خانواده ایرانی و ضرورت شنیدن صدای رفتاری آن در جامعه

به گزارش تبیان به نقل از ایرنا، انسان در ذات موجودی است اجتماعی و نخستین بستر فعلیت یافتن این ویژگی برترین مخلوق الهی، به طور قطع كانون خانواده است زیرا خانواده اولین، مهم ترین و پر بركت ترین نهاد اجتماعی در تاریخ فرهنگ و تمدن انسانی است.
در فرهنگ اسلامی ، خانواده به مثابه دژی استوار و نهادی مقدس بیشترین مسوولیت را در رشد و تحول ، تربیت و تعالی و سعادت وجود انسان بر عهده دارد.
خانواده كانونی است كه در آن ارزش های اخلاقی ، باورهای دینی ، معیارهای اجتماعی از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد و زمینه رشد عاطفی ، تربیت اخلاقی و اجتماعی اعضای خانواده فراهم می گردد.
خانواده در انتقال فرهنگ و پاسداری از ارزش های فرهنگی جامعه نیز اساسی ترین نقش را عهده دار است .
كارشناسان فعال در حوزه خانواده می گویند: خانواده با پیمان ازدواج و پیوند همسری زن و مردی هوشمند ، آگاه و برخوردار از بلوغ فكری و قابلیت های اجتماعی پایه گذاری می شود به گونه ای كه این زوج ستون اصلی حیاتی ترین نهاد اجتماعی یعنی ' خانواده ' را تشكیل می دهند.
آنان معتقدند : سلامت و سعادت جامعه به سلامت و پویایی نظام خانواده وابسته است و سلامت و تعادل و تعالی نظام خانواده نیز به كیفیت روابط بین زن و شوهر ، والدین و فرزندان بستگی دارد.
استاد دانشگاه علوم پزشكی ایران در البرز در گفت و گو با ایرنا در این زمینه گفت: در نظام الهی و فرهنگ قرآنی ، هدف اصلی از ازدواج و تشكیل خانواده رسیدن به آرامش روان و آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد نیل به كمال انسانی و تقرب به ذات حق است.
ناصر حاجیان مطلق اظهار كرد: رسیدن به ساحل آرام زندگی ، بهره مند شدن از سرچشمه آرامش روان ، انتخاب همسری است همراه ، همراهی است هم اندیشه ، هم اندیشه است خدا جو ، خدا جویی است حقیقت گو و صبور ، و صبوری است كه وجود آرامش بخشش آمیزه ای است از مهر و محبت ، عطوفت ، منطق و استواری كه توجه جوانان ایرانی به این معیارهای مهم برای تشكیل خانواده كه مهمترین نهاد اجتماعی محسوب می شود ضرورت دارد.
وی با اشاره به اینكه اولین و برترین معیار و نشانه برتری و سعادت مندی همسران همان احساسی است كه از آرامش روان و شكوفایی وجود دارند خاطر نشان شد: خانه ای كه آرامشگاه است ، مناسب ترین سكوی اعتلای وجود است و همسری كه آرامش بخش است ، مطلوب ترین همدل و هم سفر راه است.
این روانپزشك البرزی بیان كرد: آرامش روان در سایه محبت حاصل می شود كه لازمه تبلور و فراوانی رفتارهای محبت آمیز نیز برخورداری از آرامش روان و سكینه خاطر است كه متاسفانه امروزه خانواده ایرانی در این بخش با اختلالاتی روبرو شده كه رفع آن نیازمند مهارت آموزی افراد در زمینه كسب مهارت های زندگی و توجه به شاخص های زندگی ایرانی - اسلامی در خانواده و اجتماع است.
حاجیان مطلق با اشاره به اینكه خداوند رحمان و رحیم كه نامش آرامش بخش دل ها و یادش پیوند دهنده قلب هاست در قرآن كریم سوره روم آیه 21 به آرامش ، محبت ، مهربانی و شفقت در بین همسران را متذكر شده است و ادامه داد: همسران برتر كسانی هستند كه در زندگی خانوادگی از بیشترین آرامش روانی برخوردار هستند .
این استاد دانشگاه یادآورشد: زن محور اصلی یك خانواده ایرانی را تشكیل می دهد به همین دلیل ' زن ' موفق زنی است كه كانون خانواده را بستر آرامش همسر ، بوستان رویش جوانه های وجود و شكوفایی همه استعدادهای برتر می سازد.
حاجیان مطلق گفت: آرامش روان در خانواده باعث احساس امنیت خاطر، محبت ، عطوفت متقابل، خمیرمایه تفكرپویاو خلاق و همچنین لازمه هر نوع نوآوری ، خلاقیت ذهنی ، رشد و كمال آدمی می شود كه در زندگی پیچیده امروزی برای رسیدن به آن باید بستر فعالیت های آموزشی برای آگاه سازی خانواده ها نسبت به شناخت ویژگی های خانواده متعادل و نا متعادل فراهم آید تا هر خانواده ایرانی با صدای آن در خصوص خط قرمز های رفتاری كه سلامت روان یك خانواده ایرانی - اسلامی را به مخاطره می اندازد، بیدار و هوشیار شود.
علی اسدی یك روانشناس البرزی است كه در زمینه ویژگی های رفتاری خانواده متعادل و نا متعادل به ایرنا گفت:خانواده یكی از اركان مهم و اساسی در هر جامعه به حساب می آید كه موثر ترین نهاد اجتماعی می باشد.
وی اظهار كرد: خانواده متشكل از افرادی است كه دارای نقش ها و وظایف گوناگونی هستند و به دلیل نیازهای مادی و معنوی همواره در تغییر ، تحول حالات ، رفتارها و موقعیت ها می باشد كه همین خانواده برای رسیدن فرزندان به تعادل فیزیكی، روانی و اجتماعی مهمترین عامل محسوب می شود.
وی به نحوه برقراری ارتباط و تعاملی كه اعضای یك خانواده در قالب فضای عاطفی با یكدیگر دارند در سلامت روانی پرداخت و خاطرنشان شد: امروزه این مساله به صورت كلی مورد قبول قرار گرفته است كه روابط غیر حمایتی ، تعارض آمیز والدین باعث ایجاد اختلالات جسمانی از جمله كاهش ایمنی بدن ، فشار خون و دردهای شدید جسمانی و اختلالات روانی كه شامل اضطراب، مصرف مواد مخدر، خودزنی ، خودكشی ، فرار از خانه ، افسردگی و ... می شود.
اسدی خانواده را از نظر علم روانشناسی به دو قسمت خانواده سالم و متعادل و خانواده ناسالم و نامتعادل تقسیم كرد و بیان كرد: خانواده متعادل یا كارآمد به خانواده ای گفته می شود كه درآن بین اعضا هماهنگی وجود داشته باشد، حد و مرزها روشن و منعطف هستند و قدرت حل تعارض و ایجاد تغییر مناسب با چرخه ی حیات در خانواده وجود داشته باشد.
این روانشناس درادامه به تعریفی از خانواده نامتعادل یا ناكارآمد پرداخت و افزود: خانواده ای كه در مواجه شدن با موقعیت های استرس زا به جای منعطف ساختن الگوها و كاهش مرزها با انعطاف پذیری ، مشكلات را افزایش می دهند و مانع كشف راه حل های جدید . منطقی برای برخورد با شرایط استرس زا می شوند را یك خانواده نامتعادل دانست.
وی ادامه داد: اعضای یك خانواده متعادل در مواجه با مشكلات و بحران با نوسان روبرو می شود ولی با شنیدن صدای نامتعادل رفتارها در زندگی تلاش می كنند تا راه حلی برای رفع بحران پیدا كنند تا ساختار خانواده از این نوسان های بیرونی یا درونی خارج شود ولی در خانواده نامتعادل یا ناكارآمد چنین رفتاری در مقابله با فشارهای محیطی دیده نمی شود و حمایت و همكاری بین اعضای خانواده برای رفع چالش یا بحران خانوادگی شكل نمی گیرد.
امیر علی كاكایی دیگر روانشناس البرزی فعال در مشاوره و پیشگیری از آسیب های اجتماعی است كه در این زمینه گفت: افزایش دانش علمی - مهارتی افراد جامعه نسبت به ویژگی های رفتاری خانواده متعادل و نا متعادل موجب می شود تا كانون خانواده از ضریب سلامتی بالایی برخوردار شود.
وی بیان كرد: حانواده موثرترین نهاد اجتماعی در جامعه اسلامی ایران است كه برای حفظ سلامت و مراقبت از آن توصیه های فراوانی در دین مقدس اسلام و قرآن به آن شده است.
كاكایی از حاكم بودن عقل ، حق ، منطق بعنوان اولین ویژگی خانواده متعادل نام برد و خاطر نشان شد: در این خانواده مرد، زن و فرزند سالاری دیده نمی شود و تمام اعضای خانواده از حقوق یكسان برخوردار بوده و در یك فضای عقلانی و منطقی می توانند اظهار نظر كنند.
وی خود آگاهی را دومین ویژگی خانواده متعادل یا كارآمد ذكر كرد و یادآور شد: اعضای این خانواده از عواطف ، احساسات و خواسته های خود كاملا آگاه بوده و به یكدیگر كمك می كنندتا عزت نفس و حرمت ها حفظ شود.
این روانشناس ادامه داد: مهر و محبت در خانواده های متعادل موج می زند و اعضای خانواده قادر هستند عواطف و احساسات خود را به شیوه ای درست با یكدیگر در میان گذاشته و در آرامش و با صداقت با یكدیگر در ارتباط هستند.
كاكایی هنر خوب دیدن را از دیگر ویژگی های یك خانواده متعادل یا كارآمد دانست و اظهار كرد: اعضای این خانواده جنبه های مثبت شخصیت یكدیگر را می بینند و مورد تحسین و تقدیر قرار می دهند.
وی احترام قائل بودن اعضاء ، صریح و روشن صحبت كردن با یكدیگر، انتقاد سالم از هم و انتقاد پذیری ، مشورت كردن در امور خانه و مسائل فردی ، دارای برنامه ریزی دقیق و منطقی ، مثبت اندیشی و احساس تعهد در انجام وظایف و مسوولیت های خانواده در قالب یك كار مشاركتی و مقدم دانستن آرامش یكدیگر در كانون خانواده را از دیگر ویژگی های رفتاری یك خانواده متعادل و كارآمد عنوان كرد.
معصومه شكر گزار از دیگر روانشانسان فعال در مشاوره خانواده در البرز است كه معتقد است خانواده زیر بنای رشد شخصیتی ، رفتاری ، تفكری ، عاطفی ، مسوولیت پذیری ، عزت نفس ، تحصیلی - شغلی ، مهارت های لازمه در زندگی فردی و اجتماعی ، تقویت بنیه معنوی ، هدفدار بودن در زندگی ، با برنامه ریزی كردن و مشورت را در افراد و همچنین همسرداری و فرزند پروری در اینده ای نه چندان دور در یك جامعه تشكیل می دهد.
وی در ادامه به ویژگی های رفتاری خانواده نامتعادل ، نا سالم و نا كارامد در جامعه اشاره كرد و افزود: در خانواده ناسالم بحث ها خشك و بدون انعطاف می باشد و بی نظمی و آشفتگی در كانون این خانواده ناسالم به وضوح دیده می شود.
شكر گزار گفت: اعضای این خانواده یكدیگر را سرزنش می كنند و شنیدن نصیحت ها را تكرای و بی فایده می دانند و به حرف هایی كه زده می شود گوش نمی كنند و همچنین اعضای این خانواده بصورت مداوم كاركرد خود را زیر سوال می برند و با بیانی بد و نادرست انتقاد می كنند.
وی از مقایسه رفتاری چه با یكدیگر ، دوستان و اقوام و ... را بعنوان دیگر ویژگی خانواده نامتعادل در جامعه نام برد و خاطر نشان شد: زیاد بودن كینه توزی ، باز گو كردن مداوم ناراحتی ها و مرور آن در ذهن ، تمسخر و تحقیر كردن یكدیگر، زیر سوال بردن حرمت ها و عرت نفس ، استفاده از هر فرصتی برای امر و نهی یكدیگر ، گذاشتن ضعف و مشكلات خود به پای همسر ، عدم مسوولیت پذیری افراد در مقابل نیازهای یكدیگر به ویژه نیازهای روانی از دیگر ویژگی های یك خانواده نا متعادل در جامعه است.
این روانشناس تاكید كرد: خانواده ایرانی به دلیل آسیب پذیری بالا در شرایط كنونی جامعه به دلایل مختلف از جمله اعتیاد ، طلاق تبلیغات گسترده فرهنگ غربی در بین افراد از طریق سریال های ماهواره ای ، نوع پوشش و آرایش ، كاهش فرهنگ مطالعه در بین اعضای یك خانواده ، معطوف شدن تلاش ها به مسائلی چون تامین هزینه های ضروری زندگی، فاصله گرفتن اعضای یك خانواده از یكدیگر، عدم برنامه ریزی روزانه یا هفتگی برای گذراندن اوقات فراغت در كنار هم و یا گردش های خانوادگی ، بی توجهی به مشاوره به منظور حل مشكلات بین فردی ، بی تفاوتی نسبت به محورهای مهم و تاثیر گذار در حفظ سلامت و پایداری خانواده نیاز به شنیدن صدای ویژگی های خانواده متعادل و نامتعادل دارد تا با كسب مهارت های لازم با آفت ها و آسیب های این نهاد مهم در جامعه برخورد كند.