سنگواره یا فسیل چگونه تشکیل می شود؟

فسیل عبارت از بقایای نباتات و حیواناتی است که در سنگ محفوظ مانده باشند. گاهی فسیل ها به شکل صدف، استخوان، پوسته یا فلس یا سایر قسمت های سخت بدن حیوانات در می آیند.

بعضی اوقات ممکن است که یک حیوان بطور کامل محفوظ گردیده یا اینکه فسیل می تواند فقط پرده یا غشاء نازکی از کربن باشد که در اثر فساد نبات باقی مانده باشد. همچنین یک فسیل ممکن است که در اثر حرکت و جای پای حیوانات در روی گل نیز، بوده باشد.

وقتی که درخت یا حیوانی می میرد بتدریج ناپدید می گردد، قسمت های نرم فاسد شده و قطعات سخت هم در اثر باد و باران ساییده شده و از بین می روند. ولی اگر بدن به وسیله شن یا مواد دیگر پوشیده شود، قسمت هایی از آن می توانند برای مدت طولانی محفوظ بمانند، و در این حالت ممکن است که به فسیل یا سنگواره تبدیل شوند.

بیشتر فسیل ها، بقایای نباتات و حیواناتی هستند که در آب زندگی کرده و مرده اند. بدن آن ها بزودی به وسیله ذرات شنی که در آب حرکت می کرده پوشیده شده است. به تدریج شن و گل بیشتری بدن های نباتات و حیوانات را پوشانیده و آن ها را با فشار به طبقات زیرین شن جای داده اند.

طبقات یا لایه های زیرین هم سخت شده و بصورت سنگ در آمده اند؛ نوعی سنگ که به آن و «سنگ رسوبی» گفته می شود. ضمن این که سنگ های رسوبی به آرامی و کندی تشکیل گردیده اند، بدن های حیوانات و نباتات هم که در آن ها مدفون گردیده اند، به تدریج تغییر نموده اند. مواد معدنی موجود در آب، منافذ ریز موجود در استخوان ها یا داخل صدف ها را پر کرده است.

پس از اینکه خود صدف خرد شده، قالب صدف در سنگ باقی مانده و بدین ترتیب ترکیب یا قالب بیرونی صدف نیز در سنگ پا برجا مانده است. این عمل ممکن است که هزاران سال طول بکشد.

در خشکی، بدن حیوانات و نباتات ممکن است که در اثر وزش شن یا شاید خاکستر کوه آتشفشان، از ذراتی پوشیده شود. حشرات و سایر موجودات کوچک هم ممکن است که در شیره چسبیده نباتات به دام افتند بنابراین وقتی بعداً این شیره گیاهی سخت شده و به کهربا تبدیل شود، بدن های موجودات داخل خود رامحفوظ نگاه می دارد. حیوانات بزرگتر ممکن است که در حفره های قیر یا شن روان افتاده و بدین ترتیب اجساد آن ها برای میلیون ها سال محفوظ نگاه داشته شوند.

باستانشناسی چیست؟

باستانشناسی تاریخچه مردمی راکه در گذشته زندگی می کرده اند در دسترس ما می گذارد. باستانشناسان اشیاء و آثار این مردم اولیه را که از خود باقی گذاشته اند مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند.

در کار باستانشناسی دور رشته متمایز وجود دارد که هر رشته به آموزش ویژه ای نیازمند است.

رشته اول عبارت از حفاری یا کندن نقاطی است که مردم اولیه در آن ها زندگی می کرده یا فعالیت داشته اند. این کاری است که باید به آرامی و دقت انجام شود.

رشته مزبور همچنین شامل نگاهداری سوابق کاری است که انجام گردیده است.

دومین رشته باستانشناسی عبارت از بررسی و مطالعه هر چیزی است که در اثر حفاری به دست می آید، و سپس تشریح کلیه این چیزها به نحوی که اطلاعاتی واضح و قابل درک در دسترس علاقمندان و پژوهش گران بعدی گذاشته شده و مورد استفاده قرار گیرد.

وقتی که هر دو رشته کار به اتمام رسید، آن وقت باستانشناس می تواند تاریخچه و داستان مردم زمان های گذشته را بنویسد. البته این تاریخچه و داستان هرگز نمی تواند کامل باشد زیرا فقط بر مبنای اشیاء و آثاری که از مردمان اولیه باقی مانده اند، استوار گردیده است.

غالباً این اشیاء عبارت از همان چیزهایی بوده که هر روز مورد استفاده بوده اند، بقایای خانه ها، ابزار و ادوات، جواهر آلات، بشقاب و سایر ظروف وانواع عروسک ها و نیز استخوان حیواناتی که به عنوان غذا مصرف می شده اند، از جمله اشیایی هستند که غالباً کشف می شوند.

خیلی از چیزهایی را که مردمان اولیه دور می انداخته اند به وسیله باستانشناسان کشف نمی شوند. برای مثال، اشیایی که از چرم، چوب، پارچه، پشم یا حصیر ساخته شده بوده اند، باقی نمانده اند زیرا این مواد از بین رفتنی می باشند. در ضمن ما هرگز نمی توانیم بدانیم که آیا مردمان قدیم هنرمند بوده اند یا نه، زیرا پارچه های زیبای دست بافت آن ها و کارهای چوبی قشنگ شان نیز ممکنست که به مرور زمان از بین رفته باشند.

کانال کودک و نوجوان تبیان