آموزش یادگیرنده محور
در نوشتارهای قبل درباره آموزش معلم محور یا آموزش مستقیم و روش های آن توضیح داده شد. می دانید که در آموزش معلم محور یا همان آموزش مستقیم، معلم محور و مرکز فرآیند آموزش قرار دارد. در مقابل روش آموزش مستقیم، آموزش یادگیرنده محور قرار دارد. آموزش یادگیرنده محور آموزشی است که در آن یادگیرندگان به کمک معلم، مسئولیت درک و فهم مطالب را خود به عهده می گیرند. نام دیگر این آموزش، آموزش غیر مستقیم است.
آموزش غیر مستقیم مورد استفاده معلمانی قرار می گیرد که ترجیح می دهند، مطالب را از دانش آموزانشان بیرون بکشند. مثلا معلم اطلاعاتی را در اختیار دانش آموزان قرار می دهد و به آن ها کمک می کند که خودشان نتیجه گیری کننند. این روش ها نیز مانند روش های معلم محور انواع مختلفی دارند، اما در یک سری اصول با هم مشترک هستند.
برخی از اصول مشترک آموزش غیر مستقیم یا آموزش یادگیرنده محور به شرح زیر است:
- به جای هدف های دقیق، از هدف های کلی آموزشی استفاده می شود.
- از مواد یادگیری هرچه بیشتر و هرچه متنوع تر استفاده می شود.
- ممکن است تکلیف یادگیری را معلم تعیین کند، اما دانش اموزان اجازه دارند که درباره چگونگی انجام آن خودشان تصمیم بگیرند.
- وقتی که دانش آموزان محتاج کمک می شوند، معلم نقش تسهیل کننده یا هدایت گر را ایفا می کند.
- به دانش آموزان وقت کافی برای انجام تکالیف یادگیری داده می شود تا به ارزش آن پی ببرند.
- تفاوت ها بیشتر شناخته و رعایت می شوند.
- جنبه های انعطاف پذیر و دموکراتیک در این روش از روش آموزشی معلم محور بیشتر است.
در روش آموزش یادگیرنده محور، همان طور که از اسم آن مشخص است، یادگیرنده در محور آموزش و فرآیند یادگیری قرار دارد و نقش فعالی در درک و فهم موضوعات و ساختن دانش دارد. قرار دادن دانش آموزان در مرکز فرآیند آموزش یادگیری یک نتیجه گیری منظقی از این اصل است که یادگیرندگان خودشان به درک و فهم امور می رسند.
می توان گفت که هدایت یادگیرندگان توسط معلم نیز یک کار منظقی است. از آن جا که در ساختن دانش، درک هر دانش آموز منحصر به خودش است، تعامل لازم است تا دانش آموزان به یک درک مشترک برسند و هدایت یادگیرندگان مستلزم تعامل سطح بالاست. عقل و درک را نمی توان آموزش داد، بلکه درک عمیق حاصل فرآیند شکفته شدن است که به یادگیرندگان فعال و راهنمایی معلمان ماهر نیازمند است.
آموزش به کمک بحث گروهی، آموزش برای یادگیری اکتشافی و روش اکتشافی هدایت شده از روش های آموزشی غیر مستقیم یا یادگیرنده محور هستند.
آموزش به کمک بحث گروهی
این روش به فراهم آوردن موقعیتی اشاره دارد که در آن دانش آموزان با همدیگر، یا دانش آموزان با معلم به گفتگو می پردازند. تا اطلاعات، اندیشه ها و عقاید را با هم مبادله کنند یا به کمک هم به حل مساله بپردازند. بنابراین بحث گروهی، روشی برای تحریک اندیشیدن، به چالش کشیدن نگرش ها و باورها و پرورش مهارت های میان فردی است.
در بحث گروهی مهارت های میان فردی شامل یادگیری موارد زیر می شوند:
1- گوش دادن به صحبت های دیگران
2- تحمل کردن دیدگاه ها و عقاید مخالف دیدگاه ها و عقاید خود
3- درک و رعایت کردن حق آزادی افراد دیگر
4- وارسی انتقادی درک و فهم، نگرش ها و ارزشیابی خود و دیگران
بحث گروهی را در واقع می توان نوعی گفتگوی آموزشی دانست. آموزش به این دلیل که هدف گفتگوها، ارتقاء یادگیری است و گفتگو به این دلیل که سخنرانی نیست. بحث گروهی به عنوان یک روش آموزشی به دو صورت می تواند انجام پذیرد. یک صورت آن بحث تمامی کلاس و صورت دیگر آن بحث گروه های کوچک است. در نوشتار بعدی به شرح هرکدام از این روش ها و مراحل آن ها خواهیم پرداخت.
