محمد بهمن بیگی، معلم بزرگ ایل قشقایی

محمد بهمن بیگی اولین کودک قشقایی که روی نیمکت کلاس دبستان نشست و شاگرد اول شد اما عشق به عشایر و خاطره ها و نمادهای بومی و ایلی همواره در خیالش بود. علی رغم هوش و استعداد زیادی که داشت پزشکی حاذق یا مهندسی ماهر نشد. چون این ها با طبع لطیف و روحیه حساس و هنر دوست او کنار نمی آمدند، لذا راه سومی را برگزید و حقوق دان شد. حقوق دانی که در راه تامین حقوق اولیه مردم جامعه خود، یعنی باسواد سازی و اطلاع رسانی آن ها، گام برداشت.

در سال 1324 در کتاب (عرف و عادت در عشایر فارس) حرف دلش را زد و ضمن معرفی کم و کیف وضعیت عشایر قشقایی، مسئله محرومیت و عقب ماندگی آن ها را مطرح نمود و راهکار اساسی بیرون رفتن از این نابسامانی ها را در امر با سواد سازی عشایر دانست.
پس از چاپ کتاب نامه ای به دکتر شایگان، وزیر فرهنگ وقت، که یکی از استادان او در دانشکده حقوق بود، نوشت و در آن پیشنهاد تاسیس مدرسه های سیار را در عشایر داد و در این خصوص از وزیر تقاضای تامین و در اختیار گذاشتن حداقل 50 آموزگار را کرد.
او با همراهی بعضی از خیرخواهان و آن هایی که دستشان به دهانشان می رسید و همکاری جوانانی که باسواد بودند و یا نیمه سوادی داشتند، دست به کار شد و در ابتدا چادرهایی به عنوان دبستان های سیار عشایری راه اندازی نمود.

پس از 12 سال پافشاری و پی گیری مسئله آموزش عشایر، خود نیز به استخدام دولت در آمد و در دایره آموزش عشایر مستقر در اداره کل آموزش و پرورش فارس، شروع به کار کرد. سفر نخست وزیر وقت به بویراحمد و منطقه سمیرم نیز در تصویب برنامه آموزش عشایر موثر واقع شد. در سال 1353، سازمان جهانی یونسکو، به خاطرکار بهمن بیگی و ابتکاری که در تربیت معلمان نشان داده بود، جایزه و نشان افتخار بین المللی ویژه پیکار با بی سوادی را به وی تقدیم کرد.
این معلم بی تصدیق که دوره تربیت معلم را هم ندیده بود، به زودی تربیت کننده ده ها معلم خوب در بین عشایر شد.

او در طول برنامه آموزش عشایر روی چند چیز پافشاری داشت:

- مطالعه و بالابردن سطح معلومات آموزگاران همگام با کار تدریس
- پرهیز آموزگاران از دخالت در اختلافات محلی و رعایت کامل بی طرفی
- رعایت عفت و پاکدامنی، به گونه ای که در ایل برای مادر فرزند و برای خواهران برادر باشند.
- و بالاخره پرهیز از سخن چینی به سود کارکنان دولت، به گونه ای که مردم ایل بدانند که آموزگاران افرادی محرم و خدمتگزار هستند.

به این ترتیب اندیشه نو آیین بهمن بیگی در گستره ایران زمین پراکنده شد و در 26 سال سرپرستی بر کار آموزش عشایر، هزاران نفر از مردم ایران از قومیت های گوناگون (ترک، لر، کرد، عرب و ترکمن) از نعمت سواد بهره مند شدند و بعدها بسیاری از آن ها پزشکان، مهندسان، آموزگاران و استادان دانشگاه های ایران و سایر کشورهای جهان شدند و به جامعه خود خدمت کردند.