هشدار درباره افزایش رانندگان مست

این بار هشدار را نه یک مسئول وزارت بهداشت داده، نه مسئولان سازمان بهزیستی و نه پژوهشگران اجتماعی؛ شاید باید این بار را نخستین باری دانست که یک مقام قضائی درباره مصرف الکل در ایران و به ویژه تهران هشدار داده است.

«عباس جعفری دولت آبادی» دادستان را خیلی ها با اخبار رویدادهای سیاسی، امنیتی و قضائی می شناسند و حالا او با حرف هایی که دیروز در نخستین جلسه شورای معاونان دادستانی تهران درباره افزایش رانندگی درحال مستی در تهران زده، در اظهار نظرهایش به موضوع جدیدی وارد شده است.

او دیروز از آماری در این باره گفته که به نظرش هشداردهنده است و برای همین هم از سرپرستان نواحی خواسته با اتخاذ تدابیر مدیریتی همراه با برنامه ریزی، برای مقابله با این گونه جرایم اقدام کنند. آن طور که دادستان تهران گفته ، در سال ٩٤، ٢٩٠٠ پرونده درباره رانندگی درحال مستی در شهر تهران تشکیل شده است: «در بازدیدهایی که از دو دادسرای ارشاد و راهور انجام شد، با آمار قابل توجه رانندگی هنگام مستی و شرب خمر مواجه بودیم که نیازمند تحلیل، بررسی و اتخاذ تدابیر مناسب است.» دولت آبادی این را هم گفته است که یکی از جلسات موضوعی در سال جاری به جرایم ناشی از تصادفات و تخلفات رانندگی اختصاص خواهد یافت.

اما این نخستین بار نیست که موضوع رانندگی درحال مستی در ایران خبرساز می شود. شاید به دلیل همین افزایش آمار و رسیدن به مرحله هشدار این موضوع بود که چند روز مانده به پایان سال ٩٤، وقتی هیأت دولت و مسئولان راهنمایی و رانندگی خواستند در قانون جدید جرایم رانندگی، جریمه ها را زیاد کنند، جریمه رانندگی درحال مستی و تحت تاثیر داروهای روانگردان، یکی از جریمه هایی بود که افزایش دوبرابری داشت؛ یعنی از ٢٠٠ هزار تومان به ۴۰۰ هزار تومان جریمه به اضافه معرفی به مراجع قضائی.

تعداد زیاد نامشخص الکلی ها در ایران

تعداد الکلی ها در ایران و کسانی که به صورت مداوم الکل مصرف می کنند، مشخص نیست. هیچ آمار رسمی درباره تعداد آنها در ایران وجود ندارد و تنها آماری که درباره شان اعلام شده، برمی گردد به سه سال پیش؛ وقتی «اسماعیل احمدی مقدم» که آن زمان فرمانده نیروی انتظامی بود، گفت که در ایران ٢٠٠ هزار نفر به الکل اعتیاد دارند. آماری که البته باعث حرف و حدیث های زیادی شد و تعدادی آن را نادرست دانستند. بعد از آن بود که مسئولان سازمان بهزیستی گفتند قرار است نخستین مرکز ترک اعتیاد به الکل راه اندازی شود؛ مرکزی که راه انداختنش البته باعث اختلاف زیادی بین وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی شد و در آخر وزارت بهداشت مجوز راه اندازی پایلوت این مرکز را گرفت و آن را راه اندازی کرد.

حالا این «مجید رضازاده»، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی است که  می گوید که هرچند این آمار وجود ندارد اما وجود یک راننده مست هم زیاد است. «کسی که کار درمان انجام می دهد، باید آماری داشته باشد. ما در معاونت پیشگیری سازمان بهزیستی روی موضوعات پیشگیری فعالیت می کنیم و این تنها به موضوع الکل محدود نمی شود؛ بلکه تمام آسیب های اجتماعی ازجمله رفتارهای پرخطر را شامل می شود. برای نمونه ما روی آموزش مهارت های زندگی کار می کنیم. در زمینه مصرف الکل شروع مصرف معمولا در مجالس دوستانه صورت می گیرد؛ اگر ما مهارت های زندگی را در مهد کودک ها، مدارس و دانشگاه ها آموزش دهیم و به افراد مهارت «نه» گفتن را بیاموزیم، قطعا جلوی خیلی از آسیب ها را می گیرد که یکی از آنها همین رانندگی های پرخطر و مصرف مشروبات الکلی است. او ادامه می دهد: «مصرف الکل رفتار پرخطری است؛ چرا که شعور و تصمیم گیری را پایین می آورد و رفتارهای پرخطر جنسی و رانندگی های خطرناک را به همراه دارد.»
رضازاده با بیان این که بهزیستی روی مصرف الکل و خشونت ها کار می کند، ادامه می دهد: « ما از دو سال پیش ترویج رفتارهای مدنی را در ١٥ استان شروع کرده ایم و در این دوره ها که اجتماع محور و مردمی است، چگونگی رفتار درست در بخش های مختلف ازجمله رانندگی را توضیح می دهیم؛ همچنین در کنار این اقدام از دیگر برنامه های بهزیستی پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر، محرک ها و الکل در مدارس، مهد کودک ها و پیش دبستانی هاست. ما با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت آموزش و پرورش آموزش های لازم را به والدین، کارکنان و مربیان می دهیم و در تلاش هستیم تا به مسئولیت پذیری دانش آموزان کمک شود.»

این مسئول در سازمان بهزیستی می گوید: «برنامه دیگر ما در حوزه سلامت روان است که یکی از آنها راه اندازی مدارس دوستدار زندگی است که با همکاری آموزش و پرورش مناطقی را انتخاب کرده ایم تا بحث مهارت های زندگی در آنها پررنگ تر مورد توجه قرار گیرد؛ اقدام دیگر غربالگری اضطراب و مشکلات روانشناختی در میان کودکان است که این موضوع در مهد کودک ها دنبال می شود. بر همین اساس هم به مدت ٥ سال کودکان را از نظر موضوعات مختلف غربالگری می کنیم؛ این اقدامات باعث می شود تا این افراد در دوران نوجوانی با مشکل مواجه نشوند.»
رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی می گوید كه کمبود نشاط و شادی در جامعه دلیل مصرف الکل است: «بعضی به اشتباه به سمت مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی می روند؛ این موضوع باید در مراجع تصمیم گیری مورد توجه قرار گیرد به طوری که باید با حفظ ارزش ها میزان نشاط در جامعه بالا رود.»

افزایش عوامل ریسک پذیر در جامعه

یک روانپزشک در باره افزایش ریسک پذیری افراد در جامعه می گوید: یکی از عوارض مصرف مواد مخدر و مصرف مشروبات الکلی کاهش میزان توجه و تمرکز در بین افراد مصرف کننده است. احمد محیط می افزاید: در اغلب افرادی که مشروبات الکلی یا مواد مخدر مصرف می کنند حس احتیاط کاذب به وجود می آید و با این پیش زمینه فرد مصرف کننده به خود اجازه رانندگی و انجام برخی از اعمال نیازمند تمرکز را می دهد. او درباره افزایش ریسک پذیری جوانان در جامعه می گوید: به فراخور سن نوجوانی و جوانی شاهد افزایش حس ریسک پذیری در بین افراد هستیم، اما هم اکنون عوامل متعددی در این مساله دخیل است. برای مثال وجود رسانه های گسترده، ارتباطات اینترنتی، شبکه های مجازی، عوامل اجتماعی، اقتصادی و دیگر عوامل باعث افزایش قدرت ریسک پذیری در بین افراد می شود. در ضمن نمی توان به این امر باور داشت که ریسک پذیری منحصر به یک دوره سنی خاص است، اما می توان به این امر اذعان داشت که عوامل ریسک پذیر در شرایط کنونی جامعه ما افزایش یافته است. این روانپزشک در پاسخ به این سوال که با این تفاسیر باید افزایش قدرت ریسک پذیری را در جامعه عادی تلقی کرد، می افزاید: افزایش ریسک پذیری به عوامل جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی بستگی دارد؛ در مجموع این عوامل در یک مقطع باعث افزایش ریسک پذیری در بین افراد می شود. به گفته او همیشه در هر سن و در شرایط متفاوت در بین افراد شاهد ریسک پذیری هستیم، اما به مجموعه عوامل متعدد می تواند در افزایش ریسک پذیری تاثیر گذار باشد. محیط درباره میزان مصرف الکل در کشور می گوید: در این زمینه آمار قابل استنادی در دسترس نیست، اما بنا بر مشاهدات نرخ جرایم و تصادفات رانندگی به دلیل مصرف مشروبات الکلی باید توجه داشت که مصرف آن در کشور چندان زیاد نیست. این در حالی است که مصرف مشروبات الکلی در کشور ما ممنوع است.