گرانی های کمر شکن با چند نرخی شدن بنزین

بی سر وسامانی بازار کالاهای اساسی تا آنجا پیش رفته است که با فرارسیدن سال جدید، باز هم گرانی دست از سر مردم برنمی دارد.

با وجود اینکه لبنیاتی ها می گویند بازار کشش افزایش قیمت را ندارد و صنایع لبنی هم درخواست گران کردن محصولاتشان را ندادند اما وقتی برای خرید لبنیات به سوپرمارکت محل می روی متوجه می شوی که قیمت برخی از محصولات لبنی مثل پنیر و بستنی برندهای شرکت های معروف با ترفندهای مختلف به صورت چراغ خاموش بالا رفته یا اگر همان قیمت قبلی را دارد، وزن آن کم شده است.
در حالی که فروردین یکی از ماه های سخت از نظر اقتصادی و معیشتی برای خانواده ها محسوب می شود اما قیمت برخی از کالاهای اساسی بیشتر شده در این میان مرغ نیز به دلایل نا مشخصی با افزایش قیمت روبه رو شده و نسبت به هفته گذشته 600 تومان گران تر شده است. همچنین با اینکه می گویند آرد به خبازی ها با همان قیمت قبلی فروخته می شود و نان نباید گران شود به نظر می رسد که تا چند روز آینده نان نیز که قوت اصلی سبد خوراک خانوار است با نوسان قیمت مواجه شود.
بازار میوه و تره بار هم که همیشه و در بیشتر ماه های سال با تقاضا روبه رو است فرصتی را به وجود می آورد تا سودجویان این بازار مدام در حال بهره برداری از شرایط باشند به خصوص در ماه فروردین که میوه های نوبرانه فصل با قیمت های بالایی عرضه می شود. علاوه بر میوه های نوبرانه بسیاری از محصولات دیگر بازار میوه و تره بار نیز به دلایل مختلف در این ماه با افزایش قیمت روبه رو شدند. به طوری که در حال حاضر قیمت گوجه فرنگی در سطح خرده فروشی تا چهار هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته اما رییس اتحادیه فروشندگان میوه و تره بار در این باره معتقد است که این گرانی مقطعی بوده و قیمت این محصول به زودی با آمدن محصولات سایر مناطق کاهش می یابد.
بازار برنج و حبوبات هم بی نصیب از گرانی ها نبوده و در این ماه در کنار گرانی بیش از دو تا سه هزار تومانی هر کیلو حبوبات، قیمت برنج هم به کیلویی 11 هزار و 500 تومان رسیده است. این در حالی است که در بازار شب عید هم برنج بدون هیچ توجیهی با نوسان قیمت مواجه شد به طوری که وزارت جهاد کشاورزی نیز نسبت به آن اعتراض داشت.

به گفته مسوولان وزارت جهاد کشاورزی، هیچ کمبودی در بازار برنج وجود ندارد و وجود دلالان و به نوعی جوسازی عده ای سودجو، دلیل اصلی گرانی اخیر برنج شده است که سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان باید در این زمینه پاسخگو باشد. بر همین اساس سازمان حمایت در واکنش به افزایش قیمت برنج و کالای اساسی گفت: قیمت ها توسط بازار گردانان و واسطه گران از چرخه تولید تا مصرف مدیریت می شود و در عین حال سیاستگذاری و تنظیم بازار محصولات کشاورزی بر عهده وزارت جهاد است اما تمام این گرانی ها قبل از چند نرخی شدن قیمت بنزین بوده است حالا چند نرخی شدن قیمت بنزین که این روزها صحبت درباره ی آن در مجلس بلند شده، می تواند تاثیرات گوناگونی دیگری را بر اقتصاد کشور داشته باشد اما به طور مستقیم تاثیر چندانی بر تورم ندارد. البته حرف کسانی که می گویند این چند نرخی شدن و گرانی قیمت بنزین می تواند به طور مستقیم بر قیمت ها تاثیر بگذارد تا حدودی درست بوده و در صورتی می توان به عملی بودن آن فکر کرد که به تجسم کلی مردم کشورمان نسبت به قیمت کالاها و پیوند آن با بهای بنزین نگاهی بیندازیم. مردم ما معمولا این طور فکر می کنند که بالا رفتن قیمت بنزین خواه ناخواه روی قیمت همه چیز تاثیر می گذارد.

خود این انتظارات تورمی می تواند آثار تورمی در اقتصاد داشته باشد ولی اثر آن محدود است چون مهمترین عامل در تورم رشد نقدینگی است. اگر رشد نقدینگی کنترل و مهار شود این اثر روانی که از طریق انتظارات مردم ایجاد می شود زودگذر است و دوامی ندارد. چند نرخی شدن و افزایش قیمت حامل های انرژی به شکل قابل توجهی نمی تواند روی قیمت ها در بلندمدت تاثیرگذار باشد اما درباره ی اثر آن بر روی تولید باید با زاویه ی دیگری نگاه کرد. بنزین یا سایر حامل های انرژی یکی از مهمترین عوامل تولید هستند. به خصوص بنزین که در جاده ها برای حمل و نقل کالاها استفاده می شود و تغییر قیمت آن هزینه های تولید را افزایش داده و قیمت تمام شده کالاها را بالا می برد. در شرایط فعلی کشور که تولیدکننده های ما به خاطر پایین بودن تقاضا در کالاهایشان با مشکل مواجه هستند و ما دچار رکود هستیم، بالا رفتن هزینه های تولید اثر مثبتی روی تولید نداشته باشد.
البته با زاویه ی دیگری هم می توان به این مساله نگاه کرد. افزایش قیمت حامل های انرژی درآمدهای دولت را بالا می برد و این بالا رفتن باعث می شود دولت خرج هایی را در اقتصاد انجام دهد که اثر مثبتی روی اقتصاد کشور داشته باشد. هرچقدر نقش دولت در اقتصاد بیشتر شود، نقش بخش خصوصی کمتر خواهد شد و این اتفاق در بلندمدت اثر مطلوبی را در اقتصاد ندارد.
قیمت ها آنچنان بالا رفته و اوضاع اقتصادی خانوارها به اندازه ای با بحران مواجه شده است که مقرر شده تا برای سال جدید حقوق ها افزایش اندکی پیدا کند اما قبل از اینکه اولین حقوق سال جدید به حسابت ریخته شود، شاهد آن خواهی بود که قیمت ها بیش از پیش بالا می رود و حتی نانوایی محل هم برای اینکه بتواند حقوق کارگرانش را بدهد، قیمت نان را بالا می برد و از جیب مصرف کننده مایه می گذارد.گشت وگذاری در بازار و مقایسه قیمت ها نسبت به هفته های پایانی سال گذشته این را به خوبی نشان می دهد که قیمت بسیاری از کالاهای اساسی افزایش را تجربه کرده، این در شرایطی است که سبد هزینه ای خانوارها هم به شدت با تغییرات قیمتی مواجه است و اگر چرتکه نیندازند، حتما دچار مشکل خواهند شد.
در نتیجه با توجه به تبعات آن هیچ کارشناس اقتصادی نمی تواند برای چند نرخی شدن قیمت بنزین در وضعیت فعلی توجیه اقتصادی داشته باشد. اما اگر چاره ای نیست و حتما باید قیمت حامل های انرژی را بالا ببریم بهتر است روش دیگری را به کار ببریم. بهتر است قیمت حامل های انرژی یکسان بالا برده شود تا این که برای عده ای این هزینه را بالا نبرید و برای عده ای خیلی بیشتر هزینه را بالا ببرید.