سرمایه گذاری داعش روی فضای مجازی

با محدود شدن مناطق تحت سلطه داعش، این گروه تروریستی به فکر کسب درآمد از راه های دیگر و تغییر حوزه فعالیت های خود به فضای مجازی افتاده است.

بخش ارتباطات تبیان

با گذشت پنج سال از ظهور داعش در سوریه و عراق، در ماه های اخیر این گروه تروریستی تحت فشار بی سابقه جبهه های مردمی، ارتش عراق و سوریه قرار گرفته است که باعث شده تا مناطق تحت سلطه داعش محدود شود. این امر موجب شده تا درآمدهای داعش که از طریق فروش نفت تأمین می شد، با کاهش شدید مواجه شود و در پی یافتن منابع جدید درآمد باشند.

رشد حملات اخیر سایبری در قالب باج افزار که توجه مجرمین اینترنتی را به خود جلب کرده، به نظر راه کار مناسبی برای این گروه تروریستی است. تحقیقات انجام شده نشان از گسترش فعالیت تروریستی اعضای داعش در «وب تاریک1» دارد که به استخدام و برون سپاری حملات تروریستی اقدام کرده اند.

در ادامه سعی شده با ذکر مواردی به بررسی ابعاد این موضوع بپردازیم؛ چراکه این موضوع می تواند به معضلی برای کشور ما که در همسایگی این بحران جهانی قرار گرفته، تبدیل شود.

جیمز اسکات با همکاری درو اسپانیل از موسسه تحقیقاتی «فناوری  زیرساخت های حیاتی واشینگتن»، در گزارشی با عنوان «آناتومی سایبرجهاد»، تهدیدات و خطرات تروریستی داعش را که در وب تاریک به کمین نشسته اند، کشف و بررسی کرده اند. در ابتدا جاه طلبی اصلی داعش پایین کشیدن مرزهای کشورهای خاورمیانه و ایجاد یک خلافت جعلی با اَعمال افراطی از اسلام بود، اما ازآنجاکه راهبرد اول در پی پیشرفت های ارتش عراق و ارتش سوریه در مبارزه با داعش بسیار متزلزل شده، آن را تبدیل به راهبرد دیگری کرده اند: گسترش ترور، اختلاف و تخریب با استفاده از فناوری های نوین.

* این نگرانی ها با انتشار لیست ترور داعش در اینترنت که نام 150 نفر کانادایی در آن دیده می شود، دوچندان شده است. ولی چرا باید نگران بود؟

این گروه تروریستی فهرست های زیادی از این قبیل منتشر کرده  است. در بسیاری از موارد، اسامی منتشرشده را از طریق منابع باز و در دسترس دریافت می کنند، نه از طریق نشت اطلاعات و نقص فنی. به تازگی با حملات تازه تروریستی با نام «حمله گرگ تنها2»، این موضوع کاملاً مشخص شده است که تروریست ها دیگر نیازی به ارتباط با دیگران و آموزش دیدن ندارند.

آن ها به تنهایی احساس مسئولیت کرده و برای ادای دین خود به خلافت خودخوانده داعش دست به فعالیت های موردنظر این گروه تروریستی می زنند. به این دلیل است که باید در مورد این تحرکات نگران بود؛ اما این موضوع برای «جهادگراهای سایبری» بیشتر از یک جنگ روانی است و هدف آن ها ایجاد نوعی ترس و بیگانه هراسی است.

* اما چگونه اینترنت می تواند خطر حمله گرگ تنها را افزایش دهد؟

گرگ های تنها به نظر می رسد که نمونه اولیه این حملات تروریستی باشد. آن ها از نظر احساسی شکست خورده اند و تجربه های عمیق روانی و اجتماعی از ترک شدن، این افراد را تهدید یا رنج می دهد.

این افراد از نظر احساسی اغلب ناتوان هستند و نمی توانند به استخدام درآیند و یا این کار را به سختی انجام می دهند، بنابراین وقت زیادی در اختیار دارند تا دست به انجام چنین عملیات انتحاری بزنند.   گرگ های تنها، فقط از میان جهادگراها نیستند بلکه ممکن است از مخالفان حکومت از دو حزب چپ و راست باشند که در میان مفاهیم افراطی مانند مخالفت با هم جنس بازی یا جمهوریت به جای دموکراسی غرق شده باشند.

این افراد اغلب از محیط اجتماعی جدا هستند به این خاطر که اعتقادات آن ها به شدت منحرف است و با استفاده از رایانه به دنبال هر چیزی هستند که آن ها را به سمت اعتقادات منحرف بیشتری هدایت کند.   تالارهای گفت وگو در وب تاریک به آن ها احساس معمولی بودن می دهد. این تالارهای گفت وگو و کانال های ارتباطی مکانی است که جهادگراها و افراطی ها می توانند در آنجا مشورت بگیرند و برای انجام عملیات تروریستی با یکدیگر همکاری کنند.

چیزی که این محیط را از بقیه وب متمایز می کند ارائه خدمات 24 ساعته است که تروریست ها می توانند در آن به ارائه پیشنهاد های کاری خود بپردازند و به صورت جهانی به آن دسترسی داشته باشند. این افراد به صورت اینترنتی می توانند آموزش ببینند که چگونه قدم به قدم، حملات سایبری انجام دهند.

داعش از نظر فناوری خیلی پیچیده نیست ولی منابع مالی آن ها اجازه می دهد که اقدام به برون سپاری پروژه های خود کنند. مزدوران سایبری هم وجود دارند که به صورت پیمانکاری، فعالیت هکری انجام می دهند.

این هکرها می توانند از طریق نرم افزارهای مطمئن به رایانه ها نفوذ کنند. این نقص امنیتی «روز صفر» نام گرفته که یک آسیب پذیری ناشناخته است و قبل از اینکه سازندگان نرم افزار آن را شناسایی کنند، مورداستفاده هکرها قرار می گیرد.

این حفره های امنیتی در وب تاریک بین 50 تا 150 هزار دلار به فروش گذاشته می شوند. تروریست ها می توانند در این محیط حملات چندلایه سفارش دهند و باج افزار خریداری کنند. از این باج افزارها برای دریافت اطلاعات سازمان های دولتی حساس، بیمارستان ها و دانشگاه ها استفاده می شود و به منبعی برای درآمد مالی داعش تبدیل شده است.

کارشناسان امنیت معتقدند که امکان ردیابی این نوع تروریسم در وب تاریک وجود ندارد چراکه این قسمت از اینترنت در موتور جست وجوی گوگل ایندکس نمی شود. امکان محدودیت رمزنگاری نیز وجود ندارد به این خاطر که رمزنگاری آن به صورت الگوریتم های پیچیده ریاضیاتی انجام شده است.

فعالیت های داعش اما به این موضوع محدود نمی شود و گروه سایبری که با عضویت متخصصان رایانه و امنیت در گروه تروریستی تشکیل شده، همچنان به فعالیت های علنی و آشکار خود ادامه می دهند. این اعضا از شبکه های اجتماعی مانند توییتر و فیس بوک، برای تبلیغات خود استفاده می کنند. این اعضا عمدتاً از کشورهای اروپایی به عضویت داعش درآمده اند که باعث نگرانی دولت های اروپایی در موفقیت آمیز بودن حملات تروریستی داعش در آینده شده است؛ چراکه این اعضا به محیط کشور خود آشنا هستند و در برنامه ریزی های تروریستی از آن ها استفاده می شود.

جنید حسین یکی از این اعضای سایبری داعش است که سال 2012 توانسته بود لیست مخاطبان تونی بلر، نخست وزیر سابق انگلیس را هک کند. جالب اینجاست که این فرد بعد از محاکمه دادگاه به عنوان تروریست شناخته نشد.

وی بعد از دو سال به نیروهای داعش در سوریه پیوست.  متخصصان امنیت اطلاعاتی آمریکا معتقدند که مغز متفکر عملیات هکری که منجر به هک حساب کاربری توییتر و یوتیوب فرماندهی مرکز ارتش آمریکا شد، جنید حسین بود. در این حمله هکری، بخشی از اطلاعات و اسناد محرمانه ارتش نیز منتشر شد.

شایان ذکر است به تازگی حملات گرگ تنها به بزرگ ترین معضل امنیتی در کشورهای هدف داعش مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه و دیگر نقاط جهان تبدیل شده و اضافه شدن قالب سایبری به حملات تروریستی به نگرانی های امنیتی دولت ها افزوده است. حمله متین به کلوپ هم جنس بازان در اورلاندو آمریکا نیز ازاین دست حملات بود. عمر متین توانسته به تنهایی این عملیات را طراحی و اجرا کند.

* تبدیل فضای سایبری به میدان جنگ

مایکل راجرز، رئیس فرماندهی سایبری آمریکا در سخنرانی سال گذشته خود در اجلاس امنیت سایبری کاخ سفید، عنوان کرد: «ما نیاز به در نظر گرفتن یک بعد سایبری در جاهایی که با آن ها در ارتباط هستیم، داریم».

وی همچنین افزود که مبارزه با تروریسم در اشکال مختلف انجام می شود و فرقی بین آن ها نیست. در راستای همین صحبت ها، آمریکا سال گذشته میلادی در ملاقاتی با شورای همکاری خلیج فارس، با تأکید بر ادامه مبارزه با داعش، به کشورهای عضو این شورا قول افزایش همکاری های امنیتی در حوزه سایبری را داد تا بتوانند با تهدیدات پیش رو مقابله کنند.

پشتیبانی از قابلیت های جدید در دفاع سایبری می تواند به آمریکا کمک کند تا با پوششی مرکب از بازیگران مختلف منطقه وارد کارزار جدید شود. از طرفی وجود بازیگر قدرتمند سایبری مانند ایران در منطقه آمریکا و اسرائیل را به فکر انداخته است تا معادلات قدرت سایبری در منطقه را به نفع خود تغییر دهند. این تغییر معادله در حوزه امنیت سایبری در شکل قراردادهای همکاری امنیتی که بین شرکت های اسرائیلی و آمریکایی با اعضای شورای خلیج فارس مانند قطر و امارات انجام شده، صورت گرفته است.

این در حالی است که ماجراجویی های هکرهای منتسب به عربستان در حملات سایبری اخیر وبگاه های ایران، به نوعی آزمایش توان سایبری ایران و اعلام آمادگی طرف های مقابل در این زمینه بود.

این اقدامات می تواند سیاست جدید مقامات صعودی برای جهت دهی توان سایبری داعش در کانال مقابله با ایران نیز تلقی شود.

بازیگران منطقه ای در فکر استفاده از آخرین توان داعش در راستای اهداف خود هستند و با کانالیزه کردن برخی فعالیت های داعش سعی در استفاده از بیشترین توان با کمترین هزینه برای مقابله با ایران هستند.

نتیجه گیری

همه این تحولات یک معنی می دهد: جنگ های سایبری را جدی بگیریم. این جنگ ها چه از سوی داعش، چه از سوی کشورهای مرتجع خلیج فارس و چه از سوی دشمنان دیرینه ما، اسرائیل و آمریکا صورت بگیرد، مرحله آغازین جنگ تمام عیاری است که تعیین کننده معادلات منطقه خواهد بود؛ بنابراین نیاز است که کشور ما هم به ارتقای امنیت زیرساخت های سایبری خود اقدام کند تا در زمان بحران توانایی کنترل این گونه حملات را داشته باشد و بتواند این تهدیدها را به فرصت تبدیل کند. وقتی حتی گروه های تروریستی مانند داعش به ضرورت حضور و فعالیت جدید در فضای سایبری پی برده اند، این امر واضح و روشن است که عدم حضور در این صحنه به معنای واگذاری سنگر کلیدی به دشمنان ایران خواهد بود. وقتی دشمن به صورت «همه بعد رشد یافته» در فکر تقویت نقاط ضعف خود برآمده است مسئولین ایرانی را نیز باید به فکر تقویت هرچه بیشتر نقاط ضعف خود بیندازد.