املای فارسی و غلط های املایی

همانطور که می دانید ، یکی از مهمترین واصولی ترین بخشهای زبان آموزی یعنی نمود عینی تسلط به زبان، املای صحیح هر زبان است که دقیقا" قابل سنجش وارزیابی است .املا بیشتر به سنجش ، دو مهارت گوش دادن ونوشتن و نوشتن وهمچنین مهارتهای ذهنی مربوط به آن می پردازد .
لذا مهارت املا نویسی به معنی توانائی جانشین کردن صحیح صورت نوشتاری حروف ، کلمه ها وجمله ها به جای صورت آوائی آنهاست .
دانش آموزان باید به این مهارت دست یابند، تا بتوانند بخوبی بین صورت لفظی کلمه ها وحروف سازنده  آنها پیوند مناسبی برقرار کنند.

غلط های املایی دانش آموزان را به ترتیب فراوانی می توان به غلط های املایی آموزشی ،مربوط به بی دقتی ،ضعف حافظه دیداری، نارسا نویسی وسمعی تقسیم کرد:

غلط های املایی آموزشی: این نوع غلط های املایی از یادگیری نادرست نگارش کلمات خاص که حالت استثنایی دارند ویا فقدان یادگیری اصول وقواعد نگارش ناشی می شود.

مواردی مثل: «اُ »استثنا -ِ ربط و ﻪ ، الف مقصوره تنوین واو معد له های غیرملفوظ ، اتصال وانفصال.

استثناهایی در زبان فارسی وجوددارد که یادگیری آنها برای دانش آموزان ویاددهی آن به وسیله معلم بسیار مشکل وپیچیده است زیرا دانش آموز پایه اول نمی داند که چرا کلمه ی خواب را به این صورت می نویسند وبه صورت خاب تلفظ می کنند یا کلمه اتفاقا"را باید به این صورت نوشت ولی به صورت (اتفاقن )تلفظ کردودر کلمه موسی این حرف (ی) صدای آ دارد وبه شکل آ نوشته نمی شود .

غلط های املایی مربوط به بی دقتی :
این نوع غلط املایی مربوط به سرکج، دندانه ، نقطه ، تشدید و علامت مداست .
زمانی که دریک کلمه هم دندانه زیاد وهم تعداد نقطه زیاد باهم باشند ؟پیچیدگی آن چندین برابر می شود. برای مثال کلمه (نشستند) که دانش آموز هم باید تعداد نقطه ها را به درستی بگذارد وهم مراقب باشد که دندانه آن کم یا زیاد نشود. همچنین نقطه ها با کم وزیاد شدن ویا بالا وپایین شدن به حرف دیگری تبدیل می شوند برای مثال کلمه (ناب ) به کلمه (تاب ) تبدیل ویاکلمه ( خدا) با پایین شدن نقطه به کلمه ( جدا) تبدیل ویاکلمه ( گاری ) باحذف سرکج به کلمه (کاری ) و برعکس تبدیل می شود .

غلط های املایی مربوط به ضعف حافظه ی دیداری :
این نوع غلط های املایی به حروفی مربوط می شوند که صدای آنها درفارسی یکسان است امام شکل نوشتاری متفاوتی دارند این حروف عبارتند از :
1-ص ث س 2-غ ق 3- ز ظ ض ذ 4- ع ا ء 5-ح ه 6-ت ط . برای مثال کلمه (طناب ) وکلمه (تاب) که هردو دراولین صدا (ت ) دارند.
این نوع مشکل املایی (حافظه دیداری ) ناشی از همخوان نبودن حروف وصداهای فارسی است یعنی در زبان فارسی برای یک حرف یک صدا وجود ندارد واین ناهمخوانی وتعداد انتخاب یک حرف در کلمه از مشکلات املایی است که دانش آموز با آن مواجه اند .

برای مثال کلمه اسیر را می توان به چندصورت نوشت :
اسیر ٔ----عسیر
اصیر------عصیر
اثیر-------عثیر
برای دانش آموزان چندان قابل فهم وپذیرفتن نیست که چرا در یک کلمه باید با (س)ودر کلمه دیگر همین صدا را با (ث) ودر یک کلمه دیگر با (ص)بنویسند .این موارد یادگیری وبه خاطر سپاری (حافظه ی دیداری) کلمه را با دشواری هایی همراه می کند واین مشکل وقتی مضاعف می شود که شناسه های حرفی هم به آن اضافه می شود یعنی ما در زبان فارسی حروف را در اول کلمه، وسط کلمه ودر آخر کلمه به شکل های متفاوت می نویسیم.

مانند (ع) خود به چهارشکل (  ﻋ ﻌ  ﻊ  ع ). با در نظر گرفتن این شناسه های حرفی وحروف متفاوت درمقابل یک صدا گاهی انتخاب های یک کلمه به بیش از 15 مورد می رسد که دانش آموز در نوشتن کلمه باید این انتخاب ها را به درستی انجام دهد وآن کلمه را صحیح بنویسد .از این رو صحیح نوشتن یک کلمه برای نوآموزان بسیار مشکل وپیچیده است.برای حل این مشکل باید برای هر صدا یک حرف خاص در نظر گرفته شود وآن حرف نیز تنها به یک شناسه نوشته شود.

 غلط های املایی مربوط به نارسا نویسی :
این نوع غلط املایی به زاویه دار وکج نویسی بیش از اندازه مربوط می شود.از جمله دلایل آن آموزش های ضعیف ویا نادرست به ویژه در پایه ی اول ابتدایی است مواردی نادرست بودن زاویه در هنگام نوشتن ، کم بودن فاصله انگشتانی که مداد را گرفته اند تا نوک مداد ویا بی توجهی معلم ودانش آموز به تکالیف نوشته شده در پایه های پایین تر تحصیلی است.

غلط های املایی سمعی :
این نوع غلط های املایی مربوط به تغییر صدای کلمه به صدای مشابه آن است مثل نوشتن پهلوان به جای قهرمان .
این نوع غلط املایی ممکن است بر اثر قرائت نا صحیح متن به وسیله معلم ویا مشکلات شنوایی دانش آموز صورت گیرد .بدین سبب که حساسیت شنوایی دانش آموز خیلی زیاد نباشد .از این رو ،  دانش آموز صداهایی را که از نظر مخرج حرفی ( واج) نزدیک به هم هستند نمی تواند درست تشخیص دهد.بنابراین یک صدای نزدیک آن در کلمه جایگزین می شود.این نوع غلط های املایی در مقایسه با سایر غلط های املایی فراوانی کم تری دارد که توصیه می شود معلمان با صدای رسا وبلند متن املا را برای دانش آموزان بخوانند تا این نوع مشکل املایی به حداقل کاهش یابد .

مرکز یادگیری سایت تبیان - تنظیم: مرجان سلیمانیان