با بهانه گیری كودكان چه كنیم ؟
تربیت كودكان كار دشواری است . به طور مثال پسر بچه ای را مجسم كنید كه وسط یك فروشگاه شلوغ شروع به پرخاشگری می كند و جسورانه به والدینش پاسخ می دهد. در چنین مواقعی حتی والدینی كه خیلی در مورد تربیت فرزندشان به خود اطمینان دارند نیزمأیوس و دلسرد می شوند و به دنبال روش و كلمات مناسبی می گردند تا كودك خود را آرام كنند .
به شما اطمینان می دهم كه با استفاده از پاره ای روش ها می توانید در شرایطی كه فرزندتان بدرفتاری می كند خونسردی خود را حفظ نمایید وشیوه ایمناسب در پیش گیرید ، بخصوص هنگامی كه با این پنجمسئله تربیتی مواجه می شوید :
بهانه گیری و نق نق كردن
بهانه گیری معمولاً در بین خردسالان ،به ویژه قبل از این كه بتوانندبه خوبی صحبت كنند ، رایج است . این كار یكی از معدود راه هایی است كه توسط آن می توانند نارضایتی و خشم خود را از آنچه كه نمی توانند به دست آورند ابراز كنند . هر قدر هم كه اینمسئله ناراحت كننده باشد ، والدین باید بدانند كه علت بهانه گیری كودكشان فقط دیدن عكس العمل از جانب آنها نیست ( گرچه علت اصلی آن همین است ولی حتی كودكان دبستانی هم وقتی كه به مقصودشان نمی رسند) بابهانه گیری ، احساسات درونی خود را آشكار می كنند و در نتیجه آرامش می یابند .چگونه با آن كنار بیایید
وقتی كودك خردسال شما شروع به بهانه گیری و نق نق كرد ، از او بخواهید كه به صورت های مختلف ابتدا در گوشی ، بعد به آهستگی و سپس خیلی بلند و ... چیزی را كه می گوید ، تكرار نماید . این روش درست مثل یك بازی توجه او را جلب خواهد كرد و بهانه گیری را فراموش خواهد نمود . در مورد كودك دبستانی خود می توانید از چند روش كلی استفاده كنید . به محض این كه شروع به بهانه گیری كرد ، حرف او را قطع كنید و به آرامی بگویید :"داری نق نق و بهانه گیری می كنی و من گوش نمی كنم ، پس بهتر است كهآرام و شمرده صحبت كنی ."اگر باز هم ادامه داد ، دوباره درخواست خود را تكرار كنید . اگرشیوه گفتار خود را تغییر داد با بیان جمله ای او را تشویق كنید . می توانید بگویید :" وقتی بدون نق نق كردنبگویی كه چه می خواهی،بیشتر دوستت خواهم داشت ." اگر در چنین مواقعی عصبانی می شوید ،هیجان صدای خود را فرو ببرید و فراموش كنید كه چقدر دلتان می خواهد فریاد بزنید. به خاطر بسپارید كه با مهار عكس العمل خود می توانید ارتباط بهتری با فرزندتان برقرار كنید . بعد به او بگویید كه می دانید دلیلناراحتی اشچیست و از این طریق با او به توافق برسید . به عنوان مثالفرض كنید چون به فرزندتان اجازه نداده اید كه قبل از نهار شیرینی بخورد ، ناراحت شده است ، پس شیرینی را در جایی قرار دهید كه بتواند آن را ببیند و به او قول دهید كه پس از خوردن غذا به او شیرینی می دهید .
اقدام پیشگیرانه
هنگامی كه فرزندتان واضح و محكم صحبت می كند به او گوش دهید و تحسینش كنید . با این عمل به او یاد می دهید كه اگر بدون بهانه گیری چیزی بخواهد زودتر آن رابه دست خواهد آورد .پرخاشگری
والدین گاهی به علت پرخاشگری فرزند خود عصبانی می شوند ، نه فقط به این دلیل كه اغلب در مكان های عمومی با بدخلقی كودك خود مواجه می شوند ، بلكه بدین سبب كه احساسمیکنند روی رفتار كودك خود و شرایط موجود كنترل ندارند . خوشبختانه كج خلقی های كودكان با رسیدن به سن مدرسه كاهش می یابد . زیرا می توانند راه حل های بهتری در مواجهه با شكست و ناكامی پیدا كنند .چگونه با آن كنار بیایید
روش مؤثر برای از بین بردن پرخاشگری ، آن است كه از ابتدا آن را مهار كنید. وقتی كه در مقابل پرخاشگری كودك خود با خشم و عصبانیتعکس العمل نشان دهید ، به طور غیر مستقیم به او می آموزید كه عصبانیت وسیله كارسازی برای دست یافتن به اهدافاست . در عوضمی توانیدبگویید :" وقتی از گریه كردن دست برداشتی در مورد آن با هم صحبت می كنیم و راه حلی می یابیم ." و به اتاق دیگری بروید. اگر فرزند شما خیلی كوچك است و نمی توانید او را تنها بگذارید،پیش او بمانید . اگر به طرف شما آمد ، او را بغل كنید ولی تا وقتی كه آرام نشده چیزی را كه می خواهد به او ندهید . خود را به كار دیگری مشغول كنید . به عنوان مثال مطالعه كنید . با این كار به او می فهمانید كه تا آرام نشود نمی تواند توجه شما را جلب كند . اغلب پرخاشگری های بچه ها ، اگر مخاطب مورد نظر حضور نداشته باشد ، زودتر متوقف می شود . در صورتی كه كودك شما در یك مكان عمومی شروع به بدخلقی و پرخاشگری كرد ، بدون توجه به نگاه ها ی مردم او را به گوشه ای خلوت ببرید و منتظر شوید تا آرام شود . به او بگویید :" اینجا پیش تو می مانم تا وقتی كه آرام شوی و با هم صحبت كنیم." اگر بعد از سه یا چهار دقیقه باز هم به فریاد و گریه خود ادامه داد ، او را بردارید و از آن مكان خارج شوید .اقدام پیشگیرانه
پرخاشگری ها همیشه قابل پیش بینی نیستند . كودكان به دلایل مختلفی این كار را انجام می دهند .به عنوان نمونه سه دلیل شروع پرخاشگری را ذكر می كنیم : 1ـ هنگامی كه كودك شما چیزی می خواهد ولی نمی تواند آن رابهدست آورد . 2ـ وقتی یادگیری انجام كاری برایش دشوار باشد . 3ـ وقتی كه خسته شده باشد .
پس با اجتناب از عواملی كه ممكن است بهبهانه گیریمنجر شود،می توانید از وقوع تنش جلوگیری كنید . اگر می بینید كودك خردسالتان می خواهدباپازلی كه خواهر بزرگترش انجام می دهد بازی كند ، یا به او در این بازی كمك كنید و یا اینكه توجهش را به بازی دیگری كه بیشتر مناسب سنش باشد ، جلب كنید .
از كودك خود انتظاری بیش از آنچه كه از عهده اش بر می آید نداشته باشید . خردسالان به این دلیل كه قدرت تحمل زیادی ندارند،نمی توانند خود را برای مدت طولانی سرگرم كنند . بنابراین كودك خردسال خود را در ساعات شلوغ روز و در صف های طولانی به فروشگاه و یا بانك نبرید و اگر باید او را به جایی ببرید كه می دانید معطل می شوید ، برای سرگرمی او اسباب بازی و خوراكی همراه ببرید .
دعوای میان فرزندان
رقابت و همچشمی میان فرزندان یك خانواده ، پاسخی طبیعی به داشتن رقیب دائمی در جلب محبت پدر و مادر است . اگر دعوای آنها مهار نشود ، روی روابط عاطفی میانفرزندان اثر می گذارد و شور و نشاط آنها را از بین می برد .چگونه با آن كنار بیایید
بهترین راه برای مبدل كردن دعوای میان كودكان به صلح و آرامش،این است كه ابتدا آنها را از یكدیگر جدا كنید تا آرام شوند . سعی نكنید میان آنها قضاوت كنید ، حتی اگر شاهد بوده باشید كه یكی از بچه ها،دیگری را عمداً تحریك كرده و دعوا را شروع كرده است . ( باید برای تصحیح این رفتار ، روش تربیتی مناسبی را اتخاذ نمایید . ) در غیر این صورت یا طرف یكی از آنها را می گیرید و یا اینكه به میدان دعوا كشیده می شوید كه هیچ كدام از آنها كمكی به شما نخواهد كرد .اقدام پیشگیرانه
ـ رقابت میان كودكان خود را نمی توانید به طور كامل از بین ببرید ولی می توانید از شدت آن بكاهید. احترام به علائق یكدیگر را به كودكان خودتأکید كنید . به آنها بیاموزید كه نسبت به مالكیت شخصی یكدیگر احترام قائل شوند و چیزی را كه به خواهر یا برادرشان تعلق دارد ، بدون اجازه بر ندارند . هیچ وقت كودكان خود را با هم مقایسه نكنید . در موقعیت هایی كه معمولاً بین كودكان اختلاف ایجاد می شود ، مقرراتی وضع كنید . به عنوان مثال جای هر یك را بر صندلی ماشین از قبل تعیین كنید و یا مشخص كنید كه هر یك از آنها چه ساعتی می توانند برنامه تلویزیونی مورد علاقه خود را ببینند .بازیگوشی
فرض كنید كه با كودك پیش دبستانی خود قرار گذاشته اید كه بعدازمسواك زدن به رختخواب برود تا قبل از خواب برایش قصه بگویید . ولی بیست دقیقه بعد می بینید كه می خواهد ماشین های اسباب بازی خود را در دستشویی بگذارد . احتمالاً تا به حال چیزی شبیه به این موضوع را تجربه كرده اید . دلیل آن این است كه مفهوم گذشت زمان برای خردسالان كاملاً با بزرگسالان متفاوت است . وقتی كه آنها غرق در انجام كاری می شوند فكر می كنند تا وقتی كه فعالیت خود را به اتمام نرسانده اند زمان از حركت خود باز ایستاده است . بنابراین بازیگوشی آنها تا زمانی كه خواندن ساعت را بیاموزند تمامی ندارد . گاهی پدر ومادرها می بایست به بچه های خود گوشزد كنند كه وقتشان را تلف نكنند .
چگونه با آن كنار بیایید
ـ اگر می خواهید فرزند خود را از فعالیتی وارد فعالیت دیگری كنید چیزی در این مورد به او نگویید . به عنوان مثال شب هنگام به جای این كه به او بگویید كه موقع خواب است ، او را با گفتگو راجع به كارهایی كه در طول روز انجام داده است مشغول كنید . او هم غرق در صحبت می شود و متوجه نخواهد شد كه چه وقت از دستشویی بیرون آمده و به رختخواب رفته است .روش دیگر :
چون درك مفهوم زمان برای كودكی كه هنوز به مدرسه نرفته است به زمان فعالیت هایی از قبیل خوردن آب میوه ، زمان خواب ، زماناستحمام بستگی دارد ، از این رو می توانید برنامه بعدی را در طول روز برایش توضیح دهید و به این ترتیب سرعت حركتش را بالا ببرید . به عنوان مثال به او بگویید :" بیا لباس خوابت را بپوش تا بتوانیم كتابی انتخاب كنیم و بخوانیم ." اگر می خواهید كودك خود را به انجام كاری تشویق كنید ، مثلاًِ می خواهید كه اسباب بازی هایش را جمع كند ، می توانید آن فعالیت را به صورت بازی در آورید و بگویید:" ببینم می توانی تا 50 كه شمردم اسباب بازیهایت را جمع كنی !" او را مسئولیت پذیر سازید . اگر عجله دارید به او بگویید كه دیرتان شده است و به كمك او احتیاج دارید . از او بخواهید كه كیف شما را دم در بگذارد و ظرف غذای خودش را از یخچال بیرون بیاورد .اگر این روش نیز در مورد كودك دبستانی و بازیگوش شما مؤثر واقع نشد،از روشجدیدتریاستفاده كنید . لباسش را تنش كنید ، با موهای شانه نشده و نامرتب با بسته های بیسکویت یا میوه او را به موقع به مدرسه برسانید . با این روش به فرزند خود می آموزید كه هر چقدر هم كه مقاومت كند ، بعضی كارهامانند به موقع حاضر شدن برای سرویس مدرسه را باید در زمان خودش انجام دهد .
اقدامات پیشگیرانه ـ
هنگامی كه می بینید كودك شما به تلویزیون توجهی ندارد و اسباب بازی هایش را گوشه ای رها كرده است ، بیشتر مستعد انجام كارها و وظائف خود می باشد . بنابراین لوازمی راكه موجب حواس پرتی او می شوند جمع كنید و به طور واضح به او بگویید كه انتظار انجام چه كاری را از او دارید . توجه كنید كه كودك شما تمام وسایل مورد نیاز خود را برای انجام كارش در اختیار داشته باشد . به عنوان مثال اگر از او می خواهید كه دندان هایش را مسواك كند باید مسواك ، خمیر دندان وآب را در دسترس او قرار دهید .راه دیگر جلوگیری از بازیگوشی فرزندتان این است كه از شب قبل لباس و دیگر لوازم مورد نیاز او را برای فردا صبح آماده كنید . با این كار نه تنها به كودك بازیگوش خود فرصت نخواهید داد كه برای انتخاب لباسش شما را معطل كند بلكه صبح، قبل از بیرون رفتن از منزل (به خصوص در مورد خانم های شاغل ) بدون عجله كارهایتان را انجام خواهید داد . البته اگر این كار را هر روز به طور معمول انجام دهید،بهتر است .كودك خود را بهانجام بعضی از كارها عادت دهید . مثلاً شب : ابتدا خوردن غذا،بعد شستن دندان و خواندن داستان قبل از خواب . صبح : ابتدا پوشیدن لباس ، شانه كردن مو و مرتب كردن تختخواب ، خوردن صبحانه .
حاضر جوابی
كودك با شروعدو سالگی ، خود مختاری خویش را به حیطه آزمایشمی گذارد كه یكی از راه های انجام این كار حاضر جوابی به بزرگسالان است . كودك خردسال با گفتن"نمی خواهم" یا"نه" می خواهد نشان دهد كه از دستورهای شما خسته شده است و استقلال بیشتری می خواهد . چگونهبا این موضوع كنارمی آیید ؟ این موضوع پیچیده ایست. زیرا اولاً می خواهید كه كودكتان اولین قدم های خود را به طرف خود مختاری بردارد ، ثانیاً نمی خواهید كه گستاخی او راتأیید كنید ، بنابراین با حالتی جدی به او بگویید :" نباید این طوری جواب بدهی ، اگر با حرف من موافق نیستی اشكالی ندارد ولی باید مؤدبانه جواب بدهی ." برایش از جملات معترضانهیمناسب مثال هایی بزنید . جملاتی مثل :" نظر من فرق دارد" یا" مخالفم" و غیره .به این طریق برایش روشن سازید كه اگر دفعه بعد این گونه صحبت كند ارزش خود را نزد شما از دست خواهد داد .اجرای این روش تربیتی را ادامه دهید . اجازه ندهید كه گستاخی او ادامه یابد تا این كه روزی مجبور شوید عكس العمل شدیدی از خود نشان دهید
اقدامات پیشگیرانه
اگر كودكتان مخالفت خود را مؤدبانه به شما ابراز كرد،به او توجه بیشتری كنید و به عقیده او احترام بگذارید و به او نشان دهید كه برا ی عقاید او احترام قائلید و اگر نظر او مخالف نظر شماست هیچ اشكالی ندارد .نكته مهم این است كه شما می بایست از نوع ارتباط خود آگاه باشید . اگر از آن دسته افرادی هستید كه مخالفت خود را با دیگران به صورت تمسخرآمیزی بیان می كنند ، پس نمی توانید از فرزند خود انتظار داشته باشید كه رفتاری غیر از این داشته باشد .
همین كه فرزند شما بتواند خودش را بیشتر كنترل كند و یاد بگیرد كه چگونه نیازها و نومیدی خود را از طرق سازنده به شما توضیح دهد ، پرخاشگری ، بهانه گیری و دیگر رفتارهای منفی او مسئله ساز نخواهد بود . به او یاد بدهید كه بتواند به شما بگوید كه چه احساسی دارد و چگونه فكر می كند.
با انجام این روش رابطه ای قوی با فرزند خود ایجاد می كنید . چنین رابطه ای ، هنگامی كه فرزندتان به سن بلوغ می رسد ، در حل مسائل به شما كمك زیادی خواهد كرد .
