72 پروانه بهشتی

در روز 7 تیر 1360 آیت الله سیدمحمد حسینی بهشتی، رئیس وقت دیوان عالی کشور و بیش از 70 نفر از مقامات و چهره های برجسته سیاسی به شهادت رسیدند.

این شهدا ازجمله چهار وزیر، چند معاون وزیر، 27 نماینده مجلس و جمعی از اعضای حزب جمهوری اسلامی در جریان انفجار مقر اصلی این حزب به شهادت رسیدند.در ادامه به طور مختصر به جایگاه علمی و پایگاه اجتماعی آن ها اشاره می کنیم.

پروانه ای برای بهشت

آیت الله سیدمحمد حسینی بهشتی دبیر کل حزب جمهوری اسلامی ایران ازجمله اهداف مهم ترور سیاسی هفتم تیرماه 1360 بود. با عزیمت امام خمینی (ره) به فرانسه، عازم پاریس شد و به امر امام (ره) هسته اولیه شورای انقلاب را با همکاری افراد دیگری چون آیت الله مطهری و آیت الله موسوی اردبیلی و حجج الاسلام رفسنجانی و باهنر تشکیل داد.
پس از پیروزی انقلاب، آیت الله بهشتی به ترتیب سمت های ریاست شورای انقلاب، نیابت رئیس مجلس خبرگان و ریاست دیوان عالی کشور را بر عهده داشت. وی از موسسان حزب جمهوری اسلامی و اولین دبیر کل این حزب بود.

نماینده مجلس خبرگان

در بین شهدای هفتم تیر دکتر حسن عضدی دارای دکترای اقتصاد سیاسی است که با اکثریت آرا نماینده استان گیلان در مجلس خبرگان و عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان بود؛ وی همچنین شاخه گیلان حزب جمهوری پایه گذاری کرد. عضدی معاونت وزارت فرهنگ و آموزش عالی و چندین مسئولیت برنامه ریزی و اجرایی کلان دیگر را نیز بر عهده داشت.

فرماندار

در بین اسامی شهدا حبیب مالکی، فرماندار ایرانشهر به چشم می خورد که در جریان انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری بازوی توانایی برای وزارت کشور بود. وی اندکی بعد از انقلاب به فرمانداری ایرانشهر منصوب شد و حدود شش ماه در این مسئولیت خدمت کرد.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی

خیل این شهدا را نمایندگان مردم شهرهای مختلف در مجلس شورای اسلامی تشکیل می داد که هرکدام خود از مبارزان سیاسی دوران طاغوت و از نوابغ علمی محسوب می شوند.

27 نماینده شهید مجلس شورای اسلامی را رحمان استکی، دکتر سید محمد باقری لواسانی، دکتر سید رضا پاک نژاد، علیرضا چراغ زاده دزفولی، حجت الاسلام غلامحسین حقانی، حجت الاسلام محمدعلی حیدری، حجت الاسلام سید محمدتقی حسینی طباطبایی، عباس حیدری، دکتر سید شمس الدین حسینی نائینی، سید محمدکاظم دانش، علی اکبر دهقان، دکتر عبدالحمید دیالمه، حجت الاسلام دکتر غلامرضا دانش آشتیانی، حجت الاسلام سید فخرالدین رحیمی، سید محمدجواد شرافت، میربهزاد شهریاری، حجت الاسلام محمدحسین صادقی، دکتر قاسم صادقی، حجت الاسلام سید نورالله طباطبایی نژاد، حجت الاسلام حسن طیبی، سیف الله عبدالکریمی، حجت الاسلام عبدالوهاب قاسمی، حجت الاسلام عمادالدین کریمی، حجت الاسلام محمد منتظری، عباسعلی ناطق نوری، مهدی نصیری لاری و حجت الاسلام علی هاشمی سنجانی تشکیل می دهند.

وزیران

در بین 72 شهید حادثه تروریستی روز هفت تیرماه 1368 شاهد به خون غلتیدن چهار وزیر از کابینه جدید دولت شهید رجایی هستند. دکتر محمدعلی فیاض بخش بعد از آشنایی با پراکندگی سازمان های رفاهی و توان بخشی کشور و نبود هماهنگی و کارایی برنامه آن ها، با کمک و همفکری شهید سیدمحمدباقر لواسانی و برخی دیگر، لایحه تشکیل سازمان بهزیستی کشور را به شورای انقلاب پیشنهاد و با پیگیری شبانه روزی به کار سازمان دهی تشکیلات و بودجه و برنامه ریزی سازمان پرداخت. او سرانجام در کابینه شهید رجائی به عنوان وزیر مشاور و سرپرست سازمان بهزیستی کشور انتخاب شد و تا آخرین لحظه عمر شریف خود مشغول خدمت در این سنگر بود.
دکتر حسن عباسپور که سمت وزارت نیرو را شورای انقلاب بر عهده اش نهاده بود، دارای فوق لیسانس الکترومکانیک از دانشگاه تهران و دکترای برنامه ریزی و مدیریت سیستم های انرژی زا از دانشگاه لندن بود.
 دکتر محمود قندی، وزیر پست و تلگراف تحصیلات خود را تا درجه دکترای مهندسی برق و الکترونیک و با رتبه عالی از آمریکا ادامه داد و از موسسین انجمن اسلامی دانشجویان در آمریکا و کانادا و یکی از شاگردان علامه طباطبایی و استاد مطهری بود. وی دروس حوزوی را نیز تا خارج از فقه دنبال کرد. در بازگشت به ایران، تدریس در دانشگاه تهران و دانشکده مخابرات را شروع کرد.
مهندس موسی کلانتری نیز وزیر راه و ترابری بود. وی فوق لیسانس راه و ساختمان را از دانشگاه تهران اخذ کرد.

معاونان وزیر

10 تن از شهدا را نیز معاونان وزرای دولت بنی صدر و شهید رجایی هستند که عده ای از آنان قرار به وزارت بنی صدر را داشتند و با مخالفت او به معاونت رسیدند.
دکتر جواد اسدالله زاده، مهدی امین زاده، محمدصادق اسلامی، مهندس محمد تفویضی زواره، دکتر هاشم جعفری معیری، ایرج شهسواری، عباس شاهوی، حبیب الله مهمانچی، غلامعلی معتمدی، سید کاظم موسوی

مدیران

9  تن از شهدا مدیران عالی رتبه کشوری بودند که مسئولیت های مهم اداره کشور را به دوش می کشیدند و درراه اعتلای آن قدم های موثری را برداشته بودند.
مهندس حسین اکبری مدیر  عامل بانک کشاورزی بود. محمد رواقی مدیریت شرکت فرش ایران، جواد سرحدی مدیریت عامل سازمان تعاون مصرف شهر و روستا بود. همچنین مهندس محمدعلی مجیدی مشاور عمرانی وزارت کشور، سید محمد پاک نژاد عضو هیئت مدیره چوب و کاغذ، عباس ارشاد معاون دفتر آموزش سازمان بهزیستی، مهندس توحید رزمجو عضو هیئت مدیره گروه صنعتی ملی و علی اکبر سلیمی جهرمی دبیر کل سازمان امور اداری و استخدامی بود.
گفتنی است که حجت الاسلام عبدالحسین اکبری مازندرانی ساروی یکی از اعضا هیئت پنج نفره کشاورزی منطقه مازندران را تشکیل می داد.

اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی

چند تن از اعضای شورای مرکزی حزب که آن روز در جلسه حاضر بودند نیز به شهادت رسیدند. جواد مالکی در مبارزاتش علیه رژیم پهلوی، همراه شهید دکتر مفتح در مسجد جاوید به فعالیت های مذهبی و روشنگرانه پرداخت و در برگزاری نماز عید فطر 1357 نقش موثر و اساسی داشت. در کمیته استقبال از امام نیز عضویت داشت.
جواد سرافراز بعد از پیروزی انقلاب، عضو حزب جمهوری اسلامی شد و همچون بازویی برای شهید بهشتی بود. وی سرپرستی منطقه 11، ریاست و مسئولیت آموزش و عضویت شورای مرکزی حزب جمهوری را بر عهده داشت. به علاوه، مدیرمسئولی شرکت رایانه و مسئولیت روابط عمومی شرکت «ایزایران» وابسته به وزارت دفاع را نیز بر عهده گرفت.
حسن اجاره دار (حسنی) که از یاران شهید بهشتی و دکتر مفتح بود، با پیروزی انقلاب به گسترش کتابخانه های مساجد تهران پرداخت و فعالیت های قوی سیاسی خود را در سطوح دانشجویی پی گرفت. در اسفندماه 1357 به عضویت شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی درآمد.
 علی درخشان اغلب خیریه های سیاسی و خدماتی اجتماعی را به عهده داشت و بسیار مورد اعتماد شهید بهشتی، استاد مطهری و آیت الله طالقانی بود. او که از تمکن مالی بالایی برخوردار بود، هرگز خانه ای برای خود تهیه نکرد و با شروع فعالیت حزب جمهوری اسلامی، انجام مسئولیت امور مالی حزب را بر عهده گرفت.

مسئولان حزب جمهوری اسلامی

در جمع شهدای 72 نفره بمب گذاری دفتر حزب جمهوری اسلامی سه تن از مسئولان ارشد حزب به شهادت رسیدند که شامل: مهندس مهدی حاجیان مقدم مسئول آموزش واحد مهندسین، حجت الاسلام حسین سعادتی مسئول آموزش شهرستان ها و مهندس هادی امینی از مسئولان واحد مهندسین می شود.

دیگر اعضا حزب جمهوری اسلامی

همچنین عباس ابراهیمیان، حجت الاسلام علی اکبر اژه ای، علی اصغر آقازمانی، محمود بالاگر، حسن بخشایش، محمد پورولی، رضا ترابی، محمد خوش زبان، حبیب الله مهدی زاده طالعی، سید محمد موسوی فر، محسن مولایی، محمدحسن محمد عینی از دیگر اعضای حزب و شاغل در حزب بودند که روز حادثه ترور جام شهادت را سر کشیدند.