مردی با یک دنیا قصه

به یاد مهدی آذر یزدی، نویسنده قصه های خوب برای بچه های خوب

18 تیرماه، سالمرگ مهدی آذریزدی را روز ملی ادبیات کودک نامیده اند. همان نویسنده یزدی که سال ها پیش مجموعه از قصه های مثنوی و کلیله و دمنه و قاوس نامه را برای کودکان و نوجوان بازنویسی و در قالب مجموعه ای با عنوان «قصه های خوب برای بچه های خوب» منتشر کرد.

18 تیرماه، سالمرگ مهدی آذریزدی را روز ملی ادبیات کودک نامیده اند. همان نویسنده یزدی که سال ها پیش مجموعه از قصه های مثنوی و کلیله و دمنه و قاوس نامه را برای کودکان و نوجوان بازنویسی و در قالب مجموعه ای با عنوان «قصه های خوب برای بچه های خوب» منتشر کرد.

آذریزدی که او را پرتیراژترین نویسنده  تاریخ ادبیات کودک و نوجوان ایران می دانند، در مجموع، بیش از 20 عنوان کتاب برای بچه ها نوشته است.چند جلد «قصه های خوب برای بچه های خوب» نوشته و «قصه های تازه از کتاب های کهن» را از «قند و عسل» شعر گفته و از «گربه ی ناقلا» و «گربه ی تنبل»، داستان.برای «بچه  خوب»، «مثنوی» سروده و «مجموعه قصه های ساده» را نوشته و البته برای بزرگ ترها هم «مثنوی» مولوی را تصحیح کرده است، که می گفت، برایش ادعای زیادی هم دارد.

نام آذریزدی همیشه همراه است با «قصه های خوب برای بچه های خوب»... می خواسته برای بچه هایی که مثل خودش کتاب نداشتند، کاری بکند، که این قصه ها را می نویسد. اولین جلد مجموعه را سال  1335 منتشر می کند که با گذشت سال ها همچنان مورد توجه است.

بزرگ ترین لذت زندگی آذریزدی، کتاب خواندن بود و می گفت، هراسم از این است که عمرم به  پایان برسد و حسرت کتاب های نخوانده را با خود به  همراه داشته باشم.در واقع، تنها لذت زندگی اش، کتاب خواندن بود و عنوان می کرد: سرم را که توی کتاب می کنم، مثل یک آدم مست، دنیا روی سرم خراب می شود. این تنها لذتی است که می شناسم.

کودک سالیان دور هیچ گاه مدرسه نرفت و در 54سالگی وقتی برای اولین بار یک کلاس درس دید، نتوانست جلو گریه اش را بگیرد.

مهدی آذریزدی الفبا را از پدر یاد می گیرد که موافق رفتن او به مدرسه نبود، پای منبرهای مذهبی بزرگ می شود و خسته از قصه های تکراری، وقتی بعد از بافندگی، در کتاب فروشی مشغول به کار می شود، می بیند که دنیا از خرمشاه هم بزرگ تر است و چند سال بعد، زمان تصحیح «کلیله و دمنه»، متوجه جای خالی این «قصه های خوب» می شود.

کار بازنویسی اش با استقبال مواجه می شود. دکتر پرویز ناتل خانلری به مدیر انتشارات امیرکبیر می گوید: «کار خوبی است، بگویید ادامه دهد»، و مهدی آذریزدی بعدها فکر می کرد کارش خوب بوده است. می گفت، اخلاص داشته؛ نه شهرت می خواسته و نه پول؛ فقط نوشتن برای بچه هایی که کتاب نداشتند، برایش مهم بوده است و برکت کار را به  خاطر اخلاصش می دانست. شعر «قند و عسل» او هم آن سال ها جای خود را باز می کند و محمدعلی جمالزاده  در سال 46 نامه ی بلندی را در تأیید این مجموعه از ژنو می نویسد.

امیرکبیر، ناشر مجموعه قصه های آذریزدی بود. قصه هایی که هنوز خواندنی است.

مخاطب اصلی کتاب آذریزدی پدر و مادرها هستند

مصطفی رحماندوست، مدیر بخش کودک و نوجوان انتشارات امیرکبیر به این که کتاب های آذریزدی، هرسال تجدید چاپ می شود اشاره و بیان می کند: آذریزدی آرزو داشت مجموعه «قصه های خوب برای بچه های خوب» با قطع جدید و تصویرگری های مدرن منتشر شود ما هم سال گذشته به چنین خواسته ای عمل کردیم اما شمار مخاطبان  مان پایین آمد.

شاعر مجموعه «ترانه های نوازش» در ادامه با اشاره به این که آثار آذریزدی به خواست خودش به روز شده اند می گوید» مردم ما به دنبال آن حس نوستالژیک هستند. ما قطع مجموعه «قصه های خوب برای بچه های خوب» و همچنین تصویرگری ها را تغییر دادیم اما مردم با این کتاب جدید خاطره نداشته و ندارند و همان قالب قبلی را می پسندند.

رحماندوست مخاطب اصلی کتاب آذریزدی را پدر و مادرها و نه بچه ها می داند و می گوید: ما تصویرها را به روز کردیم تا کتاب برای بچه های 12 یا 13 ساله خواندنی باشد اما بیشتر پدر و مادرها هستند که داستان های آذریزدی را می خوانند و بعد با زبان خود برای کودکانشان روایت می کنند.

نویسنده «قصه دوتا لاکپشت تنها» درباره ترجمه کارهای آذریزدی می گوید: از آنجا که زبان روسی، مخازبان بیشتری داشته ما این آثار را به روسی ترجمه کرده ایم. همچنین مجموه «قصه های خوب برای بچه های خوب» هم به همت «نوین کتاب گویا» به کتاب صوتی تبدیل شده هم می توان آن ا به صورت آنلاین خریاری کرد.

رحماندوست در پاسخ به این که نامگذاری 18 تیرماه به نام روز ملی ادبیات کودک تا چه اندازه به رشد این گونه از ادبیات کمک می کند؟ بیان می کند: هدف از این نامگذاری ها آن است که مردم به اهمیت موضوع پی ببرند. مهم نیست چند درصد مردم آذریزدی را می شناسند. اصلاً هدف این است که مردم تشویق شوند و آذریزدی و نویسندگان دیگر کودک و نوجوان را بشناسند.

آذریزدی هانس کریستین اندرسن ایران است

شهرام اقبال زاده، نویسنده و منتقد ادبی می گوید: مهدی آذریزدی در دوران کودکی از کتاب های خوب تالیفی برای کودکان محروم بود و پدری متعصب داشت که معتقد بود کتاب خواندن به جز برای مسایل دینی معنی خاصی ندارد در حالی که خواندن و توصیه به مطالعه در پیشینه فرهنگی ارزشمند ما محسوب می شود.

وی از پیشگامان ادبیات كودك و نوجوان بود كه به سبب ویژگی های فردی و كودكی سركوب شده اش در خانواده و اجتماع، به اهمیت این دوران به درستی پی برده بود و آگاهانه با وجود نداشتن تحصیلاتی رسمی، زندگی خود را وقف كودكان و ادبیات كودك كرد و با مشقت و خودآموزی صاحب سواد، دانش و بینش شد و به خاطر این پیشینه توانست محرومیت بچه ها را از نظر دسترسی به آثاری که براساس پیشینه و ادبیات کشورمان نوشته شده باشد، به صورت هوشمندانه ای درک کند و با تولید «قصه های خوب برای بچه های خوب» که در حال حاضر بیش از نیم قرن است در ایران تجدید چاپ می شود، در زمان خودش این خلا بزرگ را تا حدودی پر کند.

بر این اساس می توان او را هانس کریستین اندرسن ایران نامید. البته جلال آل احمد بعد از درگذشت بهرنگی، صمد را هانس کریستین اندرسون ایران نامید اما اگر از نظر فضل تقدم در نظر بگیریم هانس کریستین اندرسن ایران مهدی آذریزدی است که از نظر زمانی حدود دو دهه بر صمد بهرنگی تقدم دارد.
 
وی با بیان اینکه نباید آذریزدی را فقط با تولید «قصه های خوب برای بچه های خوب» بشناسیم توضیح داد: وی مقدمه های زیادی بر کتاب های انتشارات امیرکبیر بدون نام خود و به عنوان یادداشت ناشر نوشته است. او همه عمر سرش در کتاب بوده، نه در حساب و همواره زندگی را در تنگنای مالی به سر برد. آذریزدی از بنیانگذاران شورای کتاب کودک و از اعضای انجمن نویسندگان کودک و نوجوان بود. تا به حال مقالات و نوشته های بسیاری درباره آذریزدی نوشته شده است.

منابع:
مهر
ایبنا
همشهری آنلاین