تقویت داعش در افغانستان به نفع کیست؟

ظهور داعش در افغانستان و گسترش نفوذش در این کشور این سوال را مطرح می کند که چه کسی از تقویت داعش در افغانستان بهره می برد؟

قبس زعفرانی- بخش سیاست تبیان

درحالی که گروه تروریستی تکفیری «داعش» در سوریه و عراق نتوانست به اهداف مورد نظرش دست یابد و در این اواخر به شدت تحت فشار ارتش سوریه و عراق و نیروهای محور مقاومت است، ظهور داعش در افغانستان و گسترش نفوذش در این کشور این سوال را مطرح می کند که تقویت داعش در افغانستان به نفع کیست؟
در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که «داعش افغانستان» با «داعش عربی» که در کشورهای مختلف عربی از جمله سوریه و عراق فعالیت می کند، تفاوت اساسی دارد.
داعش برای اولین بار اوایل سال 1993 میلادی تحرکات خود را در منطقه ای به نام «آچین»، در 35 کیلومتری جنوب شهر «جلال  آباد» مرکز ولایت «ننگرهار» آغاز کرد.
در ادامه این گروه وُلسوالی (شهرستان) «شینوار» و 18 روستای اطراف این منطقه از جمله «ده سرک»، «پیخی نرگسه»، «شدل بازار»، «میدانک» را تصرف کرد.

عناصر داعش در این منطقه که پایگاه اصلیش وُلسوالی اچین است، را مهاجرینی تشکیل می دهند که حدود 5 سال پیش برای فرار از حملات و عملیات  نظامی ارتش و نیروهای امنیتی پاکستان در مناطق «اورکزی» و «خیبر ایجنسی»، به جنوب افغانستان فرار کرده و در این مناطق ساکن شدند.
براین اساس باید گفت که ریشه اصلی داعش افغانستان، را اغلب عناصر طالبان پاکستانی تشکیل می دهند که از مرز گذشته و وارد خاک افغانستان شدند.
تاسیس مدارس خصوصی و مراکز دینی و مذهبی طی 5 سال گذشته به خصوص در وُلسوالی «کوت» در ننگرهار یکی از مهمترین دلایل نفوذ و تقویت رابطه طالبان پاکستان میان مردم افغانستان عنوان شده است، به گونه ای که گفته می شود، درحال حاضر حدود 2500 دانش  آموز پسر و 1700 دانش  آموز دختر در مدارس وابسته به طالبان پاکستان در وُلسوالی کوت تحصیل می کنند.

تحصیل در مدارسی که طالبان در کوت یا مناطق دیگر افغانستان دایر کرده بود، موجب انتشار دیدگاه ها و ترویج عقاید این گروه بین ساکنان این مناطق و گسترش نفوذ طالبان در میان ساکنان آن می شد.
به مرور زمان، جذابیت  های داعش برای مهاجرین طالبان پاکستان، آنان را به جدایی از طالبان و پیوستن به داعش ترغیب کرد که موجب بروز اختلافاتی بین داعش و طالبان شد.
زیرا هرچه تحرکات و فعالیت  های داعش افزایش می یافت، سلفی  های بیشتری از ولایات کنر، نورستان، بدخشان، کندز و  6 جذب این گروه در اچین ننگرهار می شدند.
در این بین حادثه کشته شدن دو رهبر طالبان ملا محمد عمر و ملا اختر منصور، موجب تقویت جبهه داعش و تضعیف طالبان  شد. در این برهه زمانی مناطق جنوبی افغانستان و ننگرهار به دلیل نزدیکی به مرزهای پاکستان و دسترسی آسان به تجهیزات نظامی و کمک های ارسالی از طریق اسلام آباد به کانون فعالیت داعش افغانستان جهت آموزش و تجهیز عناصرش تبدیل شده بود و اقوام و قبایل پشتون از جمله بخشی از قبایل و اقوام افغانستانی بودند که در این مدت به داعش پیوسته و با آن همکاری کردند.

در این تردید نیست، گروه  های تکفیری تندرو با هر نام و نشانی و در هر نقطه از منطقه با حمایت سرویس  های اطلاعاتی غربی  و برخی از سرویس های اطلاعاتی عربی برای تحقق اهداف این کشورها در منطقه شکل می گیرند و فعالیت می کنند، لذا شکل گیری و فعالیت داعش در منطقه نیز در راستای این مقوله قابل ارزیابی است.
بنابر آنچه گفته شد، مهمترین بازیگرانی که از فعالیت داعش و قدرت یافتن آن در افغانستان نفع می  برند، بی تردید کشورهای غربی و در رأس آنها آمریکا، پاکستان و عربستان سعودی است.
اگرچه آمریکا و ناتو وانمود می کنند که در ظهور داعش و گسترش آن در افغانستان دخالت چندانی نداشته  اند، اما تجربه ثابت کرده است که غرب  موج  سوار ماهری است که از هر پدیده و جریانی به نفع خود بهره  برداری می  کند.

برای غرب طالبان، القاعده و یا داعش و شبکه حقانی تفاوتی با یکدیگر نمی کنند، آنچه برای این کشورها مهم است، این است که در درجه منافعشان توسط این گروه  های تروریستی و تندرو تهدید نشود و در درجه دوم با بهره برداری ابزاری از آنها اهداف دیگرشان را در منطقه محقق و از آنها علیه کشورهای مخالف استفاده کنند.
مقامات و بزرگان محلی در ولایت «ننگرهار» تاکید می کنند، بارها به چشم خود دیده اند که پهپادهای آمریکایی به جای داعش، مخالفان این گروه را هدف قرار می  دهند و یکی از قربانیان این حملات در ماه  های گذشته «پیر قمرالدین صاحب»، از شخصیت های مخالف داعش در این ولایت بود که در حملات هوایی آمریکایی ها کشته شد.
پاکستان یکی دیگر از طرف هایی است که از حضور داعش در افغانستان سود می برد. تجربه نشان داده اسلام آباد همواره از گروه  های تروریستی تندرو برای رسیدن به مقاصد خود به ویژه در افغانستان استفاده کرده است.

آمریکایی ها از 10 سال پیش گزارش های متعددی منتشر کرده اند که در آنها تاکید شده، با اینکه پاکستان متحد آمریکا در مبارزه با تروریسم در افغانستان شمرده می شود، اما از گروه  های تروریستی تندرو مانند طالبان و شبکه حقانی حمایت و پشتیبانی مالی  ? تسلیحاتی به عمل آورده و سیاست دوگانه ای در مبارزه با این گروه  ها و پدیده تروریسم در افغانستان اتخاذ کرده است.
اگرچه پاکستان برای رهایی از این اتهام، حملاتی را در قالب مبارزه با تروریسم در مناطق قبایلی و وزیرستان شمالی و خیبر ایجنسی شروع کرد، اما در واقع این حملات با هدف سوق دادن گروه های تروریستی افراطی مانند طالبان پاکستان به افغانستان بود.

به همین جهت گروه  هایی که به اسم داعش در ننگرهار اعلام موجودیت کردند، عمدتا طالبان پاکستان و تروریست های خارجی از ملیت  های مختلف مانند ایغور، تاجک، ازبک، قرقیز، چچنی و عرب افغان بودند که با اعلام بیعت با داعش و «ابوبکر البغدادی»، سرکرده این گروه تلاش کردند، از حمایت  های مالی و تسلیحاتی داعش و حامیان منطقه ای و بین المللی آن از جمله عربستان سعودی برخوردار شوند.
بنابراین پاکستان برای فرار از اتهام حمایت از طالبان، از داعش در افغانستان استقبال خواهد کرد.
در این پروسه نمی توان حمایت عربستان سعودی وهابی از داعش و اهدافی که به واسطه این گروه در کشورهای منطقه دنبال می کند و درصدد تحقق آنهاست، را نادیده گرفت.