نقش مجسمه ها در ساخت هویت شهری
مجسمه سازی، تندیسگری یا پیکرتراشی، هنر ریخت دادن به اشیا است و ممکن است در هر اندازه یا با هر ساز مایه ای انجام گیرد که به فراورده های این هنر تندیس یا مجسمه گفته می شود.
ورود هنرهای تجسمی و بویژه گونه مجسمه سازی به عرصه فضاهای شهری، یکی از مناسب ترین راه حل ها، جهت زیباسازی فضاهای محیطی و ساختن فضاهایی جهت تمرکز و تعامل شهروندان در شهرها است.
مردم به تدریج با دیدن مجسمه ها آن را در خاطرات جمعی خود ثبت می کنند و این در ساخت هویت شهری تأثیرگذار است.
اگر مجسمه در فضای شهری بطور هماهنگ قرار بگیرد، مردم به خوبی با آن ارتباط برقرار می کنند و به نوعی درک و سلیقه زیبا شناسانه مخاطبان ارتقا می یابد.
** نقش مجسمه ها در شکل بخشی به روحیات و عواطف جمعی
نصب انواع مجسمه ها در میادین یا چشم اندازهای مهم شهری، از آن رو که موجب شکل گیری نوعی هویت ملی و فرهنگی شده و حتی می تواند نوعی الگوپذیری مثبت را در جامعه رواج دهند، امروزه در همه نقاط دنیا اهمیت زیادی دارد.
این مجسمه ها به تدریج می توانند هویت منطقه ای و بومی هر منطقه را شکل دهند و بویژه در حافظه شهروندان و زندگی روزمره آنها بنشینند، البته منوط به آنکه اصول منظر شهری و تناسب ها و نسبت ها درباره آنها رعایت شود و مکان یابی های مناسبی هم در نصب آنها اعمال شود.
البته باید توجه داشت که مجسمه ها در شکل بخشی به روحیات و عواطف جمعی نقش داشته دارند.
ارزش مجسمه های شهری به اندازه و حجم نیست بلکه وابسته به کارکرد اجتماعی آنها است، در ورای هر مجسمه یک فکر، خلاقیت یا یک نوآوری باید وجود داشته باشد.
** تاریخچه ای از مجسمه سازی در ایران
سابقه ساخت تندیس های مختلف در ایران به دوران اشکانیان و ساسانیان بازمی گردد و البته گفته می شود تنها مجسمه بزرگ برنزی ایران از دوران قدیم در لرستان کشف شده است.
پس از اسلام، هنر مجسمه سازی در ایران دچار دگرگونی هایی شد، بطوریکه در این دوران به دلیل برخی دلایل ساخت مجسمه به شکل قبل تقریبا از میان رفت تا اینکه در دوران قاجار دوباره مجسمه سازی رایج شد.
پس از انقلاب اسلامی نیز گرچه ساخت تندیس و سردیس با اوج و فرودهایی توأم بوده اما برگزاری نخستین نمایشگاه رسمی آثار مجسمه سازان معاصر ایران (سال 68) در موزه هنرهای معاصر تهران و نصب و ساخت مجسمه های مختلف از بزرگان دفاع مقدس و سایر شخصیت های بزرگ علمی - سیاسی و اجتماعی و نصب آن ها در میادین و بزرگراه ها طی این سال ها، بار دیگر نشان گر اهمیت یافتن این هنر است.
هنری که در عصر تهاجم فرهنگی یکسویه دشمنان و استفاده از قالب های هنری جذاب چشم پوشی از آن چندان منطقی به نظر نمی رسد.
نصب مجسمه هر یک از مفاخر در میادین، بوستان ها، موزه ها و چشم اندازهای شهری یا روستایی، معرفی مفاهیم، ارزش ها و شخصیت های علمی، ملی، مذهبی نهفته است که امروزه برای تقویت فرهنگ بومی اهمیتی دوچندان یافته است و ضرورت دارد.
**مجسمه ها باید ریشه در فرهنگ و باور مردم داشته باشد
هنرمند مجسمه ساز در مورد نصب مجسمه ها در شهرها به خبرنگار ایرنا می گوید: مجسمه هایی که در فضای شهری ساخته و نصب می شوند باید در فرهنگ و باور مردم ریشه داشته باشند و باور آنان را تقویت کنند و به مردم هویت بخشند.
طاهر شیخ الحکمایی ادامه می دهد: مجسمه ها باید روی مردم تاثیر مثبت بگذارند زیرا این آثار یادآور فرهنگ و تمدن ایرانی است و باید سالیان سال ماندگار باشد. سمپوزیم های مجسمه سازی می توانند در ارتباط گیری مخاطبان و آثار هنری مفید باشند.
وی می افزاید: در شهرهای بزرگ دنیا، زیباسازی نقش مهمی دارد زیرا مردم بیشتر زمان خود را در فضای شهری می‌گذرانند، در نتیجه فضای شهر باید روح بینندگان را به آرامش برساند.
سحن آخر اینکه، مجسمه ها می توانند نقش بسزایی در غنی ساختن زندگی شهری از طریق بیان هنری داشته باشند.
این امر بویژه با نصب مجمسه در میدان ها و نقاط عطف شهری که کانون توجه شهروندان هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
