چند شغله ها سدی بزرگ برای اشتغال

چرا برخی شغل دوم و بعضا سوم را برای خود انتخاب کنند؟

این روزها با وجود اینکه آمار ها از بیکاری جوانان و بحرانی شدن نرخ بیکاری می گویند ، با این حال بسیاری از افرادی که توانسته اند برای خود شغلی دست و پا کنند نیز به اصلاح معروف در دخل و خرجشان مانده اند و مجبورند بعضا شغل دوم یا حتی شغل سوم داشته باشند.شغل هایی که دست و پای آنها برای درست زندگی کردن را مبندد و روح و جسم آنها را می فرساید.
امروز عنوان می شود بین ۴.۷ تا ۷.۱ میلیون نفر در ایران دوشغله و یا سه شغله هستند و ۵.۲ میلیون نفر نیز می گویند در جستجوی آن هستند.

چرا برخی شغل دوم و بعضا سوم را برای خود انتخاب کنند؟

عده ای رضایت نداشتن از شغل اول را از علل گرایش افراد به سمت شغل های دیگر می دانند و برخی دیگر از کافی نبودن درآمد شغل اول سخن می گویند اما به زعم کارشناسان بازار کار، مهمترین دلیل دو شغله بودن افراد به ویژه کسانی که در رده های پایین شغلی هستند، مشکلات اقتصادی است و به جز برخی مدیران رده بالا که معمولا با دلایل منحصر به فرد و پیچیده در پست های مختلفی مشغول کار هستند، اغلب دوشغله ها برای کسب درآمد بیشتر به این کار مبادرت می ورزند.

افراد دو شغله به دلیل مشکلات معیشتی و عدم تامین نیازهای خود و خانواده ناچار به شغل دوم روی می آورند از این رو به نظر می رسد که اصلی ترین دلیل چند شغله بودن افراد کسب درآمد بیشتر برای تامین هزینه های زندگی باشد.
به گفته کارشناسان گاهی در طول سالهای گذشته علیرغم افزایش نرخ تورم و به تناسب بالا رفتن خط فقر، تغییر قابل توجهی در میزان افزایش حقوق و دستمزد افراد صورت نگرفته است؛ به نحوی که همواره میزان افزایش حقوق شاغلان کمتر از میزان نرخ تورم و میزان افزایش هزینه ها بوده است.
هادی ابوی - سخنگوی کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور - در این باره می گوید: با شرایط فعلی زندگی ها به قدری سخت شده که تعداد افراد شاغل در بسیاری از خانواده ها به بیش از یک نفر افزایش پیدا کرده تا جایی که حتی زنان خانه نیز پا به پای مردان برای گذران زندگی کار می کنند.
وی می افزاید: یکی از توجیهاتی که در مورد اشتغال افراد دو شغله و بعضا سه شغله می شنویم این است که از تجارب آنها در کار استفاده می شود در حالی که وقتی به بحران بیکاری در کشور نگاه می کنیم چاره ای جز ساماندهی دو شغله ها نداریم.
به اعتقاد سخنگوی کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور، بالا بردن سن بازنشستگی یکی از عوامل موثر بر پدیده دو شغله بودن است چرا که فرد بازنشسته بعد از 30 سال کار و تلاش باید به گونه ای زندگی کند که در دوران فراغت از کار نیازی به رفتن مجدد بر سرکار نداشته باشد اما بر خلاف تصور، خرج و مخارج و هزینه های افراد بازنشسته به مراتب بیشتر از دوران کار است و اغلب برای تامین هزینه های زندگی و درمان، شغل دومی برای خود برمی گزینند.

رشد چند شغله ها عامل بیکاری

حال اگر بخواهیم از منظر دیگر به این موضوع بپردازیم، باید گفت که دو شغله یا چند شغله بودن افراد هر چند ممکن است وضع معیشتی خانواده را بهبود ببخشد، اما انجام چندین شغل توسط یک فرد، علاوه بر اینکه آسیب های جسمی و روانی جبران ناپذیری را بر شخص می گذارد، می تواند سلب فرصت های شغلی از افراد فاقد کار کند. امروزه یکی از مهم ترین مشکلاتی که گریبان گیر اقتصاد ایران به ویژه جوانان شده است معضل بیکاری است؛ این معضل در شرایطی همچنان سیر صعودی خود را طی می کند که میلیون ها نفر در کشور در بیش از یک شغل فعالیت می کنند.

جدا از افرادی که با نادیده گرفتن قانون «ممنوعیت تصدی بیش از یك شغلی» در چند پست مدیریتی مشغول به کار هستند و عرصه را برای دیگران تنگ کرده اند، افرادی هستندکه  به شکل شغل پنهانی رو می آورند  و درآمدزایی آنها مشخص نیست. حدود ۶۰ درصد کارکنان با دستمزدهایی که دریافت می کنند زیرخط فقر قرار می گیرند، اما اگر دستمزدی را که آنها از شغل دوم خود کسب می کنند با حقوق ثابت آنها جمع ببندیم بسیاری از آنها دیگر شامل ایرانیان زیرخط فقر نمی شوند و آمار دقیق تری از فقر ایرانیان می توان ارائه داد.

همچنین با توجه به کاهش درآمدهای نفتی در سال گذشته، دولت تمرکز و توجه خود را در این سال بر درآمدهای غیرنفتی به ویژه درآمدهای حاصل از مالیات متمرکز ساخته است که به قطع مشاغلی که به شکل پنهان در اقتصاد ایران ظهور کرده اند به همان شکل و به طور نامحسوس از پرداخت مالیات معاف شده اند که سازمان مالیات کشور با شناسایی این افراد و اخذ مالیات از آنها می تواند تور مالیاتی خود را افزایش دهد. به هر حال ظهور پدیده چند شغلی و متعاقب آن رشد مشاغل پنهان امروزه به معضلی تبدیل شده است که ساماندهی آن بیش از پیش احساس می شود.

توجه به این مقوله برای درمان معضل بیکاری از الزامات است و بعید است دولت و مسئولان بدون ساماندهی مشاغل پنهان بتوانند از میزان بیکاری جوانان بکاهند. برای ساماندهی آن به نظر می رسد تعادل میان درآمد و نرخ تورم و پایداری شغلی تا حد زیادی مانع روی آوردن افراد به انجام چندین شغل شود و اگر نهادهای تصمیم گیر تلاش کنند که درآمد شغل افراد و تخصص با اشتغال تناسب داشته باشد می توان به حذف پدیده دو شغلی و یا چند شغلی کمک کرد، اما نقطه آغاز این کار شایسته سالاری است و در این صورت می توان نرخ بیکاری را هم کاهش داد.

البته باید توجه داشت که هدف این افراد از روی آوردن به مشاغل دوم نه ضربه زدن به اقتصاد و نه ایجاد مانع برای جوانان جویای کار است، بلکه آنها با دستمزدهای اندکی که دریافت می کنند ناچار به انجام فعالیت بیش از ۱۶ ساعت در روز هستند و بدون انجام فعالیت های جانبی ممکن است حتی از پس تامین نیازهای روزانه خود برنیایند.