مشکلات ناشی از خلأ در «خلا!»
گردشگر داخلی هستید یا خارجی، فرقی نمی‌کند. بعد از طی مسافت زیادی یک تابلوی WC می‌بینید، گل از گونه‌تان می‌شکفد اما یا با درهای قفل شده آن سرویس بهداشتی مواجه می‌شوید یا با تصویرهای نباید..!
کثافت از در و دیوار دستشویی‌های بین شهری می‌بارد، شلنگی که به زمین افتاده و تصاویری که از بیان آن معذوریم. فرهنگی که مدعی آن هستیم در توالت‌های بین شهری رعایت نمی‌شود. سازمان میراث، فرهنگی و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی، شهرداری‌ها هر یک توپ را به زمین آن دیگر می‌اندازد. یک ارگان از کسری بودجه می‌گوید و یک ارگان شانه بالا می‌اندازد، این وسط فقط مسافرانی هستند که در جاده‌ها بلاتکلیف به خود می‌پیچند.
میراث فرهنگی؛ سرویس‌های بهداشتی به ما ربطی ندارد
با اتمام ماه مبارک رمضان مسافرت‌ها آغاز می‌شود، مسافرت‌هایی که در ایام عید فطر و نیمه دوم شهریور ماه رنگ تازه‌ای می‌گیرد. انتظارات اولیه‌ای برای مسافران در این سفر‌ها وجود دارد. بحث ترافیکی از طرفی همیشه گریبان گیر بوده و انتظار مسافران این است که خدمات پلیس در این روز‌ها افزایش یابد، ایمنی و امدادرسانی نیز از دیگر مواردی است که مسافران می‌خواهند به چشم ببینند. اما بعد بهداشتی کمی متفاوت است و از نیاز‌های روزانه افراد که در جاده‌ها به میزان آن نیز افزوده می‌شود. مرتضی رحمانی موحد، معاون گردشگری کشور در گفت و گو با ایلنا به صراحت می‌گوید: «خدمات بهداشتی بین راه ربطی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ندارد.» او در توجیه این اظهار نظر از دستگاه هایی می گوید که بودجه این مساله به آنها می رسد:«وقتی بودجه، مجوز و امکانات در اختیار دستگاه دیگری است؛ خودشان باید پاسخگو باشند.»
بحث سرویس‌های بهداشتی چندین سال است که مطرح می شود، وضعیت ناگوار سرویس‌های بهداشتی بین راهی و حتی توالت‌های رها شده رستوران‌ها که فقط به فکر درآمد از پتانسیل مجموعه خود هستند و از طرفی قفل بودن بسیاری از سرویس‌های بهداشتی بین راهی در کنار پیشرفت روزافزون حمل و نقل جاده‌ای بسیار ناگوار جلوه می‌کند.
غمخوار، مدیر عامل کانون سراسری انجمن های صنفی دفاتر خدمات جهانگردی کشور می‌گوید: «ما برای حل مشکلات مربوط به سرویس‌های بهداشتی بین راهی نیاز به معجزه نداریم؛ همانگونه که ما به دنبال اختراع چرخ نیستیم، چون چرخ از قبل اختراع شده است. سال‌ها است در نقاط مختلف جهان مجموعه‌هایی بین شهری ساخته شده است که ایران نیز در سال های اخیر گام‌هایی دراین راستا برداشته است. مجموعه‌های جاده‌ای که رانندگان بعد از پیمودن مسافتی طولانی به آنجا می‌روند تا نه تنها خود بلکه استراحتگاهی برای خودرو آنها نیز باشد. در این مکان‌ها علاوه بر پمپ بنزین، تعمیرگاه‌ها، امکانی هم برای رفاه مسافران در نظر گرفته می‌شود. سرویس بهداشتی، رستوران، سوپرمارکت، نمازخانه و سایر امکاناتی که مسافران پس از چند ساعت نیاز به آنها دارد از جمله همین موارد است.»
متولیانی که شانه خالی می‌کنند
چند سال است که با حضور بخش خصوصی و همکاری‌های دولت مجموعه‌هایی در قالب RestArea مجتمع خدماتی و رفاهی در شاهرگ‌های اصلی کشور ساخته شده است. طرحی که با موفقیت همراه بوده و توانسته تصوری درست را در ذهن مسافران و گردشگران ایجاد کند. در ایران در زمان‌های گذشته و علی الخصوص در مناطق مرکزی و جنوبی کاروانسراهایی با همین خصوصیات ساخته می‌شد اما با گسترش شهر‌ها و متعاقب آن مسیرهای شهری و برون شهری نیاز به سرویس‌های بهداشتی، نمازخانه، رستوران و سایر موارد افزایش یافت. به گفته غمخوار سیستم غلطی که در دهه‌های اخیر اتفاق افتاده بود این است که هر ارگانی بدون هماهنگی دست به ساخت یکی از این مجموعه‌ها زد، پروژه‌ای که از پیش شکست خورده بود. به عقیده او بخش خصوصی یکی از مسوولان اصلی ایجاد RestAreaها است. بخش خصوصی با دریافت مجوز می‌تواند در افزایش مجموعه‌ها بین راهی گام‌های خوبی بردارد.
غمخوار درباره مسوولیت ساماندهی این مجتمع ها می‌افزاید: « مسوول اصلی و متولی سرویس‌های بین راهی وزارت راه و شهرسازی و سازمان میراث و فرهنگی است. بخش خصوصی نیز نقش مهمی دارد. فرض کنید اگر مجوزهای کافی داده شود و امکاناتی از جمله برق، آب، گاز و تلفن برای این مناطق ارائه شود، بخش خصوصی با سرمایه گذاری می‌تواند هم به درآمدی کافی برسد و هم مشکلات مسافران بین راهی را حل کند.»
آبروریزی بین المللی!
در بسیاری از سرویس‌های بهداشتی شهری و بین شهری شاهد دریافت مبالغی از مسافران هستیم، اتفاقی که در کشورهای دیگر در قالبی متفاوت رخ می‌دهد. آنچه باعث می شود دریافت این مبالغ در ایران درست نباشد عدم ارائه خدمات در کنار دریافت هزینه است. عرفان فکری، جهانگرد و کار‌شناس گردشگری با اشاره به اینکه پرداخت هزینه در سرویس‌های بهداشتی امر نویی نیست و در بسیاری از کشورهای جهان انجام می‌شود، می‌گوید: «یک شخص در کشور ترکیه برای رفتن به دستشویی ۱ لیر می‌پردازد این مبلغ حدود ۲ هزار تومان می‌شود. اما باید توجه داشت در این مکان‌ها امکاناتی در اختیار افراد قرار می‌گرفت. در حالی که دستشویی‌های بین شهری در کشور دربد‌ترین وضع ممکن قرار دارند. ما زمانی که گردشگران خارجی را برای رفع نیاز خود به سرویس بهداشتی‌های بین شهری می‌بریم کاملا با یک آبروریزی مواجه می‌شویم، این فقط در سرویس های بین شهری نیست. در بسیاری از سایت‌ها، موزه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی نیز این مشکل وجود دارد. یک سرویس فرنگی برای افراد خارجی بازدید کننده در نظر گرفته نشده است. این ضعف مسوولان را به خوبی در این امر نشان می‌دهد. نتیجه این اهمال کاری نیز چیزی جز خراب شدن وجهه کشور نیست.»
غمخوار مدیر عامل کانون سراسری انجمن های صنفی دفاتر خدمات جهانگردی کشور نیز در این باره می‌گوید: «دستشویی‌های بین شهری اگر رها شوند چیزی می‌شود که تا به امروز دیده‌ایم. باید توجه کرد که طرح توالت‌های جاده‌ای با شکست مواجه شده است و ادامه دادن آن نه تنها تصویری نامناسب از فرهنگ ایرانی را ارائه می‌دهد بلکه غیر بهداشتی نیز است.:
فرهنگی که با تمدن نمی‌خواند
سیستم جهانی بهداشت و مسافرتی به سمت مجموعه‌های بهداشتی پیش می‌رود، اما کشور هیچ پیشرفتی در این رابطه نداشته است موضوعی که می‌توان از کم کاری‌های مربوط به مجوز و پاسکاری چنین مقوله‌ای بین وزارت راه وشهرسازی و میراث فرهنگی و گردشگری اشاره کرد.
عرفان فکری که به ۹۳ کشور جهان مسافرت کرده است در ارتباط با سرویس‌های بهداشتی کشور می‌گوید: «کشور ما کاملا با این مشکل مواجه است، نبود، کمبود سرویس بهداشتی و از طرفی امکانات نامناسب موجود در خدمات بهداشتی‌های بین راهی در کشور. به عقیده من در چنین مقوله‌ای باید منطقه‌ای عمل شود. کشور ما در حال رشد و جذب گردشگر است، چیزی که باید با ارائه امکانات به آن بها داد، وقتی یک گردشگر با بد‌ترین امکانات بهداشتی مواجه می‌شود بعد از بازگشت به کشورش نمی‌داند فرهنگ مردم ایران را در برخورد محبت آمیز آنها ببنید یا آلوده و کثیف بودنشان در توالت‌های بین راهی و شهری. همین می‌شود که نظر این افراد نسبت به ایران عوض خواهد شد و به گونه‌ای کم کاری‌ها در این زمینه تبلیغات ضد برای جذب گردشگر می‌شود.»
باز هم پای مردم در میان است!
بسیاری از مسافران در ایران دستشویی‌های بین راهی را یکبار مصرف می‌دانند و بدون در نظر گرفتن بهداشت کافی و تمیز کردن آن به راه خود ادامه می‌دهند.
باید توجه داشت که کمبود سرویس‌های بهداشتی هرچند از کم کاری و اهمال مسوولان راه سازی و میراث نشات می‌گیرد اما مردم نیز باید خودشان در نگهداری سرویس‌های بهداشتی کوشا باشند. به گفته مسوولان رفتن به سمت RestAreaها تنها راه حل مشکلات مربوط به سرویس‌های بهداشتی بین راهی کشور با آن است.
منبع: ابتکار
