احترام سرباز به بازماندگان تصادف نی ریز، پرفورمنس بود!

سربازی که در پارک آبادان  به سربازان جان باخته در حادثه اتوبوس، ایستاد و سلام نظامی داد، در حال اجرای  یک پرفورمنس بود.

هفته گذشته در شبکه های مجازی چون تلگرام و اینستاگرام، تصویری از یک جوان سرباز پخش شد که به حالت احترام در وسط پارک ایستاده بود. در پایین تصویر چنین نوشته شده بود که این سرباز از بازماندگان حادثه اخیر تصادف اتوبوس حامل سربازان بوده و برای ادای احترام به دوستان هم رزمش به مدت ٢ساعت در حال خبردار و سلام نظامی در پارکی در آبادان  ایستاده است. اما گویا این سرباز، یک هنرپیشه تئاتر است! و در یک پرفومنس ١٥ دقیقه ای، این کار را انجام داده است. این موضوع را مهسا علی بیگی (خبرنگار) دنبال و افشا کرده است. وی می نویسد:

"با روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تماس می گیرم. 24 سرباز نجات یافته از تصادف مرگ بار جاده نی ریز به بیمارستان شهید رجایی شیراز منتقل شدند. دنبال سربازی هستم که می گویند پس از ترخیص از بیمارستان به شهرش، آبادان، برگشته و دوساعت به احترام 19 سرباز کشته شده خبردار ایستاده است. روابط عمومی فهرستشان را چک می کنند. آنها در این مدت سه ترخیصی داشته اند. 13 نفر باقی مانده هم در بخش هستند و هشت نفر در آی.سی.یو. کسی با این مشخصات در میان ترخیصی ها نیست. از خبرنگاران آبادانی کمک می خواهم تا این سرباز را برایم پیدا کنند. آنها جوانی به اسم «رضا ثامری» را به من معرفی می کنند و شماره اش را در اختیارم می گذارند. تماس می گیرم.

خودش است. می گوید: «بله، من و گروه تئاتر چپ، برای ادای احترام به سربازان جان باخته در حادثه نی ریز، آن پرفورمنس را در پارک شاپور آبادان اجرا کردیم». تئاتر پرفورمنس اجرا ثامری توضیح می دهد: «رسانه ها خبر را اشتباه منتقل کرده بودند. من جزء سربازان حادثه دیده نیستم و اصلا سرباز هم نیستم. البته در سال 1392 دوره آموزشی ام را در پادگان 05 کرمان گذراندم و این جاده مرگ بار برایم آشناست».

برای اینکه مطمئنم کند که بازیگر تئاتر است و نه سرباز، چند عکس و ویدئو از اجرایش برایم ارسال می کند. در ابتدای یکی از ویدئوها صدایی می گوید: «گروه تئاتر چپ تقدیم می کند».

رسانه های مجازی البته چیزهای دیگری را هم اشتباه منتقل کرده اند مثل مدت زمان اجرا را. ثامری می گوید: «مدت اجرا 15 دقیقه بود نه دوساعت. اما در همین زمان کوتاه هم بازخوردهای خیلی خوبی از مردم گرفتیم. تا جایی که پیرمردی یک لیوان آب روی صورت و گردنم ریخت، تا گرما را از من دور کند یا موتورسواری که موتورش را پارک کرد. به سمتم آمد تا پوتین های خاکی ام را با آستینش پاک کند». البته این خاک هم بخشی از گریم بازیگر بوده است.

ثامری صورتش را نیز با رنگ قرمز رنگ کرده بود و روی لباس سربازی اش جملاتی مثل اینکه «من سرباز وطن هستم» نوشته شده بود؛ گریمی که در دمای هوای بالای 50 درجه خوزستان چندان دوام نیاورد.   این پرفورمنس یکی از حرکت های مردمی در واکنش به این حادثه بود و به شکل گسترده ای منتشر شد.

ثامری معتقد است: «قصد ما در اجرای این پرفورمنس به چالش کشیدن مردم و برانگیختن احترام آنها به این حادثه بود. فکر می کنم پرفورمنس بهترین راه برای نشان دادن همدردی با دیگر اعضای جامعه هم هست».

لازم به ذکر است که پرفورمنس (Performance art) به لحاظ لغوی به معنای اجراست. اما هنر پرفورمنس، ذات هر اجرایی است که بر انسان متکی باشد.
به عبارت دیگر، این هنر در لحظه اتفاق می افتد. حادثه جزئی از پرفورمنس خواهد بود و همه اتفاقات در پرفورمنس از پیش تعیین شده و قابل پیش بینی نیست.
علاوه بر این پرفورمنس ارتباط مستقیمی با مخاطب خود دارد و یک بازی رفت و برگشت را می توان میان مخاطب و اجراگر مشاهده کرد. حضور مخاطب در یک اجرا می تواند در روند آن بسیار تاثیرگذار باشد.
پرفورمنس یکبار اتفاق می افتد و در صورت تکرار دیگر پرفورمنس نخواهد بود. در واقع ، پرفورمنس در حادثه شوکه کردن مخاطب خود تنها یک بار شکل اصلی خود را می گیرد و تکرار آن تنها در دو جا اتفاق می افتد؛ یکی رسانه هایی مانند عکس و فیلم است و دیگری حافظه جمعی است، یعنی آدمهایی که این اثر را می بینند و آن را منتقل می کنند.
در این روند انتقال تغییرات زیادی برای یک پرفورمنس اتفاق خواهد افتاد و ممکن است آنچه که شما از طریق حافظه جمعی از یک پرفورمنس دریافت می کنید، معنایی برخلاف اجرای اصلی را برای شما تداعی کند.

منابع:
شرق
همشهری آنلاین