فیش های حقوقی در شبکه های اجتماعی

فیش ها تنها قربانی  نمی گیرند بلکه خود قربانی می شوند!

واتر گیت نام رسوایی است که منجر به استعفای نیکسون ریس جمهور امریکا شد. این حادثه که بر اساس شنود غیرقانونی در هتل واترگیت به وقوع پیوست در عرصه روزنامه نگاری یک نقطه عطف می باشد که اصطلاح سبک خاصی از روزنامه نگاری شد که به افشای جرم، فساد و ... می پردازد حال برخی با الهام از این حادثه از ماجرای افشای فیش های حقوق نجومی با عنوان  فیش_ گیت یاد می کنند.
فیش گیت حادثه ای نوین در عرصه افشاگری در تاریخ رسانه های ایران است که بیش از سایر رسانه ها از فضای مجازی و به ویژه شبکه های اجتماعی استفاده کرد. در واقع می توان گفت  اگر شبکه های اجتماعی نبودند و این خبر با تکیه بر رسانه هایی چون تلویزیون،  روزنامه و حتی سایت های رسمی پیش می رفت هیچ گاه به این صورت و با این وسعت نزد افکار عمومی مطرح نشده و تبدیل به یک چالش نمی شد.

اثر گذاری شبکه های اجتماعی در یک اتوبار اطلاعاتی   امروز خود را به رخ رسانه های دیگر و افکار عمومی می کشد،  این اتوبار باعث شده است که حجم وسیعی از اطلاعات  بدون توجه به صحت و سقم تبادل یا به اشتراک گذاشته شود.  حجم وسیع خبرهای زرد پیرامون طلاق شخصیت ها، اظهارات جنجالی و... و بعد تکذیب آنها ازطریق رسمی نشان از این اتوبار دارد. سهولت  تولید و اشتراک  گذاری محتواو قابلیت های تکنولوژیک این شبکه ها باعث شده است هم حجم و نوع اطلاعات با گذشته متفاوت باشد و هم  سرعت فراگیری و نشر اطلاعات میان افکار عمومی به شکل چشم گیری رشد داشته باشد. این رویکرد وقتی با غالب های خاصی چون "چالش" در فضای مجازی در می آید و شکل خاص تری از اطلاع رسانی را به خود می گیرد حیطه و سرعت فراگیری آن ویژه تر می شود.
می توان گفت شبکه های اجتماعی موقعیت خاصی در عرصه اطلاع رسانی و تاثیرگذاری برمخاطب ایجاد کرده است  عرصه ای که هم فرصت است و هم تهدید می باشد. اگر سواد و اخلاق رسانه ای لازم همراه موج های این شبکه ها نباشد تهدیدها می تواند بیش از فرصت ها بوده و آسیب زا باشد. اهمیت این رسانه بیش از این، خود را در تبلیغات  انتخابات مجلس و خبرگان نشان داد. و به اذعان سیاستمداران و پژوهشگران در انتخابات  سال 94،  این رسانه بیشترین تاثیر و نقش را در تحولات سیاسی و نتایج انتخابات بر عهده داشت به طوری که برخی گروه ها تقریبا هزینه ی خاصی برای تبلیغات در رسانه های دیگر از جمله رسانه های چاپی نکرده و سرمایه و برنامه خود را مبتنی بر پتانسیل شبکه های اجتماعی قرار دادند.
فارغ از ورود به بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی  از جنبه ی وسعت و  تاثیر آنها بر ماجرای فیش گیت، موضوع اخلاق رسانه ای و رسالت رسانه ها موردی است که باید رد این ماجرا مورد تامل قرار داد.

همان طور که اشاره شد در اتوبار اطلاعاتی  ایجاد شده ،صحت و سقم مطالب، کمترین اهمیت را در مخاطبان این شبکه ها دارند. برای همین مخاطبان نیز پیام های مربوط به این موضوع را به همین شکل تبادل می کنند به نوشته ای اطمینان کرده و به محض رویت و خوشامد، آن را به اشتراک می گذارند که این مهم در دل خود نشر دروغ، و مواردی چون غیبت و تهمت را به دنبال دارد.

اما در این اتفاق خاص فضای رسانه ای به جای انکه مبتنی بر تولید شهروندی- روزنامه نگاری کوله پشتی- باشد بیشتر رنگ و بوی تمرکز منبع های خاصی در تغذیه و تولید محتواها دارد که از فضای جریان ساز و موج های انتشاری توسط کاربران در شبکه هایی چون تلگرام استفاده می کنند.
متاسفانه روند رسانه ای فیش گیت و  رویکردهای رسانه ای دو جناح در شبکه های اجتماعی نه بر مبنای مصلحت و منفعت مردم که بر مبنای عملیات روانی در رقابتی سیاسی دارد.
دو طرف در این راستا به هجمه و افشاگری علیه هم مبادرت کرده  و خود به فضای اتوبار دامن می زنند از تهمت، آبروریزی و گاهی دروغ هم ابایی ندارند حجم تکذیبیه ها در این راستا نیز نشانگر این موضوع است.
اما فیش گیت را از منظر روزنامه نگاری تحقیقی نیز می توان مورد بررسی قرار داد. این موضوع می تواند فارغ از جنس اتوباری انتشار خود در تولید نقطه عطفی در روزنامه نگاری تحقیقی کشور ما باشد اما آنچه در این عرصه مهم است حفظ حریم های قانونی و اخلاقی در اینباره است. روزنامه نگاری تحقیقی اگر مبنا بر اخلاق و مصلحت های واقعی نباشد مانند رویکرد رسانه ای فیش گیت بیش از منافع مردم منافع حزبی و شخصی را تامین خواهد کرد. روزنامه نگاری تحقیقی باید به انجام رسالت نظارت و نقد رسانه ها کمک کند.