تبیان، دستیار زندگی
«سریال «فاطما گل» به عنوان سریالی که در سال 2015 بیشترین فروش خارجی را برای تلویزیون ترکیه به همراه داشته، برگزیده شد.» روز گذشته وقتی با بند اول خبر ایسنا مواجه شدیم ، به ذهن مان خطور كرد كه لابد منظور، شبكه های فارسی زبان است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

«فاطما گل» و حكایت سوسیس و كالباس

«سریال «فاطما گل» به عنوان سریالی که در سال 2015 بیشترین فروش خارجی را برای تلویزیون ترکیه به همراه داشته، برگزیده شد.» روز گذشته وقتی با بند اول خبر ایسنا مواجه شدیم ، به ذهن مان خطور كرد كه لابد منظور، شبكه های فارسی زبان است.

بخش سینما و تلویزیون تبیان
فاطما گل

به سطرهای بعدی كه رجوع كردیم دیدیم ماجرا فراتر از این است:« طی مراسمی که در ترکیه برای اعطای جایزه برترین محصول تلویزیونی در حوزه صادرات برگزار شد، مجموعه تلویزیونی «گناه فاطما گل چیست؟» به عنوان برنده معرفی شد. این سریال که از سال 2010 تا 2012 تولید شده، در حوزه فروش خارجی محصولات تلویزیونی ترکیه پولسازترین اثر نام گرفت. صادرات «فاطما گل» از سال 2006 آغاز شد و سپس به خاورمیانه، اروپای مرکزی، آمریکای لاتین، آمریکا، آسیا و آفریقا راه پیدا کرد.» بله دامنه گسترش «فاطما گل» كه در ادبیات رسانه ای و نیز نمایشی ما به عنوان یك اثر حقیر مورد شوخی و طعنه است، خیلی فراتر از تصورمان است. برای واكاوی این مساله و چند نکته دیگر سراغ خشایار الوند رفته است  : این كه فروش بالای این سریال دلیل بر كیفیت آن است؟ چرا «فاطما گل» پر فروش است و در ایران خواهان دارد؟ اگر سطح كیفی تولیدات وطنی بالا برود آیا عرصه برای ترك تازی باز است؟

یك یادآوری

نه نیاز به یادآوری است و نه قابل كتمان. سریال های ساخته كشور تركیه كه چند سالی است از شبكه های فارسی زبان ماهواره پخش می شود، در ایران طرفداران زیادی دارد. اگر جز این بود در فضای رسمی رسانه شاهد گفت و گو های متعدد مسئولان و كارشناسان درباره تأثیر سوء این سریال ها وجود نداشت. این سریال ها بدون پشتوانه قدرتمند دراماتیك و با دستاویز كردن جذابیت های كاذب، ذائقه برخی را تامین می كند.

چرا سریال های تركی طرفدار دارند؟

هر كشوری توانایی خرید حق پخش سریال «بازی تاج و تخت» را ندارد؛پس شبكه های مختلف راه حل را در خرید سریال های ارزان تركی و از جمله «فاطما گل» می بیند كه هم باعث افزایش بیننده شان می شود و هم آمار صادرات آن سریال را افزایش می دهد.

همین مسأله سر فصل پرسش اول مان از خشایار الوند است. سوال كردیم احتمالا شنیده اید سریال «فاطما گل» توانسته بیشترین فروش خارجی سریال های تركی را از آن خود كند. به نظر شما چه ویژگی در سریال های تركی وجود دارد كه اینقدر از آن استقبال می شود؟ :« راستش را بخواهید من این سریال ها را نمی بینم، اما برای خود من هم جالب است كه با وجود اینكه آنها را نمی بینم اما از آشنایان دور نزدیك با خبر می شوم كه مثلا چه كسی از چه كسی خواستگاری كرده است، یا فلان مدل جواهرات در یك سریال بسیار معروف بوده است و...به نظر من اولین وجهی كه خیلی جذابیت ایجاد می كند، وجه ظاهری و بصری است. بارها شده جمله هایی مبنی بر اینكه این مدل مبل در فلان سریال تركی و در خانه فلان كاراكتر سریال بوده است را شنیده ایم و این دقیقا چیزی است كه ما در سریال های خود نداریم. » الوند بعد از این كه به خلا وجود برخی عناصر جذاب در سریال های وطنی اشاره می كند ، سراغ نكته دیگر كه پایه سریال های تركی را تشكیل می دهند ، می رود: «عامل دیگر فراگیری سریال های تركی قلاب همیشگی آن هااست؛ یعنی خیانت، جدایی،بارداری ناخواسته و ...»

عرصه برای سریال های تركی باز است

خشایار الوند تاكید می كند وجود این المان ها در سریال های تركی ، هرگز مزیت نیست و به دم دست ترین شكل مورد استفاده قرار می گیرد. بعد هم یادآوری می كند كه اگر به مخاطب ایرانی محصول خوب عرضه شود، سریال های ترك جایی برای جولان ندارند:«با اینكه این داستان ها و اتفاقات در سریال های تركی بسیار سطحی است اما اگر واقع بین باشیم متوجه می شویم كه وقتی خوراك مناسب وجود نداشته باشد، آدم شده با سوسیس و كالباس هم خودش را سیر نگه می دارد. »

شواهد تاریخی

الوند برای گفته اش به عقب بر می گردد ؛ یعنی دوران اوشین :«البته این اتفاق فقط مربوط به الان نیست، دهه شصت همه خانواده های ایرانی سریال «اوشین» را نگاه می كردند، سریالی كند و كش دار كه فقط مناسب شب های بی برنامه تلویزیون بود.حالا در مورد سریال های تركی هم می شنویم كه مثلا پانزده قسمت طول می كشد تا یك خواستگاری انجام شود! این در واقع همان قلاب ملودرام با ترفند تشنه نگه داشتن تماشاگر است، كه تا پایان صدها قسمت این همراهی و استقبال ادامه پیدا می كند.»

تولیدات خودمان را تقویت كنیم

این فیلمنامه نویس تأكید می كند كه سریال سازان وطنی اگر شرایط خوبی برای تولید داشته باشند ، بدون دست یازیدن به جذابیت های كاذب هم می توانند آثار خوبی تولید كنند. او از «شهرزاد» عاریت می گیرد:« در حال حاضر ما نمونه بسیار خوبی داریم كه با هوش و برنامه ریزی درست توانسته از عوامل جذابیت بدرستی استفاده كند و خوب هم پیش برود. منظورم سریال «شهرزاد» است. با اینكه داستان این سریال در دهه سی شمسی می گذرد اما اگر دقت كرده باشید، فقط عمارتی كه لوكشین خانه بزرگ آقا است، هشتصد رنگ مختلف در آن است كه واقعا چشم را می نوازد و آدم را برای دیدن آن به وجد می آورد. البته باز هم مرزهایی وجود دارد كه حتی «شهرزاد» هم نمی توان در تلویزیون پخش شود.

ریشه اجتماعی ماجرا

كشورهای اروپای مركزی و كشورهای آمریكای لاتین كه خودشان سریال های پر مخاطبی دارند و زمانی همین كانال های فارسی زبان ماهواره ای از سریال های آنها تغذیه می شدند، جزو خریداران سریال های تركی و بویژه همین فاطما گل هستند. از الوند می پرسیم چرا این كشورها باید برای پخش این سریال مبلغی را خرج كنند، آن هم زمانی كه تولیدات این كشورها چه از نظر محتوا و تكنیك فرق چندانی با هم ندارند؟:« خوب اول از همه باید اعتراف كرد كه سریالی مثل «فاطما گل» كار خودش را خوب انجام داده. بعد هم باید اشاره ای داشته باشم به روزهای پیش از انقلاب كه با وجود اینكه تلویزیون ایران سریال تولید می كرد اما سریال چند هزار قسمتی «روزهای زندگی» كه تولید دسته چندم تلویزیون آمریكا بود، در ایران طرفداران بسیار زیادی داشت. پس می توان این طور گفت كه در همه كشورهایی كه انسان های محروم، ناكام و آرزومند رسیدن به طبقه بالاتری از اجتماع وجود داشته باشد دیدن این نوع سریال ها و همذات پنداری با شخصیت های داستان باعث استقبال می شود.»

زورشان به «بازی تاج و تخت» نمی رسد

خشایار الوند بعد از این سراغ دلیل دیگری می رود كه باعث پرفروش شدن «فاطما گل» شده: « از طرفی مسئله مهمتری مطرح است كه باید دید این كشورها (به عنوان مثال آمریكای لاتین و اروپای مركزی) برای خرید این سریال ها و به طور مشخص برای «فاطما گل» چقدر پول خرج كرده اند و آن را با چه قیمتی خریداری كرده اند. مثلا الان یك نمونه بسیار خوب كه می توان در مقام قیاس با این سریال نام برد، سریال پر طرفدار «بازی تاج و تخت» است كه 6 فصل از آن تولید شده است، اما فقط پانزده كشور توانسته اند آن را خریداری كنند و هر كشوری توانایی خریداری حق پخش این سریال را ندارد. مثلا در نظر بگیرید، من نوعی یك شبكه كابلی در آفریقای جنوبی دارم و برای پر كردن كنداكتور شبكه ام، با قیمتی كه با بودجه ام هم خوانی داشته باشد، می توانم یك سریال تركی بخرم و آن را پخش كنم. این هم بیننده شبكه من را افزایش می دهد و هم آمار صادرات آن سریال را افزایش می دهد.»



منبع: هفت صبح