آیت‌الله طیب، تفسیر قرآن را به امر امام زمان(عج) نوشتند
به گزارش تبیان به نقل از خبرگزاری شبستان، مرتضی نجفی قدسی، مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی و مدیر دارالقرآن امام علی(ع)، با نگارش یادداشتی به بیان شخصیت و خاطرات آیت‌الله سید عبدالحسین طیب، مولفِ تفسیر اطیب البیان پرداخت. آیت‌الله طیب درباره نگارش تفسیر قرآن می گوید:
«نگارش تفسیر را از سال 1341 به صورت مداوم شروع کردم. علت نگارش هم، سفارش حضرت حجّت ـ ارواحنا فداه ـ بود که در عالم رؤیا به حقیر داشتند و به بنده امر فرمودند که این تفسیر را بنگارم. از آن زمان من بدون وقفه به نگارش آن مشغول شدم، آخرین جلد آن ـ یعنی جلد چهاردهم ـ در سال 1359 ش. منتشر شد که به این ترتیب تألیف این دوره تفسیر هیجده سال به طول انجامید».
متن یادداشت مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) به شرح زیر است:
مرحوم آیت‌الله طیب از علمای بزرگی است که سال‌ها از محضر عالمان شهیر اصفهان، قم و نجف اشرف، حضرات سیدابوالحسن اصفهانی، ضیاء‌الدین عراقی، شیخ محمدحسین اصفهانی (کمپانی)، شیخ عبدالجواد بلاغی، شیخ عبدالکریم حائری، حسین قمی، میرزا اصطهبانی، سیدمحمد‌باقر درچه‌ای و دیگر علمای آن عصر و زمان کسب فیض کرده و به درجات اجتهادی نائل آمده بود. وی پس از مراجعت از نجف اشرف در شهر اصفهان سکنی گزیده و به تدریس علوم دینی و ترویج و تبلیغ معارف قرآن و اهل‌بیت(ع) می‌پرداخت.
یکی از توفیقات اینجانب، دیدارهای متعددی است که با این عالم ربّانی داشتم و بعضی خاطرات را مستقیماً از خود ایشان استماع کرده‌ام، مرحوم آیت‌الله طیب در مقدمۀ تفسیر اطیبالبیان در جلد یکم در انگیزه خود از نگارش تفسیر آورده‌اند:
«دیرزمانی در خاطرم خطور می‌نمود کتابی در تفسیر قرآن بنگارم و روی این اندیشه، حوزه‌های تفسیری تشکیل داده و جزوه‌های متفرقی در این باب به رشته تحریر درآورده بودم و از طرفی قصور باع و قلّت استعداد و اشتغالات درسی و گرفتاری‌های دنیوی مرا از اقدام به این امر منع و بلکه مأیوس می‌‌کرد تا اینکه در شب سه‌شنبه، پنجم جمادی‌الثانی سال 1380 هجری قمری، مطابق با 22 آبان‌ماه 1339 شمسی در محضر بعضی از علما، به مجلس سوگواری حضرت صدیقه طاهره(س)، موفق شده و در ضمن توسل، حالت وجدی در خود دیدم و از آنجا به منزل مراجعت کرده و در عالم رؤیا خدمت حضرت ثامن‌الحجج(ع) و حضرت ولی‌عصر (عج) مشرف شده و پس از مذاکراتی که بین آن دو بزرگوار راجع به زوّار شد، حضرت ولی‌عصر(عج) پس از عنایاتی و ترضیه خاطری نسبت به حقیر و مروجین دین، مرا امر به نوشتن تفسیری فرمود و وعده به من دادند. بعد از آنکه از خواب بیدار شدم، صدق رؤیای من ظاهر شد و وعده نصرت حضرتش تحقق یافته و من به نگارش و تألیف این کتاب، به‌یاری حضرت رب‌الارباب و حضرت حجت با تمام کوشش و اهتمام اقدام نمودم».
تأکید بر این رؤیای صادقه در مجلدات هفتم و چهاردهم
در مجلدات هفتم و چهاردهم این تفسیر نیز مجدداً اشاره به این رؤیای صادقه شده و از دستور حضرت صاحب‌الامر(عج) نسبت به نگارش این تفسیر سخن گفته‌اند.
امّا آنچه بنده مستقیماً همین قضایا را با اضافاتی از معظم‌له شنیدم، چنین بود که ایشان فرمودند: «بعد از توسلی که در آن شب به حضرت صدیقه طاهره(س) داشتم، بسیار منقلب بودم و به منزل مراجعت کردم و با همان حالت تأثر عمیقی که از مجلس روضه داشتم، خوابیدم و در عالم رؤیا دیدم که حضرت ثامن‌الحجج(ع) و امام زمان(ع) در داخل بقعه مقدسه حضرت رضا(ع) در کنار یکدیگر نشسته‌اند و با هم مشغول صحبت هستند، از جمله صحبت‌های آن دو بزرگوار که من شنیدم این بود که حضرت ولی‌عصر(عج) از حضرت ثامن الحجج(ع) پرسیدند "این زائران حرم شما زیادند، آیا ما حوائج همه اینها را باید رسیدگی کنیم؟!" حضرت رضا(ع) در جواب فرمودند: "بله، همه اینها باید به حوائجشان رسیدگی شود"! پس از این مکالمه به‌ناگاه هر دو بزرگوار روی مبارکشان را به‌سوی من کردند و من هم عرض سلام و احترام کردم و آن‌گاه حضرت ولی‌عصر(عج) به من فرمودند: "ما دوست داشتیم یکی از شما تفسیری بر قرآن بنویسد، اگر شما اهتمام کنید، خوب است"، بنده هم عرض کردم دستور می‌فرمایید، امتثال امر می‌کنم و به‌محض اینکه از خواب بیدار شدم، وضو گرفتم و نمازی خواندم و مشغول نوشتن تفسیر شدم که الحمد لله در 14 جلد به اتمام رسید».
امضای حضرت بقیه الله(عج) پای تفسیر اطیبالبیان
ضمناً آیت‌الله طیب پس از نگارش تفسیر، مجدداً در عالم رؤیا خدمت حضرت ولی‌عصر(عج) شرفیاب می‌شوند که این مطلب را نیز در یکی از مجلدات اطیبالبیان چنین آورده‌اند: «در شب جمعه گذشته، شب 13 ذی‌ا‌لحجه، در عالم رؤیا خدمت حضرت بقیة‌الله الاعظم(عج) مشرف شدم و از حضرت سندی بر این تفسیر (تأییدی) تقاضا کردم، کاغذی مرحمت فرمودند، عرض کردم "امضای خود شما را طالبم"، حضرت نقطه‌ای در آن صفحه گذاشت که آن نقطه نور می‌داد! امیدوارم این تفسیر منظور نظر آن حضرت باشد و وسیله سعادت شود».
موارد مذکور و غیرمذکور همه مؤید آن است که نگارش این تفسیر توفیق الهی بود و این عالم بزرگ پس از تحصیلات طولانی در حوزه‌های علمیه و تهذیب نفس توانسته است از مصادیق حدیث شریف «اَلْعِلْمُ نُورٌ یَقْذِفُهُ اللّهُ فِى قَلْبِ مَنْ یَشآءُ» قرار گیرد و قلب پاکش قابلیت تابش نور الهی را داشته باشد و از الهامات غیبی هم مستفیض گردد، کما اینکه در جلد دهم پرسش و پاسخی بین وی و حضرت سلیمان پیغمبر(ص) در عالم رؤیا بوده است که نمایانگر قابلیت مؤلف این تفسیر در پذیرش فیوضات الهی است.
10 گفتار در علوم قرآنی در آغاز تفسیر اطیبالبیان
اجمالاً تفسیر اطیبالبیان بسیار تفسیر گرانبهایی است که به عنایت حضرت رضا(ع) و امام زمان(عج) نگاشته شده است و مملو از معارف قرآنی است. مؤلف در شروع این تفسیر ابتدا به بیان 10 گفتار در علوم قرآنی می‌پردازند که عبارتند از:
گفتار اول؛ در بیان فضیلت قرآن و جوب تمسک به آن
گفتار دوم؛ در بیان عدم‌تحریف قرآن و توجیه اخبار تحریف
گفتار سوم؛ در تفسیر قرآن و روش مفسرین و کتب تفسیری
گفتار چهارم؛ در اختلاف قرائت قرآن و تحقیق کلام در سیاهی قرآن
گفتار پنجم؛ در فضیلت قرائت قرآن و حفظ و تعلیم و تعلم آن
گفتار ششم؛ در بیان قرآن و وجوه اعجاز آن
گفتار هفتم؛ در وجوب احترام قرآن و حرمت هتک آن
گفتار هشتم؛ در بیان شفاعت قرآن
گفتار نهم؛ در کیفیت نزول قرآن و مراتب نزول
گفتار دهم؛ در بیان استعاذه و حقیقت آن و بحثی درباره مستعیذ و مستعاذبه و مستعاذمنه.
پس از مباحث فوق، نثر تفسیر وی که نسبتاً ساده و روان و قابل استفاده برای عموم است، آغاز می‌شود و البته در برخی موارد با واژگان عربی و فارسی همراه است.
آیت‌الله طیب عمر بابرکتی داشتند (1370ــ1272 شمسی) و 100 سال قمری زندگی کردند، (یعنی دقیقاً در هفتم محرم 1312 قمری به دنیا آمدند و هشتم محرم 1412 قمری رحلت نمودند) و آثار علمی و تألیفی خوبی از خود به یادگار گذاشتند که از جمله آنها کتاب «کلم‌الطیب» در اصول عقاید و تفسیر 14جلدی تفسیر« اطیبالبیان» است که مورد استفاده بسیار از طلاب علوم دینی، محققان و قرآن‌پژوهان است.
مرقد این عالم ربانی در مسجد کازرونی خیابان میر اصفهان، همان مسجدی که سال‌ها اقامه نماز جماعت و وعظ و خطابه داشتند، است. خدایش رحمت کند و ما را قدردان علمای گذشته و حال بگرداند.
أُوْلَئِكَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِیم.
