نحوه شروع تدریس

اكثریت دانش  آموزان، كلاس معلم محوری را كه در آن سخنران مطلق معلم باشد قبول ندارند. ناسازگاری در چنین كلاس هایی به صور مختلفی بروز می كند كه بعداً روی آن، صحبت خواهیم كرد.

تهیه: مرجان سلیمانیان، تنظیم:نیلوفر یاقوتی

دانش آموزان معمولاً دوست دارند معلم قبل از شروع درس جدید، خلاصه ای از مطالب گذشته را اشاره كند و معتقدند این كار باعث ایجاد آرامش در فراگیری مطالب جدید می گردد. عموماً خود همكاران نیز به این مورد آگاهند و به لزوم انجام این كار معتقدند. هر چند این اشاره بسیار كوتاه و گذرا باشد، ولی این احساس اطمینان روحی را كه مطالب قبلی تماماً مرور و وارد ذهن ما شده و اكنون آماده پذیرش جدید هستیم، را می دهد. و این خیلی فرق می كند با معلمی كه به نظر دانش آموزان از یك نقطه گنگ شروع به حركت می كند. در این موارد بسیاری از بچه ها چون اطمینان به دانستن مطالب سابق ندارند و در ذهن خود اتصال مطالب جدید به قدیم را نمی یابند، لذا بیشتر به گذر وقت می اندیشند، تا آنچه معلم بیان می كند.

روش موفق تدریس از دیدگاه دانش آموزان

اكثریت دانش  آموزان، كلاس معلم محوری را كه در آن سخنران مطلق معلم باشد قبول ندارند. ناسازگاری در چنین كلاس هایی به صور مختلفی بروز می كند كه بعداً روی آن، صحبت خواهیم كرد.
در صحبت های زیادی كه با شاگردان پایه های مختلف انحام شده است اكثریت آنان روی حل تمرین اضافی تأكید دارند. می گویند اگر معلم مطالب گفته شده را به صورت تمرین یا سوال اضافی به ما بدهد، تا ما نیز چند لحظه ای كه او سكوت كرده، بتوانیم روی گفته های وی فكر كنیم و خود را بیازمائیم كه تا چه حد مطالب را فرا گرفته ایم، آنگاه با آرامش بیشتری دیگر مطالب را پیگری می كنیم. بچه ها اغلب معتقدند درس باید توأم با مثال های دلنشین و مسائل روزمره باشد، بیان قصه وار مطالب می تواند در كلاس ایجاد علاقه به گوش دادن كند. بیان قصه وار همان موردی است كه قرآن در بسیاری مواقع جهت جذابیت و موثر بودن آموزش خاصی استفاه نموده است. در غیر این صورت كلاس خشك و خسته كننده می شود. من هم گاهی برای بیان مطلبی آن را در قالب داستانی ارائه می دهم و عملاً می بینم دقت بچه ها بیشتر می شود و مطالب را بهتر یاد می گیرند.

اهمیت جلسه اول تدریس:

به عقیده تعداد زیادی از دبیران و دانش آموزان مهم ترین جلسه در طول سال، همان جلسه اول است.
اولین برخورد معلم با دانش آموز چگونه باید باشد؟
عده ای از معلمین موفق جهانی معتقدند اولین برخورد باید به نحوی باشد كه دانش آموز حس كند در یك برنامه ریزی كاملاً منظمی قرار گرفته است. كلیه قوانین كلاس در طی سال، در همین جلسه باید مشخص گردد. صحبت های مهمی از قبیل نحوه تدریس یا روش صحیح مطالعه یا نحوه برنامه ریزی روزانه و همچنین اهمیت انضباط در همین جلسه مطرح گردد. در مورد انتخاب نوع انضباط اینكه از نوع  انضباط مقتدرانه، برونی و مستبدانه، یا انضباط دموكراتیك، دورنی با احساس مسئولیت و اینكه كدام یك موثرترند. قضاوت و ارزیابی به عهده خود شماست. همچنین معلمین موفق دنیا در جلسه اول نسبت به استفاده كمتر از برنامه های تلوزیونی تأكید دارند. آن ها می گویند برنامه های تلوزیونی باعث كاهش فعالیت بدنی و عموماً اتلاف وقت بچه ها می شوند. كارشناسان نیز بحث مفصلی در این مورد دارند كه بررسی و قضاوت آن ها به عهده خود شماست.

معلم چگونه تدریس كند؟

هر جلسه درس، از مجموعه ای آموزش ها، شیوه ها، تمرین ها و تكلیف ها تشكیل می شود. در هر نوبت، پیش از شروع، انجام كارهایی مقدماتی از قبیل: حضور افراد، بررسی و بازدید تكالیف درسی، تذكرات لازم و آماده سازی افراد برای گوش دادن و ایجاد شوق و انگیزه برای آموختن و بیان شیوه كار انجام می شود. آن گاه قسمت اصلی كه ارائه طرح درسی است و سپس فعالیت های تكمیلی از قبیل خلاصه درس و جمع بندی سوالات پایانی و ارائه تكلیف و تمرین و آزمون انجام می گیرد.

مجموعه ای از این نكات به صورت زیر قابل بیان است:
1. مطالعه و آمادگی قبلی و تهیه درس (مقدمه، مطلب اصلی، پروراندن، نتیجه گیری)
2. تفهیم مطلب، نه فقط گفتن و رد شدن بدون توجه به فهم مطلب توسط شاگردان (گفت و شنود با شاگردان، میزان فهم و تفهیم در كلاس را روشن می سازد)
3. ذكر اجمالی از درس قبل و جمع بندی مطالب در پایان درس
4. سوال كردن از شاگرد، تا وی احساس حضور و خطاب پیدا كند
5. فرصت سوال دادن به شاگرد، كه هم شخصیت دادن به اوست، هم كمك به فهم و هم پرورش ذهن
6. استفاده از وسایل و ابزار كمك آموزشی (سمعی و بصری و اجرا و عمل كردن در كلاس، مثل آموزش وضو ).
سه نكته اخیر، هم كلاس را بانشاط نگه می دارد، هم كمك به فهم و تفهیم می كند، هم فرصت فكر كردن به معلم و شاگردان می دهد و هم شاگردان از چنین كلاسی راضی می شوند و از حضور در آن لذت می برند.