هنرمندی که همشهریانش او را نمی‌شناسند
کاریکاتوریست گرگانی تلاش دارد با آثار خود هرچند که تلخ باشند، طمع تفکر را به جامعه بچشاند و در قالب هنر برای اصلاح جامعه تلاش کند.
کاریکاتور، تصویری با دنیایی از حرف، واژه‌هایی که در پس یک نقاشی طنزآمیز پنهان می‌شود و فارغ از اینکه چه کسی با چه ملیتی آن را کشیده است زبان بین‌المللی پیدا می‌کند و هرکسی در هر گوشه‌ای از دنیا با دیدنش مفهوم پنهان‌شده در آن را درک می‌کند. کاریکاتور را می‌توان عصاره تلخ و شیرین اندیشه‌های بشری نام برد که با کمترین مواد (قلم و کاغذ) بیش‌ترین تأثیر را داشته باشد.
اما تعدادی افراد خاص هستند که برای بیان منظورشان به سراغ کاریکاتور می‌روند. به سراغ علی شافعی، کاریکاتوریست برجسته اما ناآشنای گرگانی رفتیم تا از او بپرسیم درون‌مایه این کاریکاتورها از کجا سرچشمه می‌گیرد.
علی شافعی متولد سال ۵۹ در خانواده‌ای هنرمند و فرهنگی در گرگان متولد و بزرگ شد، پدرش کارمند سابق اداره فرهنگ و ارشاد، برادرش اسماعیل شافعی یکی از موسیقی‌دانان برجسته گلستانی و خواهرش مجری توانمند رادیو گلستان است. کاردانی گرافیک خود را در سال ۷۹ دریافت کرده و بعدازآن وارد بازار کار گرافیک و تبلیغات شده است.
این هنرمند گرگانی در رابطه با خانواده‌اش می‌گوید: در بیشتر موارد افرادی که کار هنری انجام می‌دهند در خانواده هنردوستی هم زاده می‌شوند که من هم از این امر مستثنا نبودم و در انتخاب حرفه‌ام تاثیرگذار بود.
شافعی می‌گوید من بیشتر کارتونیست هستم تا کاریکاتوریست. از او تفاوت این دو مورد را می‌پرسم؛ برایم توضیح می‌دهد کارتون، روایت تصویری یک موضوع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و یا هر موضوع دیگری است در قالب طنز؛ اما کاریکاتور دفرمه کردن اجزای چهره در طراحی برای نشان دادن شخصیت درونی فرد است.
از شافعی در رابطه با اولین باری که برای کشیدن کاریکاتور دست‌به‌قلم شد، می‌پرسم می‌گوید: سال ۷۷ با باز شدن فضای مطبوعاتی کشور با طرح‌ها و کارتون‌هایی که از هنرمندان بنام کشور در جراید و کتاب‌ها چاپ می‌شد علاقه و میل عمیقی نسبت به این هنر به دلیل دارا بودن محتوا و پیام خاصی که داشت پیدا کردم اما نخستین بار که برای کشیدن «کارتون موضوعی» دست‌به‌قلم شدم و در آن تمام قوانین و قواعد اصولی ازنظر ایده و اجرا را رعایت کردم در سال ۱۳۷۸ بود.
«کاریکاتور موضوعی» مانند تیغ جراحی برروی کاغذ است
از شافعی می‌خواهم تعریف شخصی‌اش از کاریکاتور را بگوید، در پاسخ به سؤالم می‌گوید: در «کاریکاتور موضوعی» یا همان «کارتون» هنرمند با قلم طنز خود که مانند یک تیغ جراحی است به روی کاغذ که حکم پیکر یک بیمار را دارد به‌قصد مداوا و درمان یک بیماری که «معضل اجتماعی» است برمی‌آید نه به خطر انداختن آن.
شافعی ادامه می‌دهد: کارتون هنری است تصویری، چالشگر و سازنده که علاوه برنشاندن لبخند بر لب بیننده قصد ایجاد تأمل بیشتر در مورد اتفاقی را برای مخاطب دارد.
در اکثر مواقع در کاریکاتورها یک طنز تلخی نهفته است، از شافعی سرچشمه این طنز تلخ را می‌پرسم. شافعی معتقد است دید منتقد و تیز هنرمند همیشه به دنبال آنالیز و تجزیه تحلیل یک پیامد در این هنر است.
در «کاریکاتور موضوعی» و کارتون چون سوژه‌ها از ناهنجاری‌های زندگی و اجتماع سرچشمه می‌گیرند متقابلاً یک تلخی در کار وجود دارد و این به قدرت خلاقانه هنرمند برمی‌گردد که با چه چاشنی طنزی آن را ارائه دهد
شافعی می‌گوید: در «کاریکاتور موضوعی» و کارتون چون سوژه‌ها از ناهنجاری‌های زندگی و اجتماع سرچشمه می‌گیرند متقابلاً یک تلخی در کار وجود دارد و این به قدرت خلاقانه هنرمند برمی‌گردد که با چه چاشنی طنزی آن را ارائه دهد.
از او در رابطه با موضوعات کاریکاتورهایش می‌پرسم و اینکه الهام گرفته از چیست. شافعی می‌گوید: سوژه‌های روز را در کارهایم ترجیح می‌دهم البته در وهله اول نشریات باید حامی آن باشند اما در بسیاری از موارد هم به دنبال سوژه‌هایی هستم که علایق شخصی خودم هستند مثل دوری از اعتیاد، مشکلات کاری و اقتصادی، کودکان کار، محیط‌زیست، حیوانات و ... .
از علی شافعی در رابطه با مقام‌ها و جشنواره‌هایی که شرکت کرده است می‌پرسم، شافعی می‌گوید جشنواره‌های داخلی مانند جراید و روزنامه‌ها به شکل انحصاری عمل می‌کنند و بعد از فراخوان و ارسال آثار هنرمندان عده‌ای خاص هستند که هرساله مقام می‌آورند.
شافعی به مقام دومی در جشنواره بلغارستان اشاره می‌کند و می‌گوید در چندین جشنواره خارجی در کشورهایی مانند آلمان، آمریکا، ترکیه، چین، هند، اوکراین و برزیل شرکت کردم و آثارم به نمایش درآمده و همچنین در کاتالوگ جشنواره به چاپ رسید.
فضای مجازی، فرصتی برای معرفی آثار
علی شافعی یک کانال تلگرامی و یک صفحه اینستگرام برای ارائه کاریکاتورهایش دارد که دنبال کنندگان زیادی از نقاط مختلف کشور و حتی خارج از کشور دارد و این درحالی است که در شهر گرگان میان هنرمندان کمتر کسی نام او را شنیده و می‌شناسد.
شافعی می‌گوید اکثر ژورنالیست‌های تهران و ایرانیان خارج از کشور کارهایش را در فیس‌بوک و پروفایل شخصی‌اش دنبال می‌کنند و اینکه در گرگان برای دیگرهنرمندان نام آشنا نیست، از عجایب گرگان است.
این کاریکاتوریست از افرادی که می‌خواهند وارد حرفه‌اش شوند می‌خواهد نگاه واقع‌بینانه‌ای نسبت به این کار داشته باشند، در کنار حمایت‌های معنوی و فعالیت‌های روزمره روزانه کار هنری انجام دهند، اراده قوی داشته باشند، کلاس‌های طراحی را به شکل جدی دنبال کنند، نگاه اقتصادی و مادی به این هنر نداشته باشند و سعی کنند وقایع روزانه را در سطح دنیا رصد کنند و مطالعات زیادی در این زمینه انجام دهند.
از شافعی می‌پرسم دوست دارد در حرفه موردعلاقه‌اش به کجا برسد، می‌گوید زندگی در جریان است و تمام نمی‌شود من برای خودم مسیر بی‌پایانی در نظر گرفته‌ام و در طول این مسیر تکاملی حرکت می‌کنم.
این هنرمند گرگانی به‌عنوان صحبت پایانی خود از جراید و صاحبان نشریات گلستانی می‌خواهد به‌جای کپی‌برداری از سایر نشریات از ظرفیت و هنر هنرمندان جوان استانی استفاده کنند و به هنر جوانان بها دهند. زمانی که خواستم از علی شافعی عکسی بگیرم گفت یک هنرمند باید آثارش دیده شود نه پرتره اش؛ امیدوارم روزی برسد تا هنرمندان گلستانی به جایگاه و حق خود که کمترین آن فعالیت در زادگاه خود و ارج نهادن به هنرشان است برسند.
