رهاوردهایی که از نوروز حاصل می شود

نوروز در گنجینه معارف اهل بیت علیهم السلام و متون روایی ما از منزلت و جایگاه خاصی برخوردار است. به گونه ای که معصومین علیهم السلام بر پاسداشت این روز سخن گفته اند. و از مناسبت های مهم آن یاد کرده اند.

نوروز از دو کلمه " نو" و " روز " تشکیل شده است و در لغت فارسی مفهوم روز نو از آن استفاده می شود و بر نخستین روز از نخستین ماه شمسی اطلاق می شود. آنچه می توان از آغاز سال شمسی به دست آورد آن است که آدمی همپای نو شدن طبیعت و جای گزینی فصل سبز به جای فصل سرد، خود و جامعه را به دگرگونی و تحول کشانده و با بهره مندی از مکتب حیات بخش اهل بیت علیهم السلام گامی در جهت بهار شدن دل و احسن الحال بردارد.
همچنین برخی از علماء و فقهاء این روز را روز مبارک دانسته و بر اعمال وارده در این روز تاکید نموده اند. مرحوم آیه الله العظمی کاشف الغطاء رضوان الله علیه در این مورد می فرماید: نوروز مقتضای این جهان انسان ها و حیوانات است به همین مناسبت اهل بیت علیهم السلام عید گرفتن این روز را تاکید نموده و وظایفی را برای مردم در این روز بیان داشته اند. ایشان در جای دیگر در باره ادعای اینکه عید نوروز از اعیاد زرتشت است می فرماید: باید بدانیم ما چهار گونه عید داریم:
1. اعیاد دینی مانند اعیاد قربان و فطر
2. اعیاد مذهبی مانند عید غدیر
3. اعیاد ملی که هر کشوری روزی را برای خود عید می داند مثل روز استقلال کشورها
4. عید تکوینی که جهان عید می گیرد و انسان در آن نقشی ندارد مانند عید نوروز که طبیعت سبز و شکوفا و دنیا خرم و خوشحال می گردد. پس این عید، عید تمام جهانیان است نه عید زرتشتیان.

نوروزدر گنجینه معارف اهل بیت علیهم السلام  و متون روایی ما از منزلت و جایگاه خاصی برخوردار است. به گونه ای که معصومین علیهم السلام بر پاسداشت این روز سخن گفته اند و از مناسبت های مهم آن یاد کرده اند.
اگر چه عید نوروز از جمله اعیاد اسلامی عید فطر، قربان، غدیر و جمعه محسوب نمی شود ولی روایاتی در باره اهمیت و جایگاه آن وارد شده است. آنچه با تامل در روایات به دست می آید آن است که نوروز سمبل تحول و تغییر است البته تحویل به سمت نیکویی و بهتر شدن چنانچه در یکی از دعاهی هنگام تحویل سال می خوانیم؛ «یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یا مُدَبِّرَ اللَّیلِ وَ النَّهَارِ یا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ» (مجلسی، زاد المعاد، ص328)

ای آنکه به تدبیر تو گردد ایام                          ای دیده و دل از تو دگرگون مادام
وی آنکه به دست توست احوال جهان              حکمی فرما که گردد ایام به کام

در نخستین دعای هنگام تحویل سال ، از خداوند دگرگونی حال و نیکو شدن طلب می شود:
«یا مُقَلِّبَ القُلُوبِ وَالاَبصارِ، یا مُدَبِّرَالّیلِ وَالنَّهارِ، یا مُحَوِّلَ الحَولِ وَالاَحوالِ، حَوِّل حالَنا إلی أحسَنِ الحالِ»
«ای برگرداننده دل ها و دیده ها، ای تدبیر کننده شب و روزو ای گرداننده حول و احوال، حال ما را به نیکوترین حال بگردان.»(مفاتیح الجنان،شیخ عباس قمی)

بزرگترین رهاوردهای نوروزی

با درنگ در این دعا بزرگترین رهاورد نوروز را در امور ذیل می توان خلاصه کرد:

1 تلاش برای تغییر

یکسان ماندن و تن ندادن به تغییر به شدت نفی شده است؛ آن گونه که پیامبر (صلی الله و علیه وآله) می فر ماید:
« مَن استَوی یَوماه فَهُوَ مَغبُونٌ» هرکس دو روزش یکسان باشد، او مغبون و. ضرر کرده است.(ارشادالقلوب دیلمی، ج1،ص88)

2 انتخاب راه بهتر:

پس از تن دادن به تغییر، مهم گزینش راه بهتر و نیکو شدن است و لذا آنانی که فردایشان از روز قبل بدتر است، مورد شماتت خواهند بود، لذا رسول اکرم(صلی الله و علیه وآله) می فرماید:
«هر کس فردایش بدتر از امروزش باشد لعنت شده است.» (مجموعه ورام،ج2،ص30)

3   تبدیل بدی ها و خوبی ها

زیباترین و کامل ترین نوع تغییر، تبدیل بدی ها به خوبی ها و جبران خطاهاست؛ شیوه ای که قرآن برای آدمی ترسیم ساخته است؛ آنکه « بعد از ستم کردنش توبه کند و به صلاح آید.» (سوره فرقان،آیه 71)
این دگرگون شدن و گذر از بدی به خوبی و اصلاح خود در ادعیه ما نیز مشهور است.
«اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک؛ پروردگارا ! بدی های حال ما را به خوبی صفات خود تغییر ده.» (مصباح کفعمی،ص618)

اهمیت نوروز؛ بنا به وقایع این روز است

روایت دیگر از معلی بن خنیس، از امام صادق(علیه السلام) ذكر می كنیم. معلی می گوید: در صبحگاه روز نوروز به حضور امام صادق(علیه السلام) مشرف شدم. حضرت از من پرسید: معلی! آیا از امروز چیزی می دانی؟ گفتم: خیر! لیكن عجم ها (ایرانیان) امروز را بزرگ می دارند و به همدیگر تبریك می گویند. امام فرمود: همانا گرامیداشت امروز به سبب وقایعی است كه برای تو بازگو می كنم.
من از این سخن امام خرسند شدم و اشتیاق خود را برای شنیدن كلام امام ابراز داشتم و از ایشان خواستار بیان آن شدم. حضرت در سیمای نوروز به نمونه هایی از حوادث انجام شده اشاره فرمودند، از جمله موارد ذیل را بیان داشتند:
1- پیمان ستاندن خداوند
خداوند از بندگان خود پیمان ستاند كه تنها او را پرستش كنند و چیزی را شریك وی قرار ندهند و پیرو رسول او، حجج الهی و اولیائش باشند.
2- آغاز تابش خورشید
نخستین بار خورشید در آن طلوع كرد.
3- استقرار كشتی نوح(علیه السلام)
كشتی نوح بر كوه جودی قرار یافت.

4- بت شكنی ابراهیم
حضرت ابراهیم خلیل بت های قومش را در هم كوبید.
5- نزول جبرائیل
جبرائیل بر پیامبر خاتم فرود آمد.
6- پاكسازی بت های قریش
رسول خدا (صلی الله و علیه وآله)، علی (علیه السلام) را بر روی شانه اش قرار داد، تا او بت های قریش را از روی خانه خدا به زیرافكند.
7- بیعت با امیر المؤمنین (علیه السلام)
پیامبر (صلی الله و علیه وآله)، برای امیر المؤمنین(علیه السلام) در غدیر خم عهد و پیمان ستاند، و در آن روز بر ولایت علی اقرار كردند، خوشا بر آنان كه بر ولایت او استوار ماندند و بدا به حال آن كسانی كه آن پیمان را شكستند.
8- ظهور مهدی (علیه السلام)
نوروز، روزی است كه در آن قائم آل محمد (علیه السلام) ظهور می كند و خداوند او را بر دجال پیروز می گرداند، هیچ نوروزی نیست جز آن كه ما در آن فرج او را انتظار می كشیم. نوروز از ایام ما می باشد، ایرانیان آن را بزرگ داشتند و شما عرب ها آن را تباه ساخته، كوچك شمردید. (بحار الانوار، ج56، ص.119(
کلام را باز با خواندن دعای پر محتوای سال تحویل به پایان می بریم:
یا مقلب القلوب و الأبصار                             یا مدبّر الیل و النّهار
یا محوّل الحول و الأحوال                             حوّل حالنا إلی أحسن الحال
ای آن که به تدبیر تو گردد ایّام                     ای دیده و دل از تو دگرگون مادام
وی آن که به دست توست أحوالِ جهان         حُکمی فرما که گردد ایّام به کام