تبیان، دستیار زندگی
د مایكل مور می‌گویند تنها دستمزد بازیگران فیلم اخراجی‌ها ساخته مسعود ده‌نمكی در حدود كل هزینه‌های ساخت پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران آتش بس است. با این همه می‌گویند اگر محمدرضا شریفی‌نیا در این فیلم همكاری نمی‌كر...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مسعود ده‌نمكی؛ به‌من می گویند مایكل مور

می‌گویند تنها دستمزد بازیگران فیلم اخراجی‌ها ساخته مسعود ده‌نمكی در حدود كل هزینه‌های ساخت پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران آتش بس است. با این همه می‌گویند اگر محمدرضا شریفی‌نیا در این فیلم همكاری نمی‌كرد باز هم بازیگران در فیلم بازی نمی‌كردند. می‌گویند مسعود ده‌نمكی الگوی سینماگران مورد علا‌قه دولت نهم است. می‌گویند حداقل او را در چند رشته كاندیدا خواهند كرد یا به او جایزه خواهند داد تا دل او و طرفدارانش را شاد كنند. خبرگزاری‌ها او را مایكل مور ایران می‌دانند.

می‌گویند و می‌گویند و می‌گویند و... مسعود ده‌نمكی از آن زمان كه به عنوان روزنامه‌نگار شلمچه را اداره می‌كرد تا اكنون كه به قول خودش 2 فیلم مستند انتقادی <فقر و فحشا> و <كدام استقلا‌ل؛ كدام پیروزی؛> را در كارنامه خود دارد همواره حضورش با واكنش‌ها و حاشیه‌های فراوانی روبه‌رو شده است. ‌ او خود در این گفت‌وگو از متفاوت و منتقد بودنش می‌گوید. این كه جایزه برایش ملا‌ك نیست او فیلم را براساس خاطرات سه ساله‌اش از جنگ ساخته است، برخی از شخصیت‌های فیلم هنوز زنده‌اند. ‌ ده‌نمكی فیلمی ساخته درباره اراذل جنوب شهر كه به جبهه می‌روند.


اولین ساخته سینمایی‌تان به بخش مسابقه سینمای ایران در جشنواره فیلم فجر راه پیدا كرد. این انتظار البته چندان دور از تصور نبود؟

بله، این توفیق نصیبم شد. البته من برای مسابقه فیلم نساختم. انگیزه چیز دیگری است. سعی كردم فیلم در مضمون، نگاه متفاوتی را داشته باشد. عوامل مختلف در این زمینه زحمت فراوانی كشیدند. محصولش این شد كه فیلم در بخش مسابقه پذیرفته شود و مورد رضایت قرار گیرد.


به نظر می‌رسد بازیگران، نقش بیشتری در این موفقیت داشتند.

البته برای موفقیت یك فیلم چند عامل تأثیر دارد. فیلمنامه، ساختار، كارگردانی، یكی از عوامل هم بازیگران هستند. همه دست به دست هم می‌دهند و موفقیت را در كنار هم می‌سازند. اخراجی‌ها، به نظر با یك ساختار و مضمون متفاوت حتی از لحاظ بازیگری ارائه شده است. اصلا‌ آمدن ما در این زمینه برای بیان یك حرف متفاوت است.


و این حرف متفاوت كدام است؟

هر چند فیلم حاشیه‌هایی داشت ولی در فیلم به واقعیت‌های جبهه و تاریخ جنگ كه كمتر گفته شده است می‌پردازد. می‌خواستم همان آدم‌هایی را كه در جنگ می‌شناختم به گونه‌ای طرح بكنم كه با مخاطب و نسل امروز ارتباط برقرار كند. آن نگاهی كه جبهه ایستگاه آدم‌سازی است را نشان دهم تا در سینمای دفاع مقدس مصداق پیدا كند، همیشه این نگاه كلیشه‌ای بوده است این‌كه رزمندگان یك سری اسطوره‌های دست نیافتنی هستند. اغراق گویی در تمام ابعاد باعث دوری مخاطب از سینمای دفاع مقدس شده است.

اخراجی‌ها> یك فتح بابی برای ارائه تصویر دیگر از رزمندگان است.


پس این آدم‌هایی كه شما اشاره می‌كنید، واقعی بودند، در یك مسیر واقعی؟

بله، اینها همه شخصیت‌هایی هستند كه من می‌شناختم، دوستانم بودند و آنها در یك مضمون عرفانی سیروسلوك انفسی با محوریت و گفتمان طنز در قالب جنگی قرار می‌گیرند. تلفیق این سه تا، كار مشكلی بود. از طرف دیگر خیلی از ستاره‌ها برای این مضمون در كنار هم قرار گرفتند.


اما به هرحال با این تعداد زیاد بازیگر به نظر می‌رسد بار اصلی بر دوش آنها است؟

فیلمنامه قصه محور است نه شخصیت محور، درست است كه تعداد بازیگران زیاد است. اما این فیلم، فیلم دیالوگ است. به‌هرحال هركدام یك پیام خاص دارند و نماینده یك طبقه هستند.


فكر می‌كنید چطور شد كه این بازیگران مختلف در فیلم شما حضور دارند و بازی می‌كنند؟

اولین آنها جنجال است. از طرف دیگر فكر می‌كنم فیلمنامه كشش داشت كه مجموعه‌ای از بازیگران در كنار هم جمع شوند. حتی در نقش‌های قوی‌تر نیز حضور داشته باشند.


اما تمام بازیگرانی كه مدنظرتان بود در فیلم حضور پیدا نكردند؟

آقای شریفی‌نیا، كاسه‌ساز و خودم گزینه‌های مختلفی را در نظر گرفتم. نكته جالب این جا است كه براساس شرایط، كمتر كسی بود كه پیشنهاد شد و حاضر نشد در فیلم حضور داشته باشد، فكر می‌كنم. به خاطر همین نگاه متفاوت فیلم است كه حاضر شدند در آن بازی كنند. از سوی دیگر معتقدند فیلمی است كه نگاه‌ها را جلب می‌كند. آنها در عمل هم توانستند خیلی خوب كار كنند.


در فیلم شما بازیگران حرفه‌ای زیادی حضور داشتند، آیا كاملا‌ براساس خواسته‌های شما كار پیش می‌رفت؟

یك تعامل 2 طرفه با هم داشتیم. چگونگی و شكل روابطی كه بین افراد مختلف گروه بود. اینكه با تفاوت‌های رفتاری همدیگر چطور برخورد می‌كردند. نوع تعاملی كه این افراد با هم داشتند و سرانجام به یك رفاقت رسید، همه در كنار هم جالب بود. تلا‌ش و رفتار سیاهی لشگرها كه متفاوت با رفتار بازیگران بود و سرانجام همه به رفاقت رسید و با هم‌ اكنون رفت و آمد خانوادگی دارند.


شما می‌گویید فیلمنامه را خودتان براساس واقعیت‌‌ها نوشتید از تجربیات دیگران هم استفاده كردید؟

برای نوشتن فیلمنامه از مشورت حداقل 10 نفر دیگر استفاده كردم. نكات، نقطه نظرها، دیدگاه‌های افراد گوناگون از پیمان قاسم‌خانی، یوسفعلی میرشكاك، سعید دولت‌خانی و ... را استفاده كردم.


یعنی واقعا از گرایش‌های مختلف فكری بودند؟

فكر نمی‌كنم این تقسیم‌بندی‌ها و خط‌كشی‌ها را در زمینه هنر و سینما و بازیگری داشته باشم، اما آقای قاسم‌خانی فكر می‌كنم به این دیدگاه نزدیك‌ترند. اما از هر نوع نگرش یك نوع مشاوره گرفتم تا نگاه جامع‌گرایی داشته باشم.

ولی نكته مهم این است كه در زمان جنگ این چپ و راست‌ها وجود نداشت. آدم‌های مختلف با نگرش‌های گوناگون برای دفاع مقدس در كنار هم می‌جنگیدند و به تاریخ احترام گذاشتند.

در واقع می‌خواستم به این نكته اشاره كنم كه همه ما مشتركاتی داریم، میهن، انقلا‌ب ولو این كه تفكر و خط فكری‌مان فرق كند.

در فیلم هم این دیالوگ‌ها به طنز گرفته شده است.


این اولین كارگردانی حرفه‌ای شما است. آیا آن مراحل سخت دریافت مجوز كارگردانی از خانه سینما را طی كرده‌اید؟

من خیلی بیشتر از بقیه آن مراحل را طی كردم. اما مجوز كارگردانی اول از خانه سینما را نگرفتم. خیلی‌ها اول كار می‌كنند و پروانه كارگردانی نمونه كار می‌برند. البته این ریسكی است كه تهیه‌كننده انجام می‌دهد كه از یك كار اول حمایت كند.


به نظر می‌رسد شما خیلی راحت فیلم‌تان را ساختید هربار خبرهای مثبتی در طول ساخت فیلم شنیده می‌شد.

هر بار برای ساختن فیلم‌هایم جنجال پیش می‌آید و در مراحل مختلف ساخت فیلم از هفت‌خوان رستم رد می‌شوم. بحث دولت‌ها‌هم نیست. بحث سلیقه‌ها است. در زمان خاتمی هم همین مشكلا‌ت بود مگر سر مستند <فقر و فحشا> نبود كه امكان اكران ندادند و مشكل ایجاد كردند.


اما این بار درباره جنگ بود یك موضوع مهم و مورد توجه؟

همانطور كه یكی از سرداران جنگ ما می‌گفتند: <مطبوعات ما جنگ را درشت می‌نویسند، درست نمی‌نویسند.> ‌ جنگ ما سلیقه‌ای به تصویر كشیده شده است. به خاطر همین بسیاری از حقایق گفته نشده است.


اما شاید تنها معترضان این فیلم شما دولت نباشد، شاید مثل فیلم‌های آقای حاتمی‌كیا، برخی از مسیحی‌ها و نگاه‌های دیگر معترض فیلم باشند؟

ممكن است اما آنهایی كه جنگ را دیده‌اند و آدم‌های جنگ را می‌شناسند تأكید می‌كنند كه فیلم مبتنی بر واقعیت است.


پس نگران برخورد مخاطب نیستید؟

مخاطبان جشنواره فیلم، حرفه‌ای هستند. امیدوارم واكنش‌ها و نكته‌های خوبی بیان كنند، موضوع این است كه با آن


مخاطب نسل امروز، چقدر می‌تواند ارتباط برقرار كند؟

اما به هرحال فیلم در مراحل مختلف بی‌عنایتی‌هایی دید.


ولی می‌گویند شما فیلمساز مورد توجه و الگوی دولت نهم هستید. حتی وزیر فرهنگ و ارشاد پشت صحنه فیلم‌تان آمدند.

بله؛ این لطف را كردند اما روزهای آخر آمدند كه بعضی از شبهه‌ها برطرف شده بود. مشكلا‌ت زیادی برسر راه فیلم بود. امكاناتی كه در خدمت دیگران بود در اختیار فیلم ما نبود. درباره وسایل جنگی خیلی از فیلم‌ها آن مشكلا‌تی كه ما داشتیم را نداشتند.


شاید به خاطر این كه فیلم‌تان برلبه تیغ است؟

این فیلمی است كه 70 درصد بودجه آن برعهده بخش خصوصی بود و 30 درصد بودجه آن را دولت برعهده گرفت. در این فیلم خیلی مسائل برعكس شد. خیلی سخت كار درآمده است. امیدوارم حاصل به گونه‌ای باشد كه بعدا حسرت بخورند.


اما قبول ندارید به هرحال شما فیلمساز مطلوب دولت جدید هستید؟

این تقسیم‌بندی‌ها را نمی‌دانم. آیا من جزو آنها هستم یا نه. زبان من انتقادی است. چه در مطبوعات كه بودم چه در سینما. آنچه كه ساخته شده است بیشتر از نگاه مردم مورد استقبال قرار گرفته است تا مسوولا‌ن.


اما چاقو كه دسته خودش را نمی‌برد؟

در مورد من می‌گویند كه این طور است. نیویورك تایمز گفته است ده‌نمكی، مایكل‌مور ایران است.


ولی پیش‌بینی شده است كه شما حتی جایزه‌ای هم در جشنواره فیلم فجر امسال می‌برید؟

جایزه برایم اصلا‌ اولویت ندارد. 2 قشر، مستحق بردن جایزه هستند. جوان‌هایی كه احتیاج به انگیزه دارند و حرفه‌ای‌هایی هم كه خلا‌قیت جدیدی را ایجاد می‌كنند. ‌ من به تشویق احتیاج ندارم و كار ویژه‌ای هم در كنار بزرگان سینما نكرده‌ام.

منبع : هلیا آبادی، اعتماد ملی


لینک :

گالری عکس فیلم سینمایی اخراجی ها

رژه "اخراجی ها" جلوی دوربین "ده نمکی"‏

گفتگو با عبدی : ده نمکی آرتیست بسیارخوبی است.