ارزش غذایی برنج
برنج از غلات بسیار مغذی و پُر مصرف ترین غذای دو سوم جمعیت جهان محسوب می شود. ویژگی های خاص برنج، آن را به یک ماده‌ی غذایی پُر مصرف، برای تأمین نیازهای غذایی تبدیل کرده است.
هر نیم لیوان برنج سفید حاوی 103 کالری و هر نیم لیوان برنج قهوه‌ای حاوی 108 کالری است. برنج فاقد چربی، کلسترول، گلوتن و سدیم می‌باشد. هضم این ماده‌ی غذایی بسیار آسان است.
ارزش ترکیبات تشکیل دهنده ی برنج:
کربوهیدرات‌ها
کربوهیدرات های ساده و پیچیده، بخش مهمی از رژیم غذایی فرد را تشکیل می دهند. بیشترین مقدار انرژی بدن از این منبع غذایی تامین می شود. حداقل نیمی از کالری مصرفی، باید از کربوهیدرات‌های پیچیده مانند برنج تأمین گردد. قندها، نشاسته و فیبرها نیز اشکال دیگری از کربوهیدرات‌ها هستند.
کربوهیدرات‌های ساده، قندهایی مانند گلوکز، فروکتوز، لاکتوز و ساکاروز هستند و از کربوهیدرات‌های پیچیده می توان به نشاسته، گلیکوژن و فیبرها اشاره کرد. این ترکیبات، به شکل زنجیر طویلی متشکل از کربوهیدرات‌های ساده مثل گلوکز هستند. شکل ذخیره‌ای کربوهیدرات‌ها در گیاهان، به صورت نشاسته و در انسان به صورت گلیکوژن می باشد.
برنج غذایی از دسته ی کربوهیدرات‌های پیچیده است که نسبت به غذاهای کربوهیدراتی ساده، حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر بیشتری می باشد.
برنج دارای کربوهیدرات زیادی است(3/32- 5/25 گرم کربوهیدرات در هر 100 گرم برنج پخته).در واقع 90 درصد کالری برنج ناشی از کربوهیدرات آن است و در هرم غذایی جزء گروه "نان و غلات" محسوب می شود.
فیبر رژیمی
تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف حداقل 25 گرم فیبر در روز، خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش می دهد.
غذاهای غنی از فیبر، به بهبود عملکرد روده‌ها کمک کرده و درصد ابتلا به بیماری های روده‌ای را کاهش می دهد.
یک دوم فنجان برنج سفید حاوی 3/0 گرم فیبر رژیمی است، در حالی که همین مقدار برنج قهوه‌ای حاوی 8/1 گرم فیبر رژیمی می باشد (تصویر بالا برنج سفید و قهوه ای را نشان می دهد).
پروتئین
پروتئین‌های موجود در رژیم غذایی، اسیدهای آمینه ی لازم را برای ساخت و نگهداری بافت‌ها، آنزیم‌ها و برخی هورمون‌های بدن فراهم می آورند. بسیاری از عوامل تنظیم کننده‌ی فرآیندهای بدن، پروتئینی هستند. ضمناً این ترکیبات می توانند به عنوان منبع انرژی عمل کنند.
پروتئین‌ها از زنجیره‌هایی با واحدهای اسید آمینه ای تشکیل شده اند. بدن انسان قادر به ساخت اسیدهای آمینه ی ضروری نمی باشد. به این دلیل این دسته از اسیدهای آمینه، باید از طریق رژیم غذایی وارد بدن شوند. در حین ساخت پروتئین در بدن، حضور هر 8 اسید آمینه ی ضروری به شکل همزمان ضروری است.
اگر چه برنج منبع غنی ای از پروتئین به شمار نمی رود(5/2- 2 میلی گرم پروتئین در هر فنجان برنج پخته)، ولی کیفیت پروتئینی آن از سایر غلات بالاتر می باشد.
ارزش بیولوژیکی، معیاری برای سنجش کیفیت پروتئین است و بیان می کند که چه مقدار از نیتروژن موجود در پروتئین خورده شده، در بدن حفظ می شود.
کامل ترین پروتئین غذایی با چنین استانداری (ارزش بیولوژیکی برابر 100)، پروتئین تخم مرغ می باشد که به عنوان پروتئین مرجع توسط FAO* (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) در نظر گرفته شده است.
ارزش بیولوژیکی پروتئین برنج، 86 است. برای مثال، ارزش بیولوژیک پروتئین فیله ی ماهی 90- 75 و پروتئین ذرت 40 می‌باشد.
پروتئین‌های که ارزش بیولوژیکی بالای 70 دارند، به عنوان پروتئین‌هایی با کیفیت قابل قبول در نظر گرفته می شوند.
چربی
برنج حاوی مقدار بسیار ناچیزی چربی می باشد(2/0 گرم چربی در یک دوم فنجان برنج سفید پخته شده). بدن انسان قادر است تمام اسیدهای چرب (واحد تشکیل‌‌دهنده چربی) مورد نیاز خود، به جز اسید لینولئیک را بسازد. این اسید چرب (اسید لینولئیک) حدود 30 درصد از کل اسیدهای چرب موجود در برنج را شامل می شود.
برنج فاقد کلسترول است (کلسترول خاص چربی‌های حیوانی است) و با توجه به درصد بسیار پایین چربی، یک غذای فوق‌العاده در تمام رژیم‌های غذایی محسوب می گردد.
نسرین مؤید نیا- کارشناس‌ارشد صنایع غذایی
* FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION
مطالب مرتبط در این سایت:
- نقش کربوهیدارت ها در سلامتی انسان
- نقش فیبر غذایی در سلامتی بدن
- اثرات مفید فیبرهای‌غذایی بر بیماری‌ها
