهند بود.
*مشوق هایی که ثمره آن خسران،نقصان و آسیب است
با چنین اوصافی،کنترل و لحاظ کردن چارچوب ها و خطوط قرمز مشخص برای استفاده از اینترنت در جوانان و نوجوانان،از ضروریاتی است که باید نسب به آن دقت نظر لازم لحاظ شود.
اینکه والدین دانش آموزان با برنامه ریزی و اعمال نظارت و کنترل منطقی استفاده اینترنت در طیف جوانان و نوجوانان را بصورت قاعده مند تعریف و اعمال کنند از ضروریاتی است که باید به نحوی هوشمندانه به آن پرداخته شود،اما با وجود چنین ضروریاتی،بستر سازی و زمینه سازی برای تسهیل استفاده دانش آموزان از اینترنت از سوی برخی از اپراتورهای تلفن همراه با ارائه بسته ها و هدایای اینترنتی پرسرعت،که بعضا به 10 گیگ نیز می رسد در نقطه مقابل این استفاده در چارچوب و قاعده مند قرار دارد.
به واقع کنترل دانش آموزان از سوی والدین،الزامات و مقتضیات خاص به خود را نیز می طلبد که یکی از این موارد معطوف به ارائه بستر و امکانات استفاده از فضای مجازی و اینترنت بصورت کنترل شده خواهد بود.
امید است اپراتورهای تلفن همراه که یقینا با حسن نیت اقدام به ارائه چنین هدایایی می کنند،ضمن لحاظ کردن ملاحظات و ترفندهای خاصِ جذب مشتری و مخاطب،تجدید نظری جدی را در نوع هدایا و مشوق های خود لحاظ کنند،زیرا چنین هدایایی در دراز مدت،تحفه ای مخاطره آفرین خواهد بود که عوارض وتبعات ناخوشایند و غیر قابل پیش بینی را برای قشر جوان و نوجوان این جامعه در پی خواهد داشت.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان