تبیان، دستیار زندگی
نگارگری، این ظریف ترین هنر تصویری ایرانی، امروز بر سر یك دوراهی است؛ از یك طرف به گفته رئیس انجمن نگارگران حدود 10 سال است كه در زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته و از سوی دیگر دوسالانه های نگارگری از سوی وزارت ارشاد اجرا می شوند و همین موضوع واكنش
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نگارگری، صنعت است یا نقاشی؟

نگارگری، این ظریف ترین هنر تصویری ایرانی، امروز بر سر یك دوراهی است؛ از یك طرف به گفته رئیس انجمن نگارگران حدود 10 سال است كه در زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته و از سوی دیگر دوسالانه های نگارگری از سوی وزارت ارشاد اجرا می شوند و همین موضوع واكنش هایی را به دنبال داشته است.

فراوری: سمیه رمضان ماهی- بخش هنری تبیان
نگارگری


هنر نگارگری ایرانی، از اصیل ترین هنرهای دوران اسلامی است که به دلیل وجوه خاص و بومی خود که برآمده از فرهنگ اسلامی- ایرانی است، امروزه دارای یک شناسنامه جهانی است؛ بطوریکه به خوبی می توان هنر نگارگری ایرانی را از همتایان ترکی و هندی آن تشخیص داد.
قدمت زینت کتابهای خطی با تصاویر الوان و پیکره هایی در فضاهای خیالی نرم و سبک، به دوران ظهور مانی پیامبر می رسد که معجزه اش در تاریخ همان نقاشی های زرافشان کتاب ارژنگ دانسته شده است.
این سنت در روند تاریخ پر فراز و نشیب ایران، گرچه تغییراتی کرد و آماجی از تأثیرات چینی و مغولی و ترکی بر پیکر آن دمیده شد، اما اصالت خود را تا به امروز حفظ کرده است.
حال مشکل هنرمندانی که در این شاخه خاص و ظریف، عمر و چشم خود را خرج می کنند، بر سر تعیین تکلیف نگارگری به عنوان یک شاخه هنری است. از سویی در میان نگارگران و هنرمندان رشته های تجسمی، شکی نیست که نگارگری، زیرمجموعه ای از هنر نقاشی و تصویرگری است. از سویی به دلیل داشتن قدمت و ویژگی های ایرانی و فرهنگی، متولیان میراث فرهنگی معتقدند این هنر می باید در زیرنظر ایشان قرار داشته باشد. و تمامی اینها برای هنرمندان نگارگری مشکلات زیادی را بوجود آورده است.

اظهارنظر محمدباقر آقامیری


محمدباقر آقامیری، رئیس انجمن نگارگری، درباره وضعیت نگارگران معتقد است نگاه ها سلیقه ای است. متأسفانه نسبت به هنرهای ملی و اصیل ایرانی مثل نقاشی و كتاب آرایی تفكر غلط و ناشیانه ای وجود دارد که در نهایت منجر به خروج از گردونه خواهد شد. شورای عالی انقلاب فرهنگی نگارگری را زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی قرار داده؛ درحالی كه نگارگری جزء صنایع دستی نیست چراکه منظور از صنایع دستی یک صنعتی است كه تولید انبوه دارد؛ حال آنكه نگارگر، یک نقاش است، آن هم به سبك ایرانی.
این هنرمند اشاره می کند که حتی کشورهای خارجی نیز متوجه تفاوت صنایع دستی و نگارگری هستند و می گوید: چهار سال قبل مدركی در شهر سئول به من دادند كه در متن آن نوشته شده بود استاد نقاشی و اصلا اشاره ای به صنایع دستی نشده بود؛ اما جالب است كه در كشور خودم این هنر را در مجموعه صنایع دستی قرار داده اند».
به گفته او بیش از 10 سال و در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد این طرح صورت گرفته و او سال گذشته نامه ای به معاونت هنری وزارت ارشاد نوشته است تا اعتراض خود را نسبت به این موضوع ابراز كند: «در این نامه گفتم كه ما نقاش هستیم و كارمان فرهنگی است. سازمان میراث فرهنگی به دنبال مرمت و حفظ آثار تاریخی و میراث فرهنگی است؛ درحالی كه وزارت ارشاد متولی هنر است. سازمان میراث فرهنگی در این 10 سال هیچ كاری برای ما انجام نداده و فقط نامش آمده است بالای سر نگارگری».
او درباره پاسخ معاونت هنری به نامه انجمن نگارگران می گوید: «نظر آقای مرادخانی مثبت بود و اتفاقا ایشان هم موضع ما را قبول داشتند. وزارت ارشاد باید از حقوق ما دفاع كند. حتی به آقای مرادخانی گفتم كه درباره ارزشیابی هنری هم سازمان میراث فرهنگی نمی تواند كاری كند و خود انجمن از طریق استادانی كه دارد، باید این كار را انجام دهد. نظر معاون هنری هم همین بود که با همه اینها متاع ما تاكنون خریدار نداشته است».

نگارگری

مجید ملانوروزی چه می گوید؟

مجید ملانوروزی، مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی، نیز درباره واگذاری انجمن نگارگری به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید: «یک سری از هنرها از جمله هنرهای سنتی و دستی طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی زیر مجموعه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری محسوب می شوند که در این تقسیم بندی نگارگری هم در میان هنرهای سنتی جا گرفته است. حتی ارزشیابی هنرمندان نگارگر و ارزیابی هنرشان هم در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام می شود؛ اما ما معتقدیم فعالیت هنرمندان نگارگر باید زیرمجموعه وزارت ارشاد باشد؛ چون کارهای نوآورانه زیادی در این عرصه رخ می دهد و این هنر از حالت سنتی خارج شده است. حتی برای اینکه این هنر زیر مجموعه ارشاد باشد، پیگیری و نامه نگاری هم کرده ایم؛ اما تحقق این امر به تصویب قانون در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیازمند است».

حجت شكیبا و دو دسته نگارگر


حجت شكیبا هم معتقد است نگارگر نیست و نگارگری نوعی از هنر مانند نقاشی است و چنین دسته بندی هایی را قبول ندارد و می گوید: «خاصیت نقاشی یا نگارگری این است كه قواعد تصویری را بكشند. حالا ممكن است كسانی كه این كار را می كنند، از هنر یا نقاشی قدیمی ایرانی استفاده كنند. در حالیکه صنایع دستی چارچوب و قواعدی دارد؛ یعنی وقتی یك اسلیمی طراحی می كنیم، باید پیچش ها و چرخش ها را رعایت كنیم و رشته هایی كه چنین خصوصیتی دارند، می توانند در دل سازمان میراث فرهنگی قرار بگیرند؛ اما هرآنچه خلاقیت دارد، در وزارت ارشاد كه هنرهای تجسمی را حمایت می كند، قرار می گیرد که با توجه به این رویكرد ما با دو دسته نگارگر روبه رو هستیم: دسته ای كه صنعتگر هستند و با سنت هایی كه از گذشته می شناسند و كپی از نقاشان قبلی روی سطوح مختلف كاری مانند صنعتگران انجام می دهند؛ اما دسته دوم هنرمندانی هستند كه هر روز با نگارگری، خلاقیت خود را نشان می دهند كه كار این گروه نمی تواند در زمره صنایع دستی قرار بگیرد و به همین دلیل نمی توان آثار آنها را در زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی گنجاند».

اظهارات خشایار قاضی زاده

خشایار قاضی زاده، نگارگر و از اعضای هیأت داوران دوسالانه نگارگری نیز با بیان اینكه از این واگذاری مطلع نبوده است، می گوید: «مهم نیست كه نگارگری زیرمجموعه كدام سازمان یا نهاد قرار بگیرد؛ بلكه هر سازمانی كه متولی آن است، باید فضاسازی مثبتی ایجاد كند و نگارگری را با جریانات روز به پیش ببرد. وزارت ارشاد به عنوان متولی كه مجموعه فعالیت های هنری مثل هنرهای تجسمی، موسیقی و نمایشی را زیر نظر دارد، می تواند به نگارگری هم به عنوان زیرمجموعه هنرهای تجسمی توجه کند. من از روند واگذاری نگارگری به سازمان میراث فرهنگی خبر ندارم؛ اما اگر این نگاه وجود داشته كه این هنر جزئی از تاریخ ماست، ارزش دارد؛ اما رویكرد دیگری هم وجود دارد كه می گوید نگارگری، قدیمی و مربوط به گذشته است كه اگر چنین نگاهی وجود داشته، درست نیست».
به هر ترتیب، متولیان امر می باید در اعمال چنین تصمیماتی، نظر کارشناسان و هنرمندان این حوزه را مدنظر قرار دهند تا بجای ایجاد مشکل، باری از روی دوش جامعه هنر بردارند و در جهت رفاه و گسترش هنر ایرانی گام بردارند.

نگارگری



منابع:
شرق/ سحرآزاد
مهر
خانه ملت