افطار و سحری در روایات و احادیث

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم السلام سفارش های تغذیه ای برای افطار و سحر ما داشته اند که در ادامه به برخی از آن ها پرداخته ایم؛ با ما همراه باشید...

به تاخیر نیانداختن افطار

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: لا یَزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما عَجَّلُوا الفِطرَ (1)؛
مردم، تا وقتی که زود افطار می کنند، در نیکی اند.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: عَجِّلُوا الإِفطارَ و أخِّرُوا السَّحورَ. (2)؛
افطاری را زود بخورید و سحری را به تأخیر اندازید.

بهترین خوراکی ها برای افطار

* قال رسول الله صلی الله علیه و آله: أفضَلُ ما یَبدَأُ بِهِ الصّائِمُ بِزَبیبٍ أو شَیءٍ حُلوٍ (3)؛ برترین چیزی که روزه دار، افطارش را با آن آغاز می کند، کشمش یا چیزی شیرین است.

* قال الإمام الصادق علیه السلام: کانَ رَسولُ الله صلی الله علیه و آله أوَّلُ ما یُفطِرُ عَلَیهِ فی زَمَنِ الرُّطَبِ الرُّطَبُ، و فی زَمَنِ التَّمرِ التَّمرُ (4)؛  اوّلین چیزی که پیامبر خدا روزه اش را با آن افطار می کرد، در زمانِ رُطَب، رطب بود و در زمانِ خرما، خرما. (رُطَب، خرمای رسیده است و تَمر، خرمای خشک.)

* قال رسول الله صلی الله علیه و آله: مَن أفطَرَ عَلی تَمرٍ حَلالٍ، زیدَ فی صَلاتِهِ أربَعُمِئَةِ صَلاةٍ (5)؛ هر کس با خرمای حلال افطار کند، به پاداش نمازش به اندازه چهارصد نماز افزوده می شود.

* قال الإمام الباقر علیه السلام: کانَ رَسولُ الله صلی الله علیه و آله إذا صامَ فَلَم یَجِدِ الحَلواءَ أفطَرَ عَلَی الماءِ (6)؛ پیامبر خدا، هر گاه روزه بود و حلوا (شیرینی) نمی یافت، با آب افطار می کرد.

* قال الإمام الصادق علیه السلام: کانَ رَسولُ الله صلی الله علیه و آله إذا أفطَرَ بَدَأَ بِحَلواءَ یُفطِرُ عَلَیها، فَإِن لَم یَجِد فَسُکرَةٍ أو تَمَراتٍ، فَإِذا أعوَزَ ذلِک کلُّهُ فَماءٍ فاتِرٍ، و کانَ یَقولُ: یُنَقِّی المَعِدَةَ وَالکبِدَ، ...(7)؛ پیامبر خدا، هر گاه افطار می کرد، با حلوا آغاز می کرد و اگر نمی یافت، با شیرینی یا چند خرما و اگر این ها هم نبودند، با آب ولرم افطار می کرد و می فرمود: «معده و کبد را تمیز می کند و بو و دهان را خوش بو می سازد و دندان ها را محکم می کند و سیاهی چشم را تقویت می کند و مردمک چشم را پر نور می سازد و گناهان را کاملاً می شوید و هیجان و رگ ها و صفرای غالب را می نشاند و بلغم را قطع می کند و حرارت معده را آرام می کند و سردرد را می برد.»

* قال الإمام الباقر علیه السلام: إنَّ عَلِیّا علیه السلام کانَ یَستَحِبُّ أن یُفطِرَ عَلَی اللَّبَنِ (8)؛ علی علیه السلام خوش می داشت که با شیر، افطار کند.

* قال الامام الصادق علیه السلام: الإِفطارُ عَلَی الماءِ یَغسِلُ الذُّنوبَ مِنَ القَلبِ (9)؛ افطار با آب، آلودگی ها را از دل می شوید.

سحری در احادیث

پیامبر صلی الله علیه و آله: تَسَحَّرُوا وَ لَوْ بِجُرْعَةٍ مِنْ مَاءٍ أَلَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَی الْمُتَسَحِّرِین (10)؛ سحری بخورید هر چند یک جرعه آب باشد همانا صلوات خدا بر سحرخورندگان است.

الإمام الصادق علیه السلام: أفضَلُ سَحورِکمُ السَّویقُ وَالتَّمر (11)؛ بهترین سحری های شما، سویق و خرماست.

رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم: مَن أکلَ قَبلَ أن یشرَبَ و تَسَحَّرَ، و مَسَّ شَیئا مِنَ الطِّیبِ؛ قَوِی عَلَی الصِّیامِ (12)؛ هر کس پیش از نوشیدن چیزی، غذا بخورد و سَحَری میل کند و قدری بوی خوش [بر خود] بمالد، بر روزه گرفتن، توان بیشتری یابد.

نکته:

در اینجا فقط لازم است به یک مورد اشاره کنیم و آن این است که هر جا از شیرینی نام برده است منظور شیرینی های طبیعی مثل خرما، کشمش، عسل و ... است و حلوای مذکور در احادیث از قندهای طبیعی مانند شیره خرما و انگور یا عسل درست می شده چون قند و شکر مصنوعی در آن زمان وجود نداشته است لذا استحباب خوردن حلوا برای افطار در مورد حلوا با شیرینی طبیعی است.

پی نوشت ها:
1- صحیح البخاری: 2/ 692/1856، صحیح مسلم: 2/771/48، سنن الترمذی: 3/82/699، مسند ابن حنبل: 8/426/22868، کنز العمّال: 8/511/23886.
2- المعجم الکبیر: 25/163/ 395، اُسدالغابة: 7/310/7426، الفردوس: 2/10/2084، سلسلة الأحادیث الصحیحة: 4/375 /1773، کنز العمّال: 8/510/23879.
3- الفردوس: 1 /358/1445، بحارالأنوار: 62/296.
4- الکافی:4/153/6، المحاسن:2/341/2173، دعائم الإسلام: 2/111/363، بحار الأنوار: 96/314/15.
5- الإقبال: 1/242، بحارالأنوار: 98/12/2.
6- الکافی:4/152/1.
7- الکافی: 4/153/4، المقنعة: 317، مکارم الأخلاق: 1/69/86، روضة الواعظین:341، بحار الأنوار: 16/242.
8- تهذیب الأحکام: 4/199/574، الإقبال:1/242، المحاسن: 2/292/1957، بحار الأنوار: 98/12/2.
9- الکافی: 4/152/3، تهذیب الأحکام: 4/199/572، ثواب الأعمال: 104/1، الإقبال:1/242، الدعوات: 79/195.
10- مقنعه ص 316
11- تهذیب الأحکام، جلد 4، صفحه 198، حدیث 567، المحاسن، جلد 2، صفحه 290، حدیث 1949 کلاهما عن حفص بن البختری، مکارم الأخلاق، جلد 1، صفحه 419، حدیث 1420، بحار الأنوار، جلد 66، صفحه 280، حدیث 21 دانش نامه احادیث پزشکی: 2 / 252
12- کنز العمّال، جلد 8، صفحه 510، حدیث 23882 نقلاً عن شُعب الإیمان عن أنس دانش نامه احادیث پزشکی: 1 / 108