انتظار وصال

منتظر یعنی کسی که اشتیاق شهادت دارد و در انتظار آن است. انتظار شهادت و ملاقات خدا یک اوج عرفانی است که در جان های تمام رجال ایمانی جریان دارد. منتظر اگر پس از استقرار حکومت امام زمان عجل الله تعال فرجه الشریف هم به حضور حضرت برسد، باز منتظر بازگشت است و از ایشان تمنای دعا برای شهادت که زیباترین نوع بازگشت است، خواهد داشت. این یکی از نتایج نگاه عارفانه به هستی و انتظار است که تکلیف انسان را با شهادت طلبی مشخص می کند.

انتظار فرج و گشایش، صرفا به دلیل غیبت امام زمان عجل الله تعای فرجه الشریف پیش نیامده است، بلکه می توان برای انتظار فرج معنایی مستقل از شرایط اجتماعی و تاریخی هم در نظر گرفت. انتظار، ابتدائا مفهومی است انسانی و عرفانی. مفهومی است دائمی و همیشگی. انتظار، مفهومی نیست که با آغاز دوران غیبت متولد شده باشد و با آمدن منجی موعود و گشایش در حیات فردی و اجتماعی بشر به پایان برسد. بلکه مفهومی است که می توان برای آن معنایی فرازمانی و فرامکانی در نظر گرفت. معنایی که متعلق به اصل حیات بشر و رابطه و رابطه تکوینی او با خداوند متعال است.
برای درک معنای دائمی انتظار باید به فلسفه خلقت مراجعه کنیم. آنجایی که معلوم می شود انسان اساسا برای ملاقات با پروردگار خود آفریده شده است و حیات و هستی او تنها در ارتباط با حضرت حق معنا پیدا می کند. اگر انسان به عطش پنهان در اعماق وجود خود بنگرد، در می یابد که تنها دیدار با حضرت حق و همجواری با آن ذات مقدس است که او را آرام می کند و الا تمام وجودش بی قرار محض است و تا زمانی که به ملاقات خداوند عزیز باز نگردد، درد فراق او تسکین نخواهد یافت.

منتظر ملاقات پروردگار

پس انتظار با انسان متولد می شود و تا زمانی که انسان در این دنیاست با او همراه است. سابقه این انتظار به ابتدای خلقت بشر باز می گردد. این سابقه در داستان حضرت آدم پیداست. اولین کسی که در این انتظار و تمنای دیدار، گریه های طولانی کرد، حضرت آدم بود. او تمام عمر منتظر مراجعت و بازگشت به سوی خدا بود. به این ترتیب معلوم می شود که انتظار اساسا یک مفهوم انسانی و عرفانی است و مربوط به همه آدم هایی است که در این دنیا زندگی می کنند. وقتی در حدیث شریف نبوی، دنیا را سجن و زندان مومن معرفی می فرماید، باید نتیجه بگیریم که ما در این دنیا زندانی هستیم. اگر چنین انتظاری را در خود نمی یابیم و آن را احساس نمی کنیم، پس لابد در وضع طبیعی خوبی به سر نمی بریم.

مومن مشتاق ملاقات پروردگار است

کسی که دنبال معنویت رفته است، اما تمنای ملاقات حضرت حق را ندارد، با معنویت و عبادت بازی کرده است، چرا که تقاضای «تقرب الی الله» که مهمترین تفسیر تقاضای معنویت است، اقتضا می کند تا انسان مشتاق و منتظر ملاقات خدا باشد. امام رضا علیه السلام می فرماید: وَ مَنْ ذَکَرَ الله وَ لَمْ یَشْتَقْ إلی لِقَائِهِ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفسِه کسی که به ذکر خدا بپردازد، اما مشتاق ملاقات خدا نشود، خودش را مسخره کرده است. (مجموعه ورام، ج2، ص110)

اشتیاق به مرگ

اساسا یکی از نشانه های صداقت کسی که در این مسیر گام می نهد، تمنای موت و بازگشت به زادگاه اصلی است. قرآن کریم هم در مقابل گروهی از مدعیان تقرب الی الله، نداشتن چنین تمنایی را به عنوان نشانه ای بر صادق نبودن آنها در ادعای خود معرفی می کند: «فَتَمَنَّوُاْ الْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَادِقِینَ» هر کسی که می تواند در نهان خانه دل خود این ارزیابی را از خود داشته باشد و میزان علاقه و انتظار خود را برای این بازگشت اندازه گیری نماید. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «الموت ریحانه المومن» مرگ برای مومن همانند یک دسته گل خوشبو است. نیز از امیرالمومنین علی علیه السلام نقل شده است که: «أفضَلُ تُحفَةِ المومنِ المَوتُ» بهترین ارمغان و هدیه برای مومن، مرگ است.

اکنون که غرض از نگاه عرفانی به مفهوم انتظار فرج مشخص شد، تناسب این دو روایت از رسول اکرم را در کنار یکدیگر بهتر می توان فهمید: «افضل العباده ذکر الموت» برترین عبادت یاد مرگ است، «افضل العباده انتظار الفرج» برترین عبادت انتظار فرج است. وقتی در قرآن کریم، کلمه منتظر در کنار مفهوم شهادت به کار برده می شود، شاید اشاره ای به همین معنا باشد. همان آیه ای که امیرالمومنین و یاران امام حسین علیهما السلام در کنار بدن مطهر یاران شهیدشان تلاوت می کردند.

خلاصه سخن:

منتظر یعنی کسی که لیاقت شهادت و اشتیاق آن را دارد و در انتظار آن است. معلوم می شود انتظار شهادت و ملاقات خدا یک اوج عرفانی است که در جان های تمام رجال ایمانی جریان دارد: «مِنَ المُومِنینَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ فَمِنهُم مَن قَضى نَحبَهُ وَمِنهُم مَن یَنتَظِرُ» (احزاب،23) در میان مومنان مردانی هستند که به پیمانی که با خدا بسته بودند، وفا کردند. پس برخی از آنان به شهادت رسیدند و برخی منتظرند. [تا شربت شهادت بنوشند]
لذا منتظر اگر پس از استقرار حکومت امام زمان عجل الله تعال فرجه الشریف هم به حضور حضرت برسد، باز منتظر بازگشت است و از ایشان تمنای دعا برای شهادت که زیباترین نوع بازگشت است، خواهد داشت. این یکی از نتایج نگاه عارفانه به هستی و انتظار است که تکلیف انسان را با شهادت طلبی مشخص می کند.