حمراء الاسد چیست و چه زمانی اتفاق افتاد؟

غزوه حَمراءُالاَسَد در سال سوم هجری، یک روز پس از غزوه احد روی داد. هدف پیامبر(صلی الله علیه و آله) از این غزوه، بازداشتن مشرکان از حمله مجدد به مدینه بود.در حمراءالاسد جنگی روی نداد و بدین رو، برخی آن را جزو غزوات ندانسته اند.

زمان و جغرافیا

غزوه حمراءالاسد، یکشنبه هشتم شوال سال سوم هجری، یک روز پس از غزوه احد، در منطقه حمراءالاسد در هشت یا ده میلی (حدود ۲۰ کیلومتری) جنوب مدینه روی داد.(1)

هدف غزوه

هدف پیامبر(صلی الله علیه و آله) از این غزوه، که به فرمان خدا صورت گرفت،(2) آن بود که مشرکان را از حمله مجدد به مدینه بترساند و قدرت مسلمانان را به دشمن نشان دهد و بفهماند که زخم و شکستی که در غزوه اُحُد به آنان وارد شده، عزم و اراده شان را برای مقابله با دشمن سست نکرده است.(3)
براساس گزارشی دیگر، رسول خدا چون خبر یافت که مشرکان در رَوحاء از بازگشت به مدینه سخن می گویند، مسلمانان را برای تعقیب دشمن فراخواند.(4)

در تعقیب مشرکان

پیامبر(صلی الله علیه و آله) سه تن از بنی اَسلَم را، به منزله طلیعه سپاه، در پی دشمن فرستاد. این سه تن در منطقه حَمراءُ الأسَد به سپاه قریش رسیدند؛ اما دو تن از ایشان را مشرکان به شهادت رساندند.

هنگامی که رسول خدا و یارانش به حَمْراءُالأسَد رسیدند، در آنجا اردو زدند. سپاه اسلام به دستور پیامبر(صلی الله علیه و آله) شبها آتش فراوانی می افروختند. شعله های آتش، که شمار آن به پانصد می رسید، از دوردست دیده می شد و آوازه این لشکر در همه جا پیچید.

ترس مشرکان از حمله مجدد

هنگامی که مشرکان در روحاء اردو زده بودند، ابوسفیان همچنان به حمله مجدد می اندیشید و هنوز تمایل داشت که قریش را برای حمله ای دیگر به مدینه قانع کند. ابوسفیان به وسیله دو سوار که برای تهیه آذوقه به مدینه می رفتند به پیامبر(صلی الله علیه و آله) پیغام فرستاد که برای نابودی باقی مسلمانان بازخواهند گشت. پیامبر(صلی الله علیه و آله) و مسلمانان نیز گفتند: « حَسبُنا الله و نِعمَ الوکیل؛ خدا ما را بس است و او یاوری نیکوست»(6)
در این هنگام، مَعْبَد بن اَبی مَعبَد خُزاعی، که همچون دیگر افراد قبیله اش هم پیمان و هواخواه پیامبر(صلی الله علیه و آله) بود، با ابوسفیان دیدار کرد. در این گفت وگو، معبد با سخنان و اشعار خود، ابوسفیان و سران قریش را از فکر حمله به مدینه منصرف ساخت. او به ابوسفیان گفت: « محمد در حمراء الاسد با افرادی آمده که چهره های آنان از شدت خشم بر افروخته شده و من تا کنون در عمرم چنین چهره هایی ندیده ام » بدین گونه، مشرکان خسته از جنگ و خرسند از پیروزی خویش، از بیم مسلمانان، به سرعت به طرف مکه بازگشتند. معبد خزاعی با پیک به پیامبر(صلی الله علیه و آله) اطلاع داد که کفار به مکه بازگشته اند.

بازگشت مسلمانان به مدینه

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) پس از پنج روز، از حمراءالاسد به مدینه بازگشت. در این مدت عبداللّه بن امّ مکتوم جانشین پیامبر(صلی الله علیه و آله) در مدینه بود. این غزوه شکستی روانی و تبلیغی برای قریش و منافقان و یهود مدینه بود و روحیه مسلمانان را هم تقویت کرد.(7) آیات ۱۷۲ تا ۱۷۵ سوره آل عمران در شان غزوه حمراء الاسد نازل شده است.(8)