اقتصاد ۹۴؛ از الف تا صاد

سال ۱۳۹۴ در حالی به پایان می رسد که مهم ترین خبر اقتصادی آن مربوط به «واکنش احساسی بازار به رفع تحریم ها» است!

به گزارش تبیان، اتفاقات و رخدادهای اقتصادی متعددی در سال ۱۳۹۴ در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفت که از جمله آنها می توان به خبر صدور کارت های اعتباری ۱۰ میلیون تومانی، فروش اقساطی خودرو، کاهش نرخ سود بانکی و ابهام در کیفیت بنزین های وارداتی اشاره کرد اما مهمترین خبر و اتفاق اقتصادی سال ۹۴ را باید «واکنش احساسی بازار به رفع تحریم ها» دانست.

نقشه بازار خودرو در دقیقه آخر!

طرح فروش اقساطی خودرو از سوی برخی شرکت های خودروسازی داخلی یکی از مهم ترین و پربحث ترین اتفاقات و رویدادهای اقتصادی سال ۱۳۹۴ بود. این طرح که با بهانه و توجیه «خروج اقتصاد از رکود و تحریک تقاضا در بازار» اجرایی شد، اندوخته های مالی بخشی از جامعه را به سوی خود سرازیر کرد؛ تا جایی که این شرکت ها اعلام کردند انبار هایشان خالی شده است و خودرو تمام شد.
البته به رغم زیان مردمی که خودروهای ۲۰ و ۳۰ میلیونی را با قیمت های ۷۰ و ۸۰ میلیون تومان در اقساط چندساله خریداری کردند، اما اجرای این طرح مزیت هایی هم داشت که از آن جمله می توان به رونق بازار خودرو و پیشگیری از اخراج هزاران کارگر شاغل در این بخش اشاره کرد.
مساله مهم در این میان، استفاده بهینه شرکت های خودروساز از فرصت بود. اگر این طرح پس از اعلام خبر رفع تحریم ها در اواخر دی ماه امسال اجرا می شد قطعا استقبال اینچنینی از آن نمی شد. بنابراین بهترین زمان برای خالی شدن انبارهای خودرو، همان زمانی بود که دولت تدبیر به درستی تشخیص داد!
موضوع قابل توجه در این باره، راه اندازی کمپینی برای تشویق مردم به نخریدن خودروی صفر بود اما شرکت های خودروساز داخلی با اجرای این طرح، کمپینِ مردمی را وادار به «سقوط در دره» کردند و خودشان از رکود و خطر سقوط نجات یافتند!

اعتباری های بی اعتبار

اعطای کارت اعتباری ۱۰ میلیون تومانی برای خرید کالاهای ایرانی نیز از دیگر طرح های دولت برای تحریک تقاضا در بازار و خروج اقتصاد از رکود بود. اما این طرح از همان ابتدا با انتقادات فراوانی مواجه شد؛ تا جایی که به یکی از مهم ترین رخداد ها و اخبار اقتصادی سال ۹۴ تبدیل گشت.
این طرح به اعتقاد کارشناسان، نه برای مردم سود داشت و نه برای فروشندگان و تولیدکنندگان کالا. چرا که بر خلاف طرح فروش اقساطی خودرو که ناگهان اعلام و ناگهان هم اجرا شد، اما طرح کارت های اعتباری از زمان پیشنهاد تا مرحله اجرا چندین ماه در کما و حالت انتظارِ زیانبار بود؛ به این معنا که مردم برای تصمیم قطعی دولت درباره این طرح، چندماه به انتظار نشستند بنابراین تولیدکنندگان و فروشندگان کالاهای ایرانی در این مدت بدون مشتری ماندند و متحمل خسارت های فراوان شدند.
بعد از اعلام نظر و تصمیم دولت نیز مردم اقبال و تمایلی به مشارکت در این طرح نداشتند چرا که با اقساط سنگین ۹۰۰ هزار تومانی، به نظر می رسید که این طرح برای اقشار پردرآمد مناسب است و نه برای کم درآمد ها!

بنزین های معلق در هوا

میزان کیفیت و سطح استاندارد بنزین های وارداتی نیز از دیگر اخبار مهم و جنجالی در حوزه اقتصاد کشور در سال ۱۳۹۴ بود که البته موضوع جدیدی نبود؛ این بحث از پاییز ۱۳۹۲ آغاز شد و هر سال جزو اخبار مهم کشور در حوزه های اقتصادی و اجتماعی بود. امسال نیز دست اندرکاران واردات بنزین نتوانستند از کیفیت آن به طور مستند دفاع کنند و حتی برخی از نمایندگان مجلس با دعوت از وزیر نفت به کمیسیون انرژی خواستار شفاف سازی و پاسخگویی او در این زمینه شدند و در نهایت هم تعدادی از نمایندگان درخواست تحقیق و تفحص از پشت پرده واردات بنزین را مطرح کردند که البته به نتیجه مشخص نرسید! بنابراین افکار عمومی همچنان نمی داند که نقش بنزین در آلودگی هوای کلانشهر ها از جمله تهران چه اندازه است.
مطابق اسنادی که در خبرگزاری های فارس و تسنیم و دیگر رسانه ها منتشر شد، کیفیت بنزین های وارداتی آنقدر پایین بوده است که حتی مطابق اعلام مراجع بازرسی بین المللی (از جمله سازمان نظارتی  SGS) حاوی مشتقات الکلی و ترکیبات سرطانزا بوده؛ ترکیباتی که حداقل ۵۰ سال است که استفاده از آن ها در بنزین ممنوع است! هرچند دولت این اتهامات را رد می کند اما تا امروز حتی یک برگ سند برای اثبات پاک بودن بنزین های وارداتی ارائه نکرده است.

سود بانکی، سود کرد!

خبر کاهش نرخ سود بانکی نیز از جمله اتفاقات و اخبار مهم سال ۹۴ به شمار می آید. بر اساس این خبر، نرخ سود سپرده های مردم و نیز نرخ سود تسهیلات بانکی ۲ درصد کاهش یافت. اما از آنجا که حجم سپرده گذاری مردم در بانک ها نسبت به حجم تسهیلات بانکی بسیار بیشتر است، می توان نتیجه گرفت که «سود بانکی»، در این میان بیشتر سود کرده است! با این حال، مردم نیز اگر بعد از پشت سر گذاشتن موانع متعدد موفق به دریافت تسهیلات شوند، این شانس و امکان برای آن ها فراهم است که سود کمتری بابت این تسهیلات به بانک ها پرداخت کنند.

مجلسِ دولت، باز هم دیر شد!

تاخیر دولت در تقدیم بودجه ۹۵ به مجلس، جزو مهم ترین اخبار اقتصادی امسال محسوب می شود و نمایندگان مجلس نیز بار ها به این تاخیر تذکر و اخطار دادند.
با این حال، رئیس جمهور در صحن مجلس اعلام کرد که حتی یک روز هم در ارائه لایحه بودجه ۹۵ به مجلس تاخیر نداشته است، اما رسانه ها و کار شناسان اعلام کردند که محاسبات دولت اشتباه بوده، چراکه لایحه بودجه با ۴۲ روز تاخیر به مجلس رسید.
مطابق ماده ۱۸۶ آئین نامه داخلی مجلس «دولت موظف است لایحه بودجه سالانه کل کشور حداکثر تا ۱۵ آذر ماه هر سال تسلیم نماید».

ترددهای بی فرجام در پسابرجام

توافق هسته ای و لغو بخش زیادی از تحریم های ظالمانه و خصمانه علیه ایران، مهم ترین و پربحث ترین خبر اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و بین المللی در سال ۱۳۹۴ بود که البته جنبه «اقتصادی» آن در خبر ها و مباحث پررنگ تر و قوی تر بود.
هرچند بعد از اعلام خبر توافق و لغو تحریم ها، اقتصاد کشورمان مثل همیشه تابع احساسات بود و برخی شاخص ها در همان لحظات ابتداییِ لغو تحریم ها بهبود یافت اما به مرور مشخص شد که ترمیم اقتصاد و ارتقا و بهبود اساسی تمام شاخص ها و نمودارهای اقتصادی در گرو برنامه ریزی بهتر است و «تردد» هیات های اقتصادی خارجی نمی تواند به خودی خود دردی از اقتصاد کشور دوا کند.
به اعتقاد کار شناسان و افکار عمومی، تا زمانی که این «تردد» ها منجر به عقد قراردادهای مهم و اساسی و مفید برای اقتصاد کشور نشود، ارزشی بیش از «خبر» ندارد!
در همین زمینه، انعقاد قرارداد خرید ۱۱۸ فروند ایرباس بین ایران و فرانسه، موجی از انتقاد ها به تصمیم دولت در دوران پسابرجام را به دنبال داشت و برخی کار شناسان اعلام کردند که این اقدام دولت، بیش از آنکه به نفع ایران باشد، چرخ اقتصاد فرانسه را به حرکت انداخت!