اطلاعات لازم برای مسافران نوروزی
مسافرت، مانند بسیاری از کارهای دیگر، آدابی دارد؛ آدابی که رعایتش نه تنها مسافرت را سخت نمی کند بلکه بر طراوت و برکات سفر اضافه می کند.
با کمی کنکاش و جستجو در میان منابع دینی، به اطلاعات و راهنمایی های خوبی در این زمینه می رسیم که در این مجال به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
تعطیلات آغاز سال نو یکی از مناسب ترین فرصت ها برای مسافرت خانواده هاست. در این ایام خطوط ریلی و هوایی و زمینی، پرترافیک می شود. پلیس راهنمایی و رانندگی، هشدارهای لازم را به مسافران می دهد. راهنماهای گردشگری نیز در ورودی شهرها، اطلاعات لازم را به مسافران ارائه می دهند. هشدارهای پلیس در مورد رانندگی و تخلفات رانندگی است و اطلاعات راهنماها در مورد مکان های اقامت و تفریح. گروه های دیگری هم هستند که خدمات مختلفی ارائه می دهند؛ اما گروه یا نهادی نیست که در مورد چگونگی مسافرت آگاهی بدهد، در حالی که دانستن برخی اطلاعات مربوط به خود سفر، خالی از لطف نیست؛ اینکه چرا به مسافرت برویم؟ چگونه برویم؟ کی برویم؟ در طول سفر چه کار کنیم و کی برگردیم؟
مسافرت، مانند بسیاری از کارهای دیگر، آدابی دارد؛ آدابی که رعایتش نه تنها مسافرت را سخت نمی کند بلکه بر طراوت و برکات سفر اضافه می کند.
با کمی کنکاش و جستجو در میان منابع دینی، به اطلاعات و راهنمایی های خوبی در این زمینه می رسیم که در این مجال به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
باید به سفر رفت
امام باقر علیه السلام فرمود:با مانند خودت سفر کن نه با کسی که خرج تو را بدهد که آن، مایه خفت است. وقتی شخص دارای مکنت، خرج همسفران را می دهد دو حالت اتفاق می افتد: یا آنان نیز مانند او خرج می کنند که مایه زحمتشان می شود، یا نمی توانند مانند او هزینه کنند که مایه ذلتشان است. از این رو بهتر است که همسفری در قد و قواره خودمان بیابیم
مسافرت، یکی از لوازم داشتن زندگی سالم برای انسان هاست. «سلامتی» یکی از دو نعمتی است که انسان، قدرش را آنچنان که باید نمی داند.
نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِیهِمَا كَثِیرٌ مِنَ النَّاسِ الصِّحَّةُ وَ الْفَرَاغ ؛ (1)
دو نعمت است كه بسیارى از مردم در آن مغبون اند: صحت و فراغت.
و مسافرت برای حفظ این دو نعمت است. «سافِروا تَصحوا؛ به سفر بروید تا سالم بمانید» تعبیری است که هم از پیامبر صلی الله علیه واله وارد شده هم از امام صادق علیه السلام.(2) ضمن اینکه مسافرت برای بهره وری از فراغت نیز مفید است.
مسافرت، علاوه بر اینکه برای تفریح و هواخوری مناسب است، فایده مهمتر دیگری نیز دارد. تعبیر «سیرُوا فِی الْأَرْض » چهار مرتبه در قرآن ذکر شده(3) و در هر چهار مورد، خداوند به آموختن و شناخت و عبرت در سفر توصیه کرده است؛ دانستن عاقبت دروغگویان، عاقبت مجرمان، عاقبت مردمان گذشته که مشرک بودند و دانستن چگونگی آغاز آفرینش. شاید مطالعه کتاب و تماشای فیلم نیز همین آگاهی ها را به ما بدهد، اما فایده ای که در دیدن از نزدیک است، در آن ها نیست.
قبل از سفر باید به خاطر داشت
به تنهایی مسافرت رفتن ، پسندیده نیست. تا جایی که تعابیر تندی در مورد کسی که به تنهایی سفر می رود (و البته محذوریتی از داشتن همسفر ندارد) گفته شده است. پس برای سفر، باید همسفری برگزید؛ کجاست مرد که با ما سر سفر دارد؟ (4)
همچنین باید کسی را برای همسفری انتخاب کرد که همسطح خودمان باشد. خصوصاً بر همترازی در مسائل مالی تأکید شده است؛ باید کسی را برگزید که از جهت اقتصادی در سطح ما باشد؛ نه پایین تر و نه بالاتر. همانگونه که امام باقر علیه السلام فرمود:با مانند خودت سفر کن نه با کسی که خرج تو را بدهد که آن، مایه خفت است. وقتی شخص دارای مکنت، خرج همسفران را می دهد دو حالت اتفاق می افتد: یا آنان نیز مانند او خرج می کنند که مایه زحمتشان می شود، یا نمی توانند مانند او هزینه کنند که مایه ذلتشان است. از این رو بهتر است که همسفری در قد و قواره خودمان بیابیم.
ز همرهان ره دورست عمر جاویدان سفر خوش است اگر همسفر شود پیدا (6)
با این حال، در سفر با همتایان نیز نباید از جوانمردی و احسان و کمک و مشورت در امور مشترک، غافل شد.
شب، بهترین زمان برای مسافرت است.(7) مسافرت در شب، هم آرامش بیشتری دارد و هم با کوتاه تر به نظر آمدنِ مسیر، خستگی کمتری متوجه رهروان خواهد شد.
از اموری که قبل از سفر بسیار سفارش شده، صدقه دادن است. امام صادق علیه السلام به یکی از یارانش توصیه می کرد که هر روز خواستی به مسافرت بروی، سفرت را با صدقه آغاز کن.
در سفر، فراموش نشود
شب، بهترین زمان برای مسافرت است. مسافرت در شب، هم آرامش بیشتری دارد و هم با کوتاه تر به نظر آمدنِ مسیر، خستگی کمتری متوجه رهروان خواهد شد
یکی از بهترین زمان های ذکر گفتن، در طول سفر است. خواندن قرآن و تکرار اذکار تأیید شده مثل صلوات ، بهترین کاری است که در وسیله نقلیه می توان انجام داد.
در سفر نباید از جوانمردی غافل شد؛ بخشیدن از ره توشه، شوخی کردن به گونه ای که خشم خدا را به همراه نداشته باشد، کم ناسازگاری کردن با همسفران و ترک بدگویی کردن از آنان هنگام جدایی(8) از نمودهای جوانمردی در سفر است.
مسافرت، جدا شدن از خانه و راحتی داخل منزل است. از این رو خستگی زاست و بهتر است کوتاه باشد. (9)
سوغاتی را نباید از قلم انداخت؛ البته نه اینکه حتما سوغات گران قیمتی خریده شود، بلکه یک یادگاری و هدیه ای کوچک نیز کافی است.
پیامبر صلی الله علیه واله فرمود که هنگام بازگشت از سفر، اگر قطعه سنگی هم شده، به عنوان هدیه و تحفه برای خانواده تهیه کنید.(10) همین که به اهل و خانواده ثابت کنیم که به یادشان بوده ایم کافی است و البته از مسافر نیز نباید توقع سوغاتی گران قیمت داشت.(11)
من بعد از این اگر به دیاری سفر کنم هیچ ارمغانی نبرم جز سلام دوست
پی نوشت ها:
1 . مستدرک الوسائل؛ ج 12؛ ص 140
2 . محاسن برقی؛ ج2؛ ص 345
3 . انعام؛ آیه 11، نمل؛ آیه 69، عنکبوت؛ آیه 20، روم؛ آیه 42
4 . اصول کافی؛ ج4؛ ص 286
5 . صائب تبریزی
6 . محاسن برقی؛ ج2؛ ص 346
7 . تحف العقول؛ ص 374
8 . مکارم الاخلاق؛ ص 266
9 . مکارم الاخلاق؛ ص 266
10 . سعدی
