تبیان، دستیار زندگی
مراسم رونمایی از ترجمه ی شاهنامه ی فردوسی از فارسی به فنلاندی توسط پرفسور ژاکوهامین آنتیلا (Jaakko Hameen-Anttila)، استاد دانشگاه هلسینکی روز یکشنبه 5 اردیبهشت ماه در تالار خلیج فارسِ دانشکده ی زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران برگزار شد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مریم سمیعی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شاهنامه ی فردوسی به زبان فنلاندی

مراسم رونمایی از ترجمه ی شاهنامه ی فردوسی از فارسی به فنلاندی توسط پرفسور ژاکوهامین آنتیلا (Jaakko Hameen-Anttila)، استاد دانشگاه هلسینکی روز یکشنبه 5 اردیبهشت ماه در تالار خلیج فارسِ دانشکده ی زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران برگزار شد.

مریم سمیعی- بخش ادبیات تبیان
شاهنامه ی فردوسی به زبان فنلاندی

مراسم رونمایی از ترجمه ی شاهنامه ی فردوسی از فارسی به فنلاندی توسط پرفسور ژاکوهامین آنتیلا (Jaakko Hameen-Anttila)، استاد دانشگاه هلسینکی در تاریخ 5 اردیبهشت ماه 1395 در تالار خلیج فارسِ دانشکده ی زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران برگزار شد. در این مراسم سفیر فنلاند هری کمارینن (Harri Kamarainen) نیز حضور داشتند.
سفیر فنلاند در سخنرانی خود به بذر دانایی ای که فردوسی با شاهنامه ی خود در دل تاریخ کاشته است اشاره کرد و ترجمه ی آن به فنلاندی را نشانه ای از جاودان ماندن این اثر در بطن تاریخ دانست. هری کمارینن هم چنین پیام انسانیت و آگاهی شاهنامه را پیامی جهانی خواند و اعلام کرد که شناخت این آثار ادبی می تواند موجب شکل گیری درکی متقابل میان ملل شود. سفیر فنلاند هم چنین ترجمه ی شاهنامه به فنلاندی را نقطه ی عطفی در روابط ایران و فنلاند خواند.
پرفسور آنتیلا شاهنامه را پنجره ای برای شناخت ایرانیان دانست و آن را حماسه ای با مخاطب جهانی تعریف کرد. آنتیلا با وجود اینکه استاد ادبیات عرب در دانشگاه هلسینکی است اما از آنجایی که از همان ابتدای جوانی متون کهن فارسی را می خوانده خود را به ادبیات فارسی راغب تر می داند. او برای اولین بار در سن پانزده سالگی قسمتی از شاهنامه مربوط به داستان تولد زال را خواند و با وجود اینکه نسبت به فردوسی شناخت کاملی نداشت اما این داستان دنیای تخیلاتش را تصرف کرد.
آنتیلا ترجمه ی متون فارسی به فنلاندی را با ترجمه ی بخش هایی از دو کتاب مثنوی معنوی مولانا آغاز کرد. پس از آن قسمتی از دیوان شمس، گزیده ای از منطق الطیر عطار، گلچینی از غزلیات حافظ و رباعیات خیام را نیز به فنلاندی ترجمه کرد. پس از ترجمه ی این آثار ترجمه ی شاهنامه ی فردوسی را آغاز کرد کاری که همیشه آرزوی انجام آن را داشت.

آنتیلا تصویر منفی ای که از ایران و ایرانی در جهان امروزی ارائه می شود را مذموم خواند و ترجمه ی شاهنامه به زبان فنلاندی را تلاشی در جهت از میان برداشتن سوءتعبیر ها در دنیای امروز خواند.

پرفسور ژاکوهامین آنتیلا ترجمه ای که رونمایی شده را ترجمه ی بخش ابتدایی شاهنامه تا بعد از مرگ رستم خواند و اعلام کرد که تصمیم دارد بخش دوم را نیز در آینده انجام دهد. در ادامه ی سخنرانی خود به دشواری های ترجمه از یک طرف و لذتی که در ترجمه ی این اثر ارزشمند احساس شد اشاره کردند.
یکی از این دشواری ها تشخیص درست بودن تصحیحاتی است که بر متن شاهنامه ی فردوسی انجام شده است. آنتیلا برای فائق آمدن بر این مشکل، نسخه ی جلال خلقی مطلق را به عنوان بهترین نسخه برای ترجمه انتخاب کرد. مشکل دوم تصمیم بر سر این بود که شاهنامه به نثر یا نظم ترجمه شود. آنتیلا ترجمه به نثر را برگزید. این خود دشواری هایی داشت چرا که فردوسی در اشعار خود از تکرار مترادفات بسیار بهره برده است. فردوسی در اشعار خود صرفا به بیان جنگ یک دلاور با دیگری سخن نمی گوید بلکه از کلمات گوناگون برای اشاره به ابزار جنگی آنان، روش های جنگاوری شان و غیره استفاده می کند. این روش فردوسی خواندن در فارسی را برای مخاطب شیرین می کند اما همین که مترجم سعی کند این اثر را به زبان های مختلف ترجمه کند کار برایش دشوار می شود خصوصاً اگر بخواهد به نثر ترجمه کند. برای برطرف کردن این مشکل آنتیلا در ترجمه ی خود در قسمت های گوناگون لیستی از معنای ابزارآلات جنگی و کلمات دشوار ارائه کرده است و در قسمت هایی که توضیحات جزئی می شوند از بیان آنان خودداری کرده است.  
مشکل دیگری که وجود دارد مانع فرهنگی است. متن شاهنامه به زبان کهن فارسی نگاشته شده و با زمینه ی فرهنگ غنی ایرانی و دین اسلام آراسته شده است. ارائه ی این متن کهن برای مردم فنلاندی مدرن و سکولار بسیار دشوار بود. هرچند برای ایرانیانی که علاقه به شاهنامه و متون کهن دارند خواندن شاهنامه ساده است اما برای مردم امروز فنلاند خواندن متون کهن هیچ جذابیتی ندارد. به همین منظور آنتیلا سعی کرد متن را از زبان شناسی را به اندازه ای به مخاطب امروزی خود در فنلاند نزدیک کند.
آنتیلا در پایان سخنرانی خود به زوایای مثبتی که در ترجمه ی شاهنامه به فنلاندی وجود داشت نیز سخن گفت. آنتیلا تصویر منفی ای که از ایران و ایرانی در جهان امروزی ارائه می شود را مذموم خواند و ترجمه ی شاهنامه به زبان فنلاندی را تلاشی در جهت از میان برداشتن سوءتعبیر ها در دنیای امروز خواند.