استغفار، فرمان برداری و تقرب الهی
استغفار مفهومی والا در منظومه حیات دینی است، امام علی(ع) آن را «درجه علیین» (نهج البلاغه/ حکمت 417) عنوان کرده است.
در دعای روز پنجم ماه مبارک رمضان می ٍخوانیم: اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِكَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ أَوْلِیَائِكَ الْمُقَرَّبِینَ بِرَأْفَتِكَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین :خدایا مرا در این روز از توبه کنندگان و استغفار كنندگان، قرار ده و از بندگان صالح مطیع خود، مقرر فرما و هم در این روز مرا از دوستان مقرب درگاه خود قرار ده، به حق لطف و رأفتت، اى مهربان ترین مهربانان عالم.
جایگاه استغفار در حیات دینی
آیت الله گرامی در تفسیر فراز «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ» می گوید: راز عظمت توبه، از نظر اسلام و این كه توبه كنندگان در آیه 222 سوره بقره محبوب خدا عنوان شده اند را به وجود آمدن انقلاب روحى به وسیله توبه می داند.
استغفار مفهومی والا در منظومه حیات دینی است، امام علی(ع) آن را «درجه علیین» (نهج البلاغه/ حکمت 417) عنوان کرده است. مولای متقیان دو شرط برای استغفار بیان کرده است، اول «توبه، آن وقت توبه است که این گوشت هایی را که در حرام رویانیده ای، آب کنی. این ها گوشت انسان نیست» و «شرط دوم قبول توبه این است که حقوق الهی را ادا کنی».
در حدیثی از امام صادق(ع) در این خصوص می خوانیم: إذَا أکثَرَ العَبدُ مِنَ الاستِغفار رُفِعَت صَحیفَتُهُ وَ هیَ تَتَلَالَأُ: هر گاه بنده فراوان استغفار کند، نامه عملش در حالی بالا رود که می درخشد. از این رو استغفار به کمال در حیات دینی منجر می شود.
آیت الله مجتهدی در خصوص استغفار می گوید که این کار فقط زبانی نیست که به زبان بگوییم خداوندا مرا ببخش که توبه و استغفار بسیار ثواب دارد و از خداوند بخواهیم که فکر گناه و لذت از آن را به دل ما نیندازد که فکر گناه انسان را به تباهی می کشاند و از خداوند بخواهیم قلب ما را به سمت استغفار ببرد که این حال انسان را به خیر و خوبی می برد.
ارتباط استغفار و فرمانبرداری، تقرب الهی
در فراز بعدی دعای این روز از خدا می خواهیم که از «قانتین» باشیم. قانت در معنای لغوی «فرمان برنده»، «متواضع» و «نمازخوان» است. با توجه به معنای لغوی می توان میان استغفار و فرمان برداری ارتباطی یافت. فردی که استغفار می کند باید پس از آن به فرمان های الهی بازگشته و اطاعت کند.
بدون خضوع و فرمان برداری از خداوند استغفار معنایی نخواهد داشت. آیت الله گرامی در تفسیر این فراز از دعای امروز می گوید: قنوت گاهی به معنای مطلق خضوع و خشوع در خانه خداست؛ ما در این فقره از دعا می خواهیم که خدایا من در این ماه از بندگان صالحی باشم که خضوع و خشوع در برابر تو دارند.
فراز پایانی به نوعی نتیجه استغفار و تواضع است. با استغفار و تواضع در برابر خداوند است که می توان به طلب تقرب به خداوند پرداخت. خداوند انسان را به تقرب الهی می خواند و در آیه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّكُمْ: ای كسانی كه ایمان آورده اید پرهیزگاری پیشه كنید و وسیله ای برای تقرب به خدا انتخاب نمائید و در راه او جهاد كنید باشد كه رستگار شوید». (مائده ،35)
