سلول کوچک ترین اما حیات بخش ترین واحد بدن موجود زنده

یازدهمین دوره از پروژه  های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال  های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح  ها و ایده  های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه  ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده  های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح  های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: سلول کوچک ترین اما حیات بخش ترین واحد بدن موجود زنده
نام ارائه دهنده/دهندگان: ساغر مصفا
زمینه و نوع پروژه: علوم زیستی  - زیست شناسی
درجه سختی: متوسط
نام مدرسه: پژوهش سرای ابن شهراشوب ساروی

زندگی از یک سلول آغاز می گردد. بدن همه موجودات زنده چه گیاهان و چه جانوران از سلول تشکیل شده است، سلول ها حیاط و زندگی به موجود زنده می بخشند. این واحدهای کوچک که با چشم دیده نمی شوند آن قدر برای بدن لازم و ضروری هستند که نبودشان آسیب جدی بر بدن وارد می کند. در دنیای امروزی و با توجه به پیشرفت علم و دانش دیگر کمتر باید نگران خیلی از بیماری ها بود زیرا نگهداری از سلول های بنیادی در بانک سلولی کشور امکان امید به زندگی را چند برابر کرده است و ژن ها این نابغه های دوست داشتنی هر روز بیشتر از روز قبل در خدمت انسان قرار می گیرند.
هدف از پژوهش حاضر معرفی انواع سلول  ها است، بنابراین جهت معرفی سلول ها علاوه بر تحقیقات کتابخانه  ای و جستجو در اینترنت در پژوهش حاضر سعی شده است ماکت هر کدام از سلول های معرفی شده به همراه روش ساخت آن توضیح داده شود.

سلول ها از چه قسمت هایی درست شده اند؟
هر سلول سه قسمت دارد.

1. پوسته یا غشای سلولی

2. سیتوپلاسم و

3. هسته که داخل آن هستک قرار دارد.

پوسته خارجی ترین قسمت سلول است و مانند سدی مانع از ورود جسم خارجی به سلول می شود. هسته داخلی ترین قسمت سلول مانند فرمانده سلول عمل کرده و همه اطلاعات سلول را در خود ذخیره می کند. سیتوپلاسم مایع غلیظی است که دور هسته را فرا گرفته و شامل قسمت های مختلفی مثل میتوکندری، شبکه آندوپلاسمی، ریبوزوم، لیزوزوم و دستگاه گلژی است.

کروموزوم و ژن چیست؟
همان طور که گفته شد در هسته هر سلول X های قرار دارند به نام کروموزوم و ما انسان ها در بدن خود 46 تا کروموزوم داریم که یک جفت از این کروموزوم ها کروموزوم های جنسی نامیده می شوند. کروموزوم ها هستند که صفات را از پدر و مادر به بچه ها انتقال می دهند.

شکل 1. ماکت کروموزوم

سلول ها چه شکل هایی دارند؟
هر بافتی در بدن ما سلول های مخصوص به خودش را دارد. تقریبا می توان گفت به تعداد بافت های بدن سلول وجود دارد که هر کدام نیز به چند دسته تقسیم می شوند که بر اساس نوع کارشان متفاوتند. در واقع هر سلول کاری را می کند که در آن بافت قرار دارد مثلا سلول ماهیچه ای شکل و کارش با سلول استخوان متفاوت است.

طرز ساخت ماکت سلول
برای ساخت ماکت سلول اول وسایل لازم را آماده نمود که شامل: بشقاب یک بار مصرف، رشته های کاموا، چند دانه عدس و لوبیا، رنگ گواش، ماکارونی شکلی، لوله خالی دستمال کاغذی و صفحه کار بود. با توجه به طرح اولیه دانش آموز ابتدا هسته را از لوله دستمال کاغذی جدا کرده و در وسط بشقاب چسباند. و بعد یکی یکی آن چه را که در سیتو پلاسم قرار دارد جانمایی کرد. جاهایی که لازم بود را با رنگ گواش رنگ کرده و غشای سلول را نیز با رنگ کردن نمایش داد.

شکل 2. ماکت سلول

سلول های بنیادی
مدت ها بشر به دنبال حل معمای زندگی بود. وقتی عضوی از بدن آسیب می بیند دانشمندان به دنبال جایگزین کردن عضو آسیب دیده با عضو سالم هستند به همین خاطر پژوهشگران پس از سال ها تحقیق به این نتیجه رسیدند که از سلول های بند ناف نوزاد تازه متولد شده می توان برای ساختن یک بافت جدید استفاده کرد.
دانشمندان زیادی در جهان روش های تغییر ژن را تجربه کردند نمونه آن تغییر در DNA سلول های برنج که منجر به تولید برنج با قد و پخت بیشتر شده (برنج های دانه بلند هندی) و یا دانشمندان ژاپنی دنبال راه حلی در تغییر ژن هستند تا فرزندان نسل بعدی شان را با چشم درشت تر و قد بلند تر به دنیا آورند.
دانش آموز پس از پایان تحقیق ها، بررسی ها و مطالعات در کتاب ها و سایت ها و ساختن مدل سلولی به این نتیجه دست یافت که سلول های بدن جانوران نه تنها از نظر شکل و اندازه و کارشان با هم تفاوت دارند بلکه حتی سلول های یک بافت نیز شکل، اندازه و کارکردشان متفاوت است. بنابراین هزاران نوع مختلف از سلول ها در بدن وجود دارد و ساختار یک سلول کاملاً برای کاری که انجام می دهد مناسب است. به عنوان مثال، سلول های دستگاه گوارش از نظر شکل، اندازه و نوع کار با سلول های سیستم اسکلتی تفاوت دارند.

مهارت  های کسب شده

1. آشنایی با انواع سلول ها
2. آشنایی با شیوه های ساخت ماکت سلول
3. آشنایی با ساختار داخلی سلول
4. آشنایی با نحوه عملکرد سلول ها