تبیان، دستیار زندگی
درباره یک مساله حساس: بازی در نقش امام خمینی(ره) .
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تصویر امام بر پرده سینما

درباره یک مساله حساس: بازی در  نقش امام خمینی(ره)

سید رضا صائمی - بخش سینما و تلویزیون تبیان
امام خمینی

محمد آزادی بازیگر نقش امام خمینی در سریال  سالهای پرحادثه

قهرمان های سینمای را می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد.: قهرمان مجازی و قهرمان های واقعی. گروه اول مخلوق تخیل و خلاقیت نویسنده است و شخصیت های که خلق می شود ما به ازای بیرونی ندارد گرچه آنها ماکتی از نمونه های واقعی هستند و می توان نمونه های مشابه آنها را در زندگی و جامعه پیدا کرد. از این حیث اساسا شخصیت پردازی هرچقدر به مولفه ها و ویژگی های بیرونی افراد شباهت داشته باشد به لحاظ سینمایی و اصول فیلمنامه نویسی، مطلوب تر است.
اما گروه دوم قهرمان های واقعی هستند که بر پرده سینما بازتاب یافته و بازنمایی می شوند. مثلا فیلم چ حاتمی کیا را که به زندگی و شخصیت شهید دکتر چمران می پردازد می توان مصداق بارز گروه دوم دانست. اهالی سینما خوب می دانند که چقدر به تصویر کشیدن شخصیت های حقیقی دشوارتر و چالش برانگیزتر است تا شخصیت های مجازی. در این بین برخی از شخصیت های واقعی،جایگاه و اعتباری دارند و به اسطوره های یک ملت بدل شده اند که بازنمایی آنها در سینما به شدت دشوار و حرکت کردن روی لبه باریک مرزی است که ممکن است کوچک ترین نقص و کاستی با واکنش مخاطب مواجه شده یا حتی به مصداقی از تحریف تاریخی بدل شود.

امام خمینی

شکرخدا گودرزی در نقش امام خمینی در سریال معمای شاه

بدون شک یکی از این شخصیت های بزرگ و اسطوره ای امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران است که خود بنیاد سینمای بعد از انقلاب را با جمله معروف «ما با سینما مخالف نیستیم با فحشا مخالفیم» تغییر داد . نه تنها روایت سینمایی درباره او دشوار و حساس است که بازی کردن در نقش ایشان نیز جسارت می خواهد. این تقدس آنقدر پررنگ است که حتی تا دو دهه پیش کسی این جسارت را بر نمی تافت تا بتواند به سراغ این شخصیت بزرگ تاریخ معاصر رفته و به ایفای این نقش بپردازد. این حساسیت نه فقط درباره این نقش که حتی درباره تست گریم آن نیز وجود دارد به طوری که تست گریم بازیگر نقش امام خمینی باید به تایید مرکز حفظ تنظیم و نشر آثار امام خمینی برسد.

آنچه این نقش را دشوار می کند بزرگی خود این شخصیت است به این معنی که بازیگر باید از همه توان و مهارت بازیگری خود استفاده کند تا مردم این نقش را چنانچه خود در ذهن دارند باور کنند و لطمه ای به تصویر ذهنی آنها از این شخصیت وارد نشود

بازسازی این نقش به قدری مهم و حساس است که اینکه کدام بازیگر این نقش را ایفا کند نیز محل مناقشه و چالش است و صرفا شباهت ظاهری یا قابلیت این تشابه در یک بازیگر ، حجت را برای ایفای این نقش تمام نمی کند. کنار گذاشته شدن جمشید هاشم پور و ولی الله مومنی برای بازیگری در نقش امام خمینی به دلیل بازخوردهای منفی افکارسنجی های مردمی به همین دلایل صورت گرفت چون ممکن است حتی گریم و چهره ظاهری یک بازیگر هم مورد پذیرش مخاطب قرار نگیرد . و چنانچه شاهد بودیم در این زمینه نظرسنجی مردمی صورت گرفت تا نقش امام پیش از آنکه بر قاب تصویر روایت شود در تصور مردم،تایید بگیرد. شاید بتوان تاکنون تست گریم شکرخدا گودرزی در سریال معمای شاه را موفق ترین و شبیه ترین نمونه برای بازیگری نقش امام خمینی دانست.

امام خمینی

عبدالرضا اکبری نخستین بازیگر نقش میانسالی امام خمینی در فیلم فرزند صبح

با این حال تا کنون بازیگران مختلفی به ایفای نقش امام (ره) پرداختند که از جمله مهمترین آنها عبدالرضا اکبری در فیلم فرزند صبح بهروز افخمی باشد. محمد آزادی نیز بازیگر نقش امام در سریال سالهای پرحادثه بود. البته عبدالرضا اکبری بار دیگر در تله فیلم یازده دقیقه و سی ثانیه به کارگردانی بهروز افخمی این نقش را بازی کرد.
آنچه این نقش را دشوار می کند بزرگی خود این شخصیت است به این معنی که بازیگر باید از همه توان و مهارت بازیگری خود استفاده کند تا مردم این نقش را چنانچه خود در ذهن دارند باور کنند و لطمه ای به تصویر ذهنی آنها از این شخصیت وارد نشود. شکرخدا گودرزی بازیگر نقش امام در این باره می گوید:« برخی از این شخصیت ها معما نیستند. این شخصیت ها به نوعی و در مقطعی تاریخ را تغییر دادند. رمزگونگی کار این شخصیت ها نه به معنای پچیده بودن بلکه در عملکرد آن ها دیده می شد. از جمله این شخصیت ها که بارزترین آن ها است حضرت امام خمینی (ره) بود. نوع کاری که در کشور و انقلاب اسلامی انجام داده اند بیشتر به یک معجزه شبیه است تا به یک کار سیاسی. همین مسئله آدم های تاریخی را نسبت به یکدیگر متفاوت می کند. تاریخ ما آدم های بزرگی دارد. این آدم ها از امیر کبیر شروع می شوند و به تاریخ معاصر می رسند. فکر می کنم شخصیتی به کاریزماتیکی و هم وزن شخصیت امام خمینی (ره) در تاریخ پیدا نخواهید کرد.»